De rechtbank van Den Haag heeft ict-dienstverleners Atos en CGI in het gelijk gesteld in een kort geding dat zij hadden aangespannen tegen de Nederlandse Staat. Alles draaide om een loterijmechanisme dat werd gehanteerd in aanbestedingen van het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), de Raad van State (RvS) en de Raad voor de Kinderbscherming (RvdK). Deze gunningen worden ongedaan gemaakt en moeten worden overgedaan.
De aanbestedingen van het CJIB, de RvS en de RvdK waren voor de tijdelijke inhuur van ict-personeel en kleinschalige resultaatverplichte opdrachten. Selectie van raampartners geschiedde op basis van gunstigste prijs. Mochten aanbieders gelijk eindigen, dan volgde een onderlinge rangschikking op basis van kwaliteit. Mochten bedrijven dan nog steeds gelijk staan, dan bracht loting uitkomst. Het is vooral dit laatste punt waarover Atos en CGI vielen, en waarin ze nu de rechter meekrijgen. Overigens hadden Caesar Groep en Capgemini zich ook bij Atos en CGI gevoegd en eigenlijk was de hele it-industrie woest over de gang van zaken.
Verliezende winnaars
In alle drie de aanbestedingen ontving de Staat achttien aanmeldingen, waarvan veertien partijen de hoogste score hadden behaald. Onder deze partijen vond de loterij plaats. Hieruit kwam naar voren dat Get There in combinatie met New Nexus en QNH Consulting, Brunel, Ordina, Devoteam en ItaQ werden geselcteerd voor het CJIB, QNH Consulting, Itaq en Sogeti voor RvS werden geselecteerd en Deloitte Consulting, SLTN Inter Access en Sogeti de RvdK mochten gaan bedienen. Deze gunningen worden dus ongedaan gemaakt en de aanbestedingen moeten worden overgedaan.
Met de uitspraak van de Haagse rechter is het loterijmechanisme in aanbestedingen niet verboden. Dit principe moet echter wel pas worden toegepast nadat er een meeromvattende, vergelijkende toets heeft plaatsgevonden, mits eerst de verplichte vergelijking aan de hand van prijs- en/of kwaliteitscriteria heeft plaatsgevonden. Indien na een deugdelijke vergelijking op prijs- en kwaliteitscriteria twee of meer inschrijvingen als de economisch meest voordelige inschrijvingen worden beoordeeld, is loting een passend middel om tot een uitslag te komen. Hier voegt de voorzieningenrechter wel aan toe dat favoritisme moet wordt vermeden. Een loterij mag dus wel als sluitstuk van een vergelijkende procedure worden gehanteerd indien meer dan één inschrijver als beste wordt beoordeeld. Het is in een aanbestedingsprocedure niet toegestaan dat loting als enkele mogelijkheid wordt gehanteerd.
Reactie
Atos en CGI zijn tevreden over de beslissing van de rechter om Atos, CGI en andere it-partijen in het gelijk te stellen in het kort geding omtrent de aanbestedingen ‘ICT Inhuur’ voor het CJIB, de Raad van State en de Raad voor de Kinderbescherming. ‘Het feit dat de rechter de it-bedrijven in het gelijk heeft gesteld, de staat heeft verplicht de drie aanbestedingen af te breken en heraanbesteden is een belangrijke uitspraak voor de Nederlandse it-industrie’, staat in een gezamenlijke verklaring te lezen. ‘Deze uitspraak zal naar verwachting bijdragen aan een situatie waarbij in toekomstige aanbestedingen transparantie en gelijke behandeling van leveranciers voorop staat.’
Sorry, maar ik kan hier geen wijs uit worden:
“Hieruit kwam naar voren dat Get There in combinatie met New Nexus en QNH Consulting, Brunel, Ordina, Devoteam en ItaQ werden geselcteerd voor het CJIB, QNH Consulting, Itaq en Sogeti voor RvS werden geselecteerd en Deloitte Consulting, SLTN Inter Access en Sogeti de RvdK mochten gaan bedienen.”
Worden teksten niet nagelezen?
Voor mij, komende uit deze industrie is de tekst wel helder. Evenals de kritiek op de methode van aanbesteden. De uitspraak is een winst voor de inlener / opdrachtgever, alsmede de partijen die kwaliteit bieden boven prijs. Wel vervelend voor alle betrokken partijen dat het nu helemaal opnieuw moet.
Moedige en terechte uitspraak van de rechtbank in Den Haag.
De rechter meent dus dat een loterij slechter is dan een beoordeling door mensen die inhoudelijk geen idee hebben waarnaar ze kijken? Een loterij is tenminste nog objectief, in de zin dat het niet uitmaakt hoe leuk de account manager eruit ziet.
