De overheid moet snel stoppen met het zonder goede reden makkelijk toegankelijk maken van woonadressen via het Kadaster en het Handelsregister. Dat schrijft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in een advies over een nieuw wetsvoorstel waarmee het kabinet ‘doxing’ wil bestrijden. Volgens dit wetsontwerp kunnen burgers via het strafrecht worden vervolgd voor het publiceren van iemands persoonsgegevens om angst te zaaien.
Doxing is het verzamelen of openbaar maken van bijvoorbeeld iemands adres of telefoonnummer. Doel is diegene bang te maken, ernstige overlast te bezorgen of te belemmeren in zijn of haar functie. Dat kan gaan om informatie die op andere plekken al openbaar is. Bijvoorbeeld op sociale media, op sites die gegevens uit een datalek publiceren of in overheidsregisters als het Kadaster en het Handelsregister.
Volgens AP-voorzitter Aleid Wolfsen neemt deze vorm van intimidatie toe. Het publiceren van het adres van een politicus of politieagent op Twitter kan ingrijpende gevolgen hebben. De slachtoffers en hun gezinnen leven in de constante angst dat er weleens iemand voor de deur kan staan. Wolfsen: ‘Die angst is soms terecht.’
Doxing is ook een overtreding van de privacywet AVG en ook onder de AVG al strafbaar. De AP heeft de mogelijkheid de dader een boete op te leggen. Met de nieuwe wet loopt de dader zelfs kans op een jaar gevangenisstraf.
Wolfsen: ‘Informatie voor doxing kan overal vandaan komen. De overheid moet ook de hand in eigen boezem steken en aandacht hebben voor de bronnen van gegevens die voor doxing worden gebruikt. De overheid zou wetgeving moeten aanpassen om te voorkomen dat gegevens uit haar eigen registers worden gebruikt voor doxing.’
Specifiek belang
De huidige wet- en regelgeving leiden ertoe dat in het Handelsregister en het Kadaster te veel gegevens toegankelijk zijn die bruikbaar zijn voor doxing. Die kunnen nu ook worden opgevraagd zonder dat de aanvrager hoeft aan te tonen dat hij een specifiek belang heeft bij het verkrijgen van die gegevens.
In het Handelsregister, beheerd door de Kamer van Koophandel, zijn woonadressen van thuiswerkende zzp’ers op te zoeken. Dat is niet nodig, in de ogen van de AP. De AP adviseerde het ministerie van Economische Zaken en Klimaat vorig jaar om de woonadressen van thuiswerkende zzp’ers voortaan af te schermen. Maar het ministerie nam dit advies niet over.
In het Kadaster zijn per adres gegevens over de eigenaren van een pand op te vragen. Zoals naam, geboortedatum, of iemand getrouwd is en de prijs die iemand voor het pand betaald heeft. Iedereen kan tegen betaling die gegevens opvragen, dus ook personen met minder goede bedoelingen.
Ook voor die royale inzage-mogelijkheden ziet de AP geen noodzaak. De AP wees de regering er eerder op dat het mogelijk is om te checken of iemand een goede reden heeft om die gegevens op te vragen.
Typerend altijd dat als het de bestuurders zelf raakt er opeens aandacht voor zoiets is als privacy want de AP maakte zich eerder niet druk over de man/vrouw met de pet die alleen in het handelsregister staat als er sprake is van een nevenfunctie. En ja, het woonadres is een eenvoudige sleutel om te kijken welke rechtspersonenen zoals verenigingen, stichtingen en bedrijven geregistreerd zijn op één adres om de belangenverstrengeling inzichtelijk te maken. Bestuurlijk Nederland is nu eenmaal soms ook te nauw verweven met elkaar middels de bestuursleden van rechtspersonen als we kijken naar het cliëntelisme in de politiek.
Aangezien het handelsregister tot doel heeft om de rechtsgelijkheid te vergroten en we zoiets hebben als natuurlijke rechtspersonen die als bestuurder bepaalde processen kunnen beïnvloeden valt er iets voor te zeggen om de persoonlijke gegevens openbaar te houden. Wat betreft de lasten die meekomen met de lusten vangen hoge bomen nu eenmaal veel wind en de politieke pogingen om bepaalde natuurlijke personen uit de wind te houden wekt dan ook geen vertrouwen in het openbaar bestuur. Kortom, Aleid zoekt weer eens op grond van een incident spijkers op laag water want doxing gaat om de moderne datasynthese van het doorzoeken van documenten op (persoons)gegevens. En dan hebben we het eigenlijk gewoon over ouderwetse onderzoeksjournalistiek welke door alle opiniërende journalistiek dus een beetje op de achtergrond is geraakt.