De artificiële intelligentie (ai)-revolutie krijgt enorme invloed op de arbeidsmarkt. Maar ai raakt ook de manier waarop mensen aan werk komen. Matching zoals de Randstads en de UWVs dat doen is straks voorbij.
Tekst: René Veldwijk Beeld: ENVATO
Het is beangstigend hoe snel je je leven deelt met je favoriete ai (ChatGPT bij mij). Ik heb ChatGPT nog nooit mijn cv aangeboden, maar als ik vraag naar passende vacatures dan krijg ik die direct aangeboden. En vaak niet eens gekke. Ai gaat snel een bedreiging voor de bemiddelingsbranche vormen. En dan zijn de private en publieke bemiddelaars toast.
Ga maar na. Neem een doorsneesituatie: een dame die werkloos is of een carrièrestap/-switch wil. We willen dan informatie over opleidingen, huidige en eerdere banen, carrièrewensen, enzovoorts. Misschien krijgt ze een duur psychologisch onderzoek als het om een topfunctie gaat.
Maar zij is geen Robinson Crusoë op een eiland. Ze heeft een partner en schoolgaande kinderen, een zieke moeder, hobby’s, een sociaal netwerk, politieke opvattingen, een zucht naar (of angst voor) verandering, een voorkeur voor autonomie (of juist structuur), is wel/niet kostwinner. Honderden variabelen kunnen relevant zijn voor welke vacature haar past. Straks hebben de meesten van ons al die aspecten gedeeld met een ai-platform, overwegend in een compleet andere context dan werk zoeken en meestal impliciet. En veel dat de baanzoekster niet expliciet of impliciet deelt is wel vindbaar op sociale media. Het is de klassieke wijsheid: ‘Zeg mij wie uw vrienden zijn en ik zeg u wie u bent’. Uw ai kent straks ook ieders persoonlijke en zakelijke netwerk in de intieme details, inclusief die van toekomstige collega’s. ‘Mevrouw moet ook in ons team passen.’
Het algemene punt is dat het koppelen van mensen aan werk pas echt goed gaat als heel de mens in beeld is. Plus diens netwerk. En misschien adviseert een ai meteen om een andere partner te zoeken, want achter elke succesvolle vrouw (m/v) staat immers een man (v/m). Maar we draven door. We zijn pas net begonnen om onze ziel bloot te leggen bij een ai. En we wachten nog op interactieve ai-career agents (zie figuur 1) die over onze schouder meekijken naar ons en de arbeidsmarkt. Het bestaat nog niet maar sciencefiction is het evenmin.
Figuur 1: Een toekomstige career agent volgens ChatGPT.
Voor commerciële en publieke bemiddelaars (en de wetgever) is deze ontwikkeling een existentiële uitdaging. De career agents die nu op de agenda staan missen doorgaans brede achtergronddata over individuen. Uitzonderingen zijn mensen over wie veel te vinden is in publieke bronnen en sociale media. Ik ben zo iemand en ChatGPT heeft een aardig lijstje met ideeën (zie figuur 2 onderaan) voor een (late) carrièreswitch. Ik (of een headhunter) kan er zo mee aan de slag.
De toekomst van wat nu ‘matchen’ wordt genoemd is niet de klassieke match-benadering op basis van lijstjes met beroepen en/of competenties, maar werkelijk generieke ai: de huidige producten, maar dan met veel meer en vooral veel bredere data. Het vinden van een (betere) baan of medewerkers wordt voor mensen en werkgevers een continu proces, grotendeels uitbesteed aan een ai-engine. Databases met vacatures en cv’s verliezen hun functie. Vacatures en cv’s zitten in de petabytes aan ongestructureerde data over van alles bij de (Amerikaanse) techreuzen. Het (lange?)termijn-perspectief is een veel beter functionerende arbeidsmarkt: productievere bedrijven en gelukkiger werknemers. Om een bekende quote te parafraseren: ‘you’ll have zero privacy and you’ll be happy’.
Als dit gebeurt is het game over voor de huidige bemiddelaars. Ze missen gewoonweg de data. Topfuncties en bulk-jobs (‘magazijnmedewerker’, ‘receptionist’) zullen nog een tijd op de klassieke wijze kunnen gematcht, maar zelfs daar valt niet op te boksen tegen software die de hele mens in een interactief matchproces stopt.
Bij dit alles is het wrang-grappig om te zien hoe ons eigen UWV bezig is om de arbeidsmarktdienstverlening te vernieuwen op basis van een Nederlands AI-platform (8Vance). Ik doel daarbij niet op het feit dat dit project de zoveelste ict mislukking gaat worden. Of dat de cv- en vacaturedata ouderwets beperkt zijn. Of dat UWV en 8Vance zwijgen over de werking van de ai-software. Waar ik op doel is dat de matching niet wezenlijk verandert en dat het er op lijkt dat de ai weinig meer doet dan lijstjes met competenties uit cv- en vacatureteksten halen. Indien waar dan is dit een ai-ontgoocheling van de eerste orde.
Ikzelf heb maar een keer met bemiddeling te maken gehad. De headhunter met wie ik in 1995 sprak adviseerde mij na een kopje koffie om te stoppen met een baan zoeken en te blijven ondernemen. ‘U straalt te veel plezier uit in wat u doet. Kom maar terug als het anders is.’ Het zou toch geweldig zijn als we over tien jaar zo’n advies van onze persoonlijke career agent zouden kunnen krijgen?
Figuur 2: Out of the box carrièrestap René Veldwijk.
DATAREVIVAL
Datarevival is een rubriek van René Veldwijk over de wondere wereld van data. Veldwijk is associé bij Ockham Groep en opiniemaker bij Computable.
