De term ‘breedband’ wordt te pas en te onpas gebruikt. Wat betekent breedband, waarvoor gebruiken we het en wat willen we ermee, vraagt Hein van Steenis zich af.
Het Platform Nederland Breed heeft onderzoek laten doen naar succes- en faalfactoren van online maatschappelijke dienstverlening. Nanou Beekman van Kpmg-BEA maakte in opdracht van het platform een quickscan van zo’n vijftien breedbandtoepassingen in Nederland. Ze lichtte vier maatschappelijke sectoren door, zorg, onderwijs, ouderenzorg en veiligheid, gericht op diensten voor burgers, dus geen zakelijke diensten. Naast de voorspelbare succes- en faalfactoren (zowel gebruiker als dienstverlener moet gebaat zijn bij de dienst en de capaciteit van de infrastructuur vormt geen probleem) waren er enkele interessante uitkomsten.
Acht van de vijftien onderzochte breedbandtoepassingen gebruiken een verbinding voor het overbrengen van videobeelden, wat ook met een standaard isdn-2 lijn mogelijk is, behalve als het films zijn. De andere zeven kunnen toe met een standaard inbelverbinding via internet. Vrijwel alle projecten werken op lokaal niveau (maar niet op één locatie), verkeren in het pilot-stadium en hebben geen gezonde financiële basis voor algemene invoering. Volgens het onderzoek lukt het nauwelijks om deze projecten werkelijk op de rails te zetten, hoewel er duidelijk behoefte aan is bij zowel de burger als de dienstverlener. Het probleem is niet de techniek maar de financiering.
Hindernissen
Interapy (geprotocolleerde internettherapie) verleent psychologische hulpverlening via internet. Dit voormalige project van de programmagroep Klinische Psychologie van de Universiteit van Amsterdam startte ruim zeven jaar geleden. Omdat de behandelmethode succesvol bleek te zijn en wetenschappelijk bewezen is, werd hiervoor een zelfstandige onderneming opgericht die posttraumatische stress, ‘burnout’ en depressie behandelt. De kosten bedragen minder dan de helft van de standaardbehandeling en de gemiddelde doorlooptijd is minder dan een zesde daarvan. Hierdoor zijn patiënten gemiddeld negen maanden eerder uitbehandeld. Desondanks wordt alleen de dure en langdurige standaardbehandeling vergoed, en die van Interapy niet. Daarom is de onderneming begonnen collega’s in gevestigde zorginstellingen op te leiden, zodat die efficiënter kunnen werken en de methode verspreiden.
Zo kent elk project bepaalde hindernissen; veranderen gaat nu eenmaal moeizaam. Opmerkelijk is dat geen van de projecten echte bre
edbandige verbindingen nodig heeft. Breedband is een vaag begrip. Voor veel technici is het 2 megabit/sec of meer. Voor anderen is het ‘meer bandbreedte dan ik nu heb’. Volgens Simon Hania van XS4all is het een internetverbinding die altijd open staat, wat de snelheid ervan ook is. Deze laatste definitie sluit het best aan bij wat Beekman gevonden heeft, hoewel in veel gevallen ‘realtime’ werking niet noodzakelijk is. Elektronisch aangifte doen bij de politie, een e-gemeenteportaal of een Interapy-behandeling vragen geen gelijktijdigheid. De toepassingen met videobeelden wel, maar vanwege de gebruikte eenvoudige webcam zou een isdn-verbinding technisch prima voldoen – alleen vanwege de kosten is het vaste tarief van ‘altijd aan’ aantrekkelijk.
Sociale lol
Voor de onderzochte toepassingen zijn geen breedbandverbindingen nodig. Het kan best nuttig zijn om breedband in Nederland te stimuleren, maar op basis van deze gevallen hoeft de overheid niet te gaan participeren in de verglazing. Toch blijkt er een enorme behoefte aan breedband te zijn bij de Nederlandse burgers. Adsl en kabelmodems zijn razend populair; de groei is explosief. Daardoor worden ze goedkoper en sneller. De vraag is waarvoor die snelheid nodig is. Het antwoord is niet echt bekend; vermoedelijk vormen websurfen en het downloaden van audio/video-bestanden en spelletjes vaak de hoofdmoot van het gebruik. Als je vermoedt dat zoeken minder snel groeit, blijft vooral het downloaden van (vaak illegale) kopieën over.
Volgens het rapport van Beekman lukt het maar mondjesmaat om maatschappelijk relevante toepassingen van de grond te krijgen, terwijl de recreatieve toepassingen bijna als vanzelf explosief stijgen. Denk aan sms; als zoiets onhandigs zo’n doorslaand succes is, moet het wel een sociale functie vervullen, stelt internetjournalist Francisco van Jole. Sms is bedacht door technici om mobiele systemen te testen. De mogelijkheid werd nauwelijks geadverteerd. Aanvankelijk was het gratis. Toen de vraag groter werd, gingen de telecomaanbieders er geld voor vragen. Op dit moment is het een ware goudmijn, terwijl het gebruik uitermate omslachtig is. Bovendien is het vaak niet kosteneffectief; als er enkele sms’en heen en weer gaan, is een paar minuten praten al gauw goedkoper.
Het gaat hierbij echter niet om de ratio, maar om de sociale lol. Hetzelfde speelt een rol bij mobiel bellen, dat daardoor overeenkomsten heeft met vlooien. Tien jaar geleden zou niemand voorspeld hebben dat half Nederland telefonerend over straat loopt, ook als het niet strikt nodig is. Bij apen blijft het vlooien doorgaan, ook al is er geen vlo meer te bekennen. Het gaat om de sociale lol.
Relevantie
Het antwoord op de vraag wat de mens wil luidde vroeger ‘brood en spelen’. Nu er geen honger meer is, blijven de spelen over. In deze sector gaat gigantisch veel geld om. De behoefte aan ict en breedband voor dit ‘spelen’ is enorm. Zou niet een gedeelte van de opbrengsten daarvan voor maatschappelijk relevante problemen gebruikt kunnen worden?
Wil ict de grote maatschappelijke problemen van vandaag oplossen, dan is structurele financiële overheidssteun broodnodig. Daarmee stimuleer je niet alleen de werkgelegenheid, maar ook innovatie, en verbeter je de essentiële zorg voor veel mensen. In de VS is e-rate ingevoerd, een federale belasting op de telefoonrekeningen, om arme scholen van computers en netwerken te voorzien. Ook de Nederlandse overheid zou in plaats van breedband te stimuleren er belasting op kunnen heffen en de opbrengsten daarvan gebruiken voor maatschappelijk relevante ict-projecten. Breedband is tot nu toe nauwelijks nodig voor het oplossen van maatschappelijke problemen, is gebleken, en breedbandinnovatie laat zich toch niet sturen. Omdat de spelende mens het wil, komt dat breedband er heus wel, net als sms en mobieltjes.< BR>