Het is jammer dat de rechter dit interessante experiment heeft afgeblazen. Als over 4 jaar zou zijn gebleken dat de kwaliteit van de ICT bij de betrokken overheidsinstellingen niet achteruit was gegaan (en vaak kan de kwaliteit niet verder achteruit gaan) dan zou de overheid met de loterij een efficiente en relatief goedkope manier van aanbesteden hebben gevonden. Deze aanbesteding was al grotendeels geautomatiseerd (de aanbieders moesten in een formulier hun eigen score op een aantal punten invullen), en door de loterij te automatiseren zou je alle incompetente en bevooroordeelde ambtenaren uit het proces kunnen elimineren.
Een andere methode zou zijn geweest om de aanbieders te selecteren die minder dan de maximale score haalden. Die hebben blijkbaar niet keihard zitten liegen, maar hebben nagedacht voor ze automatisch overal de hoogste score invulden.
Deze rechter laat met deze uitspraak de belastingbetaler extra betalen, zowel in de aanbesteding als in de daaruit voortkomende (te dure, te late, te weinig functionerende) projecten.
@nico,
De rechtzaak was juist tegen die loterij die jij beschrijft. Er werd niet voldaan aan het transparantiebeginsel. Uit http://www.nieuweaanbestedingswet.nl/beginselen-aanbesteden/ :
“Transparantie
Dit is een verstrekkend beginsel omdat het nagenoeg alle activiteiten van het aanbesteden raakt. De aanbestedende dienst dient zodanig te handelen dat het voor ondernemers van te voren duidelijk is welke eisen worden gesteld, hoe het voldoen aan de eisen wordt getoetst of gewogen en wat het beoogde resultaat is. De aanbestedende dienst moet zodanig handelen dat achteraf aangetoond kan worden dat wat van tevoren is gemeld ook daadwerkelijk zo is gebeurd.”
Dus transparantie vereist inhoudelijke kennis.
Rechters gaan niet over interessante experimenten, die gaan over of de aanklacht terecht was. Ja dus.
Natuurlijk eindigt dit toetsen van het vermogen om aan de eisen te kunnen voldoen in een verzameling wassen neuzen, maar daarover bericht computable ons de volgende jaren 🙂
Eigenlijk is de hele aanbestedingsproblematiek makkelijk te omzeilen.
Eerst erken je dat je zelf de kennis niet in huis heb, dan huur je een derde partij in die onafhankelijk en objectief toetst of een oplossing/systeem haalbaar is en deugt.
Als het dan niet deugt, verhaal je dat op de adviserende partij.
@technicus,
Dat verhalen zal de adviserende partij contractueel nooit toestaan. Zeker niet met de reputatie van deze markt (overheid/ICT, Ordina, berichtgevingen Rene Veldwijk). Hoe zouden ze trouwens de adviserende partij aanbesteden ? 😉
De rechter heeft de loterij niet afgedaan als mogelijk middel maar pas nadat er inhoudelijke criteria een voorselectie is gemaakt.
Dat is nog steeds een knieval voor willekeurigheid terwijl de aanbestedende partij in staat dient te zijn om dusdanig te specificeren dat er altijd een onderscheid gemaakt kan worden.
Niet dat her voorkomt dat bij de aanbieding bij de aanbesteding van alles op papier wordt gezet wat in de praktijk niet hoeft te kloppen. Want buiten de aanbestedende is toch geen hond die dat soort documenten met een vlooienkam doorneemt. Een rimpeltje op het wateroppervlak van een diep zwart donker meer dus.
Terechte uitspraak. Als 14 partijen de hoogste score behalen dan heb je als aanbestedende dienst onvoldoende mogelijkheden geboden voor leveranciers om zich in kwalitatieve zin te onderscheiden. Met een gedegen marktconsultatie verkijg je als aanbestedende dienst meer inzicht in de markt en wordt het makkelijker om in kwalitatieve zin een onderscheid te maken tussen de inschrijvingen. Helaas wordt er in de praktijk veelal te weinig energie gestoken in een gedegen voorbereiding op een aanbesteding. De echte drive om de beste leveranciers te vinden ontbreekt en de vragen die gesteld worden zijn daardoor oppervlakkig, niet relevant of de antwoorden moeilijk controleerbaar.
Positieve uitzondering hierop de aanbesteding van TenneT eerder dit jaar. Vernieuwend, gedurfd en grondig voorbereid met een duidelijke visie en drive om tot de beste keuze te komen.BVP achtige aanpak met alle ruimte voor leveranciers om ook daadwerkelijke het verschil te maken.