1997 was in de vorige eeuw 'het jaar van virtual reality (vr)' in Nederland. Want Europa's meest geavanceerde virtual reality faciliteit, een maar liefst 10 tot 15 miljoen gulden kostende Cave, werd in Amsterdam door het nationale wetenschappelijk rekencentrum Sara in gebruik genomen. Het was bovendien het eerste commerciële project van het toen net verzelfstandigde instituut.
VR als trend in ’97
Daarna werd het op een enkel bericht na lang stil in de media. De volgende ict-trend diende zich immers aan aan en die heette internet. Virtual reality werd na 1997 geen massaproduct en bleef erg duur. Te duur en onhandig nog, ook voor de auto-industrie. Het ontwikkelde zich alleen langzaam onder de radar door in sectoren als seismologisch onderzoek voor de olie- en gasindustrie, defensie (waar het allemaal mee was begonnen in de jaren 60 om de eerste straaljagerpiloten te trainen) en bleef in de academische wereld voor onderzoek op meerdere terreinen gebruikt.
VR kwam terug
Ict-grootmachten zoals Google, Sony, Intel en Microsoft kondigden al snel eigen oplossingen met vr-technologie aan. Een kartonnen vr-brilletje voor smartphones van Google werd uitgebreid tot een compleet Cardboard VR-platform, inclusief ondersteuning op YouTube van 360-graden video’s. Samsung bracht begin 2015 de samen met Oculus ontwikkelde en nu zo bekende Gear VR op de markt, als add-on bij de high-end smartphones en phablets.
Deze uitbreiding naar de onderkant van de markt voor virtual reality was samen met de volkomen onverwachte demonstratie door Microsoft van een werkende ar-bril, maar juist in eerste instantie gericht op professionele toepassingen met de naam HoloLens, erg verrassend.
VR in 2016
- Het leek aanvankelijk puur bluf en vooral een gelikte demo voor marketing-doeleinden, zoals we ze van vroeger al kennen bij Microsoft. Maar een goed werkende ontwikkelaars-versie van de HoloLens is vanaf maart 2016 daadwerkelijk beschikbaar gekomen voor drieduizend dollar als volledig functionerend ‘mixed reality’-bril met ingebouwde holografische computer, die inside-out de omgeving scant. Het apparaat veroorzaakte een golf van enthousiasme om mee aan de slag te gaan voor professionele toepassingen, ook in Nederland, ook al zijn er nog heel wat beperkingen. Later in 2016 kondigde Microsoft ook nog hoogwaardige vr-brillen aan, die, net zoals de HoloLens, ook plug-and-play onder Windows 10 zullen gaan werken. Deze Windows vr-headsets zullen door zo’n beetje alle bekende wereldspelers op hardwaregebied (HP, Dell, Lenovo, Asus en Acer) op de markt worden gebracht in 2017, met prijskaartjes vanaf 299 dollar. Dat lijkt wel op echte consumentenprijzen!
- Ook in maart kwam dan eindelijk de consumentenversie van de Oculus Rift op de markt voor 850 euro, hoewel met behoorlijke leveringsproblemen. Een zeer comfortabele vr-bril met ingebouwde koptelefoon die een goede en langdurige vr-beleving mogelijk maakt. Er werd een Microsoft X-box controller meegeleverd. Nieuwe, veel betere, controllers waren eind 2016 leverbaar voor 189 euro.
- Al snel volgde in april de HTC Vive headset met ‘roomscale VR’, inclusief controllers met handtracking zoals Oculus later pas ging leveren. Het meegeleverde Lighthouse tracking systeem van Valve, waarmee je met de Vive-bril in een ruimte van maximaal 4 x 5 meter kunt rondlopen (en kruipen of bukken en de positie van de handcontrollers ‘ziet’) bleek boven verwachting goed te werken. Dit maakte plotsklaps veel meer toepassingsmogelijkheden van virtual reality zichtbaar voor de buitenwereld. In de loop van het jaar leek HTC zo meer dan 70 procent van de markt voor ‘hoogwaardige’ vr in handen te krijgen. Waar je dan wel tegen de duizend euro voor kan neertellen, hier in Nederland, deze ‘high end’ vr-bril. Bovendien heb je er ook nog een krachtige en daardoor minimaal achthonderd euro kostende pc met Windows 10 bij nodig, net zoals voor de Rift. Dit zijn dus geen producten voor het grote publiek, prijstechnisch. Maar vijf jaar geleden betaalde je voor een professionele vr-bril die veel minder leverde nog rustig twintigduizend euro en bijna hetzelfde bedrag voor een fatsoenlijk ruimtelijk trackingsysteem. HTC maakte op 23 november 2016 bekend dat er in dat jaar wereldwijd meer dan 140-duizend Vive’s waren verkocht. Wij denken dan voor Nederland toch aan een paar duizend exemplaren. Ook zijn er intussen tegen de honderd HoloLenzen op Nederlandse bodem in gebruik genomen, schatten we in. Heb jij intussen al virtual reality beleefd met 1 van deze apparaten?
