De Sociale Verzekeringsbank (SVB) nam bij de ontwikkeling van een nieuw computersysteem voor de uitbetaling van de kinderbijslag en aow ‘extreme risico’s met gemeenschapsgeld’. Verder werd interne kritiek geweerd en leed het management aan een ‘tunnelvisie’. Leverancier Capgemini liet in India krakkemikkige software bouwen en kreeg daarvoor gewoon betaald zonder dat de SVB de code had bekeken. Uit onderzoek van tv-programma Zembla blijkt dat de verantwoordelijke projectmanager bij SVB een ingehuurde zzp'er was die door het automatiseringsbedrijf werd betaald.
Dat blijkt uit interne documenten die in het bezit zijn van Zembla en uit beëdigde verklaringen van oud SVB-werknemers. Per jaar zou met het computersysteem veertig miljard euro aan aow en kinderbijslag worden uitbetaald. De Zembla- uitzending ‘De Spaghetticode’ toont ook aan dat één SVB-manager werd betaald via de leverancier van het computersysteem, Capgemini. Dat wekte wantrouwen bij personeel van de SVB over de onafhankelijkheid van deze programmamanager.
Tijdens de ontwikkeling en bouw werden kritische SVB’ers ‘weg gemarginaliseerd’, zo stelt Berl Sijes, oud-werknemer van de SVB. ‘Mensen waren bang’, aldus Sijes in de tv-uitzending van het Vara-onderzoeksprogramma Zembla. Er heerst volgens diverse bronnen een angstcultuur binnen de SVB. ‘Alleen mensen die het geluid van Capgemini lieten horen, bleven over’, stelt een it-specialist die voor de SVB werkte.
MRS
Vorig jaar trok de SVB de stekker uit het MultiregelingenSysteem (MRS) na een investering van ruim 43 miljoen euro, zonder dat het maar een moment had gefunctioneerd. Leverancier Capgemini liet de software op zijn kantoor in India bouwen. Een oud SVB’er die een bezoek bracht aan de Capgemini-vestiging in Mumbai zegt in Zembla: ‘Het was echt triest om te zien dat er niet professioneel gewerkt werd (…) Na lang doorvragen zeiden ze, dit gaat nooit werken’. De oud SVB’er zag bij Capgemini in India vooral veel onervaren programmeurs aan het werk die weinig begrepen van de Nederlandse regels omtrent de kinderbijslag en aow. Zijn waarschuwingen vonden bij het Nederlandse management geen gehoor, stelt hij.
Ondertussen kreeg Capgemini de rekeningen gewoon betaald, verklaart een andere oud-werknemer: ‘De rekeningen van Capgemini werden betaald terwijl de programmatuur nog helemaal niet door de SVB bekeken was.’
Schijn van belangenverstrengeling
Uit onderzoek van Zembla blijkt dat SVB-manager G., die verantwoordelijk was voor MRS, werd betaald via Capgemini. De SVB huurde hem in als zzp’er en gebruikte Capgemini als zogenaamd mantelbedrijf. Deze constructie is niet strafbaar, maar volgens oud-SVB’ers bestonden er vraagtekens over de onafhankelijkheid van de manager. Manager G. verklaart hierover tegenover Zembla: ‘Ik snap dat de schijn van belangenverstrengeling kan ontstaan, maar ik heb schriftelijk vastgelegd dat ik geen sturing van Capgemini zou accepteren’.
Ict-deskundige, ondernemer en Computable-opiniemaker René Veldwijk is onthutst over deze constructie. ‘Je eet van Capgemini, Capgemini eet van jou. En die situatie wordt gecreëerd door de SVB en niemand anders. Het is natuurlijk volstrekt onbestaanbaar dat de persoon die het bedrijf Capgemini controleert, zelf zijn rekeningen naar Capgemini stuurt. Dat is ongehoord!’
Zembla ontdekt ook dat de facturen van manager G. werden gecontroleerd door onder meer SVB- ambtenaar R. die naast zijn werk voor de SVB tegelijkertijd zakenpartner blijkt te zijn van G. Ze hebben samen een bedrijfje gespecialiseerd in ict-projecten.
De uitzending is vanavond te zien om 20.25 bij NPO 2.
Lees ook de opinie ‘Marktleider in de ICT faalindustrie‘ van René Veldwijk/
Wat een onzinrapportage van Zembla. SVB heeft de zak met geld dus zij zijn in de lead en bepalen wat er gebeurt. Cap is dus niet verantwoordelijk. Fout ligt bij de inrichting en projectmanagement van SVB. Je kunt ook scrum toepassen, enz., enz., enz.
@Rik De meeste mensen (en ook Zembla suggereert dat) denken bij dit soort verhalen dat de redenen er achter wel corruptie en dergelijke moeten zijn. Voor zover ik het heb ervaren is het vooral veel incompetentie (zowel bij opdrachtgevers als opdrachtnemers).
Die administratieve plaatsing onder de mantelovereenkomst is vrij gebruikelijk en zegt niet zo veel. De overheidspartijen (maar bedrijven doen het ook) sluiten grote contracten met zo scherp mogelijke tarieven met de dienstverleners. Daar zetten de dienstverleners dan exclusiviteit van levering tegenover. Dus zo’n partij als SVB is juridisch (volgens het contract) *verplicht* om zo’n onafhankelijke ZZP-er dan via zo’n mantelpartij in te huren. Meestal zijn er meer mantelpartijen voor elk kavel (en als dat het geval is dan is het wel zo handig om het via een andere partij te doen) maar soms kun je niet anders.
Dat wil niet zeggen dat al die partijen als Cap heilig zijn. In dit geval toont dat voetbalvoorbeeld wel aan dat ze enorme bagger hebben opgeleverd (IFSQ is een prima methode voor het meten van code-kwaliteit). Maar zodra de incompetentie aan het licht komt worden er vaak (zowel aan opdrachtgeverszijde maar ook vanuit de leveranciers) bully-tactics gebruikt om criticasters de mond te snoeren. SVB is duidelijk incompetent geweest als opdrachtgever. Maar ja, zoals meer mensen constateren: de kennis is dun gezaaid.
Die link tussen de SVB-opdrachtgever en de ZZP-er (samen in een bedrijfje) is wel foute boel. Dat is wat mij betreft een vette belangenverstrengeling.
Wil je de “waarheid” boven water halen, controleer dan de geldstromen van SVB naar Cap Gemini en vergelijk deze met de facturen. Controleer vervolgens de facturen met de onderliggende werkzaamheden die zijn gefactureerd.
Als er gefraudeerd is:
– alle gelden terugvorderen die niet onderbouwd zijn op de facturen;
– beboet de daders;
– registreer deze personen in een ‘ethisch register’;
– herijk de procedures van het toezicht;
– ontsla personeel oneervol dat zich heeft ingelaten met de fraude.
Zembla heeft het naar mijn mening wat tendentieus gebracht, en de werkelijkheid is wat complexer dan je in zo’n korte uitzending naar voren kunt brengen.
Wat de uitzending wel duidelijk maakt is dat er bij dit soort projecten vaak sprake is van belangentegenstelling, gebrek aan binding met het gewenste resultaat en overmatige complexiteit van watervalgedreven, monolitische systeemontwikkeling.
In mijn blog vertel ik graag hoe het anders kan, want dat het anders moet, is duidelijk: https://technology.amis.nl/2015/09/04/stap-voor-stap-telkens-verder-vooruit/
@Andre Ik heb het niet voorbij horen komen monolitisch en watervalgedreven maar ik heb even de site van Cap Gemini bekeken en daar is helemaal niets mis mee. Ze doen aan agile ontwