Vakantie is meestal de periode dat ik tijd heb om eens een aantal boeken te lezen. Nu hebben boeken het nadeel dat ze duur zijn en je koffer zwaarder maken. Je moet dus niet alleen de titels kiezen maar ook een keus maken tussen een extra boek of een pak hagelslag. Daarom ben ik blij dat er steeds meer titels ook als eBook verschijnen. Opmerkelijk echter dat digitale versies van boeken vaak even duur zijn als gedrukte exemplaren.
Het plezier in lezen en verspreiding van het vrije woord worden dus beperkt door prijsstellingen. Daardoor is een papieren versie, waarvan de prijs beschermd is door de vaste boekenprijs, goedkoper omdat deze doorverkocht kunnen worden op de tweedehandse boekenmarkt. Ontwikkelingen van een bibliotheek in de cloud zoals 24Symbols al biedt en waar Bol.com mogelijk mee gaat komen zijn dan ook interessant. Zeker als het mogelijk wordt om een uitgebreide Nederlandse collectie gratis online te kunnen lezen. Want terwijl applicaties voor telefoon en tablet al voor een paar kwartjes gedownload kunnen worden blijven eBooks nog vele euro’s kosten. Dat terwijl digitale uitgaven niet onder het regime vallen van de vaste boekenprijzen en (re)productie en distributie van eBooks veel lager zijn.
Onderzoek laat zien dat de psychologische prijs die lezers willen betalen voor eBooks vele procenten lager ligt dan gedrukte exemplaren. Ook omdat, in tegenstelling tot ouderwetse boeken die stof kunnen vangen in de boekenkast of omgeruild, digitale exemplaren na lezing in de vergetelheid verdwijnen. Vooral het populaire genre dat gelezen wordt ter ontspanning is tenslotte het herlezen vaak niet waard. Gedrukte boeken zullen misschien niet gauw verdwijnen maar digitale versies zullen wel een steeds groter aandeel van de markt nemen. Zoals encyclopedieën eerst door Encarta vervangen werden en nu vooral online bekeken worden is het een verandering die niet is tegen te houden.
Als straks bij streamen de verdiensten uit reclame inkomsten moeten komen dan wordt kwantiteit belangrijker dan kwaliteit. Klachten over Spotify laten zien dat waarde van streamen voor muzikanten vooral ligt in de promotie voor concerten. Misschien dat bestseller auteurs nog wel profiteren van de freemium modellen, maar problematisch wordt het voor minder populaire schrijvers en genres. Daarnaast krijgen nieuwe schrijvers via de normale distributiekanalen nu vaak geen kans omdat recensies van een kleine groep de uitgifte en distributie bepalen. Misschien ligt daarom de synergie juist wel in een ‘flat fee’ tarief voor zowel de beschermde als onbeschermde werken via bibliotheken.
Ook de samenwerking tussen Koninklijke Bibliotheek en Google voor het digitaliseren van een deel van de collectie maakt duidelijk dat internet steeds meer de rol van bibliotheek gaat spelen. Het gaat hier weliswaar om rechtenvrije werken waar sommige commerciële partijen toch ook nog vrolijk vele euro’s voor vragen. Lezen hoeft dus niet duur te zijn hoewel de collectie klassieke literatuur natuurlijk wel minder lichtvoetig is.
Digitale boeken maakt het samenwerken tussen bibliotheken makkelijker en kost minder ruimte. Ook hoeft er van dezelfde titel niet telkens een uitvoering in zowel normale als grote letters aangeschaft te worden. En minder valide lezers zijn niet zo afhankelijk meer van bibliobus en vrijwilliger. Allemaal dingen waar nu door veel gemeentelijke bibliotheken op bezuinigd moet worden.
Uit onderzoek blijkt ook dat de oudere jeugd minder vaak de bibliotheek bezoekt. Tenslotte hoeven ze voor muziek en internet allang niet meer te komen en ook scholen digitaliseren het lesaanbod. Zo is het ouderwetse schoolbord met krijt al vervangen door een digiboard en wordt de lesstof multimediaal gegeven. Het enige boek dat scholieren straks nog in hun schooltas hebben is een notebook, waarmee ze liever in de vrije uurtjes een spelletje spelen of zitten te chatten dan te lezen.
Natuurlijk zullen de rechten van auteurs beschermd moeten worden maar dat zou wel eens makkelijker via het leenrecht gedaan kunnen worden dan het auteursrecht. Want nu is de wijze van bescherming van auteursrechtelijk materiaal vaak eenvoudig te verwijderen.
Het is dus niet onaannemelijk dat met digitale boeken dezelfde problemen ontstaan als met het comprimeren van muziek naar MP3. Prijsstelling zorgt dan voor burgerlijke ongehoorzaamheid zodat nieuwe titels op de digitale tweedehands markt worden verkregen. Want leuk of niet, de toenemende populariteit van tablets, eReaders en smartphones zorgt ervoor dat er steeds groter groeiende collectie eBooks op Usenet te vinden is. Misschien ook wel omdat er maar weinig boeken zijn die een voucher geven voor het gratis of tegen sterk gereduceerd tarief downloaden van een digitale kopie. Uiteindelijk gaat het bij boeken toch vaak om de prijs die lezer bereid is te betalen voor een moment van (ont)spanning. En dus is er eigenlijk al een bibliotheek in de cloud met een online indexering van eBooks, muziek en films.
Pyrrusoverwinningen door bijvoorbeeld FTD aan te pakken zullen daar niets aan veranderen zoals vervanger Spotplanet laat zien. Vergoeding via stichting Leenrecht levert een auteur dus meer op dan van de tweedehandse markt.
We gaan steeds meer naar een model waarbij diverse tussenpartijen wegvallen. Een artiest kan zelf (of via een medium als iTunes) zijn muziek als mp3 aanbieden, maar zal het merendeel van zijn/haar inkomsten uit concerten e.d. moeten gaan halen.
Met boeken ligt dat anders. Als een boek als eboek eenmaal op usenet staat, brengt dat de enige inkomstenbron van de broodschrijver in gevaar. Daarom is een goede DRM implementatie voor ebooks helemaal geen gek idee.
@Fred: Ik verwacht niet dat een DRM implementatie werkelijk ergens goed voor zal zijn.
De markt (zowel van distributeurs als fabrikanten) is te gefragmenteerd voor een DRM systeem om succes te hebben.
@Overheid: Stel een verbod in op DRM op werken met verlopen auteursrecht, alstublieft.
Na zo veel tijd is er immers niemand die beloond moet worden met een monopolie, laat staan de distributeur!
@bob: Heb je een goed alternatief om de inkomsten van de broodschrijver veilig te stellen?
@fred: Zoals ik al stelde lijkt het leenrecht, via openbare bibliotheken meer garanties aan auteurs te bieden. Dit blijft een heel interessant kanaal voor de wat oudere boeken of welke nimmer de bestsellerlijsten halen. Deze worden nu vaak geramsjt of komen in de koopjeskelder bij bol.com.
Instituten uit 1870 kunnen zich aanpassen aan de praktijk of zich erdoor laten verrassen. Argument dat markt te klein is lijkt me geen stand te houden omdat er nauwelijks kosten zijn. En dus moeten lezers niet zelden de digitale versie uit het archief op Usenet halen als titel in uitverkoop is gegaan.
Schrijvers zijn dus misschien wel beter af als zowel de papieren als digitale versie geleend kan worden in de bibliotheek. Helaas lijkt de wirwar aan regels en organisaties hier een belemmering te vormen om digitale diensten aan te bieden.