- Google bracht in oktober 2016 een opvolger voor Cardboard VR uit in de vorm van een nieuw hard- en software platform met de naam Daydream VR. Dit bleek een comfortabel op het hoofd te dragen vr-smartphonehouder met een nieuwe en handige draadloze controller, genaamd Daydream View. Ook werd de Nexus lijn van referentie-modellen voor Android vervangen door de eerste 2 telefoons onder de de naam Pixel. Zowel deze smartphones als de nieuwe versie 7 van het Android OS zijn speciaal ontwikkeld om virtual reality optimaal te ondersteunen. Door een exclusieve deal met T-mobile voor Europa, is Daydream officieel nog niet in Nederland uit. Maar alle spullen zijn op internet of net over de grens in Duitsland gewoon te koop.
- Na twee jaar alleen via demo’s mondjesmaat op beurzen aan te ruiken en slechts bij enige tientallen ontwikkelaars in handen, kwam de ruim twee jaar eerder als Project Morpheus aangekondigde vr-bril voor de Playstation 4, nu onder de naam Playstation VR in oktober 2016 eindelijk op de markt. Voor ‘slechts’ 399 euro en vergezeld van tientallen softwaretitels. Er bleek nog geen killer-app tussen te zitten en het betreft nu nog vooral leuke vr-demo’s en wat 360-graden filmpjes. Er zijn in 2016 uiteindelijk meer dan een miljoen exemplaren van deze headset verkocht, wereldwijd.
Virtual reality is meer
Hoewel het bewijs ervoor in twijfel wordt getrokken, leek ceo Thomas Watson van IBM in 1958 nog van mening dat vijf computers, één op ieder bewoond continent, echt wel voldoende zou zijn voor de hele wereld. Leuk technologie, maar business zou het niet worden. Of hij het echt gezegd heeft is minder belangrijk: er dachten in ieder geval veel mensen die heel goed technisch en commercieel onderlegd waren in die tijd zo over de toekomst van ‘de computer’.
Ook kunnen we nu, nog geen twee decennia later, erg lachen om filmpjes waarin mensen vertellen helemaal geen nut of lol te zien in mobiele telefoons: ‘ik heb al een telefoon in huis, waar zou je zo’n ding dan nog voor nodig hebben?’ Maar ook volgens Bob Jansen hier op Computable zijn zijn augmented, mixed en virtual reality echt binnen een paar jaar niet meer weg te denken uit het dagelijkse (beroepsmatige) leven. Hij waarschuwt dan ook letterlijk: ‘Bedrijven die nu denken dat virtual reality, deep learning en het internet of things geen uitdaging vormen voor de manier waarop zij hun it inrichten, zijn ronduit naïef.’
VR in kinderschoenen
Waar virtual reality technologie nu nog veel last van heeft, als potentieel ‘disruptieve’ technologie, is wat ze in Amerika het ‘Horseless Carriage Syndrome’ noemen: het verschijnsel dat de eerste auto’s op een koets zonder paard leken. Ze werden dan ook echt onder die benaming verkocht tot ver in de jaren twintig.
Microsoft benadrukte in een bekende whitepaper uit 2010 over cloudcomputing, genaamd ‘The Economics Of The Cloud’, ditzelfde verschijnsel voor de acceptatie van producten als Azure en Office 365. Er wordt ook in voorspeld dat massale omarming door de it-afdelingen en bedrijven van de toen wel al behoorlijk uitgerijpte cloudtechnologie nog minimaal vijf tot tien jaar zou gaan duren en dan pas echt tot bloei zal kunnen komen.
De next-step voor cloud computing, zoals realtime, action driven en serverless met volledig gevirtualiseerde netwerkfunctionaliteit, staat anno 2017 nog maar in de kinderschoenen. Vr is hiermee vergeleken als technologie op dit moment echt maar een baby die net de ogen open heeft, nog weinig verstaat en nog moet leren praten. We weten helemaal niet hoe dit troetelkindje er uit gaat zien en allemaal kan, later. Op het snel volwassen worden ervan wordt echter flink ingezet nu, ook al is het een onzeker avontuur.
2016 wordt achteraf toch het jaar van VR!
Alles bij elkaar zal 2016 achteraf aangemerkt kunnen worden als het jaar dat vr opnieuw is doorgebroken in Nederland. Niet massaal op de consumentenmarkt nog, maar wel als serieus te nemen ict-trend. Waarbij het vooral een stuk beter op het netvlies is gekomen bij het bedrijfsleven als potentieel nuttige tool. De techniek blijft zich nu versneld verder ontwikkelen, samen en geïntegreerd met die andere ict-trends, zoals cloud 2.0, IoT, big data en ai en zal steeds meer en breder toegepast gaan worden. En Nederland kan internationaal ook weer een rol als voorloper opeisen, als we serieus blijven meedoen.
