Lezers lezen: Een werkhypothese van de liefde (2)

In de roman 'Een werkhypothese van de liefde' (uitgeverij De Bezige Bij) van de Amerikaanse schrijver Scott Hutchins draait het om de computerprogrammeur Neill Bassett die werkt voor Amiante Systems, een ict-bedrijf dat zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie. Auteur Hutchins heeft zich laten inspireren door het werk van Alan Turing. Nog eens twee Computable-lezers geven op persoonlijke titel hun mening over dit boek.

Andy de Bruin, it-management consultant bij CGI

Neill Basset, de hoofdpersoon in het boek, voert ons mee naar San Francisco, waar hij na zijn scheiding een nogal saai vrijgezellenleventje leidt. Hij is bij toeval in de it beland bij een klein bedrijf om te helpen bij de ontwikkeling van een kunstmatig intelligentie (AI) programma. Men heeft het plan opgevat om het AI-programma te voeden met informatie uit dagboeken van huisarts Neill Basset sr. (de vader van de hoofdpersoon). Dit is weer eens wat anders dan de feitenkennis waarmee vele soortgelijke AI-programma’s worden gevoed.

We mogen meelezen met de dialogen met het AI-programma, dr. Basset genoemd. Creatief te noemen, zijn de leermomenten van het AI-programma, die als korte kennisregels tussen de dialogen getoond worden. Bij een eerste demonstratie van het AI-programma staat iedereen versteld. Het boek is vooral een roman en dat betekent dat we veel te lezen krijgen over de zoektocht van Neill jr. naar ‘echte’ liefde.

Hij ontmoet een jong meisje, Rachel. Beiden doen zich in eerste instantie voor als iemand anders, maar er ontstaat een verhouding. In de loop van het verhaal worden we ook geconfronteerd met zijn ex, Erin. Ze ontmoeten elkaar regelmatig en Neill vraagt zich af wat er mis is gegaan met hun huwelijk. Later krijgt Neill een korte verhouding met Jenn. Neill vraagt zich ieder keer af of hij echte liefde voelt.

Als de dagboeken van zijn vader beter bestudeerd worden en ook zijn moeder erbij wordt gehaald voor de verdere ontwikkeling, bestaat het vermoeden dat Neill jr. wellicht niet de echte zoon is van Neill sr. Wat is schijn en wat is echt? Dat is natuurlijk een link naar de zogenaamde Turing-test, die ze met het AI-programma willen gaan afleggen. Een jaarlijkse competitie waarin AI-programma’s een mens om de tuin moeten leiden. Het is nog nooit voorgekomen dat een AI-programma heeft gewonnen.

Als je de boeken van Hofstadter en Dennet hebt gelezen, is het leuk om eens vanuit de romanvorm over het thema te lezen.

Petra Adema, informatie-architect bij de gemeente Amsterdam

Het boek ‘Een werkhypothese van de liefde’  van Scott Hutchins is de moeite waard om te lezen voor alle mensen die geïnteresseerd zijn in de vraag in hoeverre techniek het wezen van de mens kan weergeven of nabootsen.   

Er lopen twee verhaallijnen door het boek:

1) De wederwaardigheden van de hoofdpersoon in het dagelijkse leven, de worsteling met dit leven en met de liefde;

2) De pogingen om het ‘wezen’ van de mens vast te leggen in een computer.

De verhaallijnen lopen in elkaar over: de ontwikkeling van de hoofdpersoon en de pogingen tijdens zijn werk bij de ontwikkeling van een computer die de Turing-test kan doorstaan. Het verhaal speelt zich af in San Francisco, Californië, in het milieu van de hippe, geslaagde en minder geslaagde, moderne mens op zoek naar zingeving.

Het is een onderhoudend boek dat een groot thema aansnijdt: wat is het wezen van de mens en hoe leg je dit wezen van de mens vast in een computersysteem?  Een computer met bewustzijn, met een emotioneel redeneersysteem. De dagboeken van de overleden vader van de hoofdpersoon – een huisarts, die zelf zijn leven heeft beëindigd – worden gebruikt als onderzoeksobject. Het doel is niet alleen een lerend systeem te bouwen, maar ook een over zichzelf reflecterend systeem.

De titel van het boek verwijst naar de werkhypothese voor het bouwen van het intelligente systeem. Het systeem wordt gefaseerd gebouwd om de test van Turing te doorstaan:

1) Inbrengen van morele principes (socialisatie)

2) Verwerken van kennis (educatie)

3) Besef van zonden en deugden.

4) Toevoegen van een limbisch systeem (emotie, motivatie, genot).

Het boek behandelt twee verschillende visies op de mens: een mechanistisch of een romantisch wereldbeeld.  Het verschil tussen onderbuik en hersenen, hoofd en hart, denken en voelen, schijn en wezen en tenslotte ook de verbinding daar tussen: verbondenheid en liefde.

Het boek leest prettig, de schrijver geeft rake typeringen van de huidige zoekende moderne mens naar zingeving en zelfverwerkelijking. 

Een boek wat in ons vakgebied de moeite waard is om te lezen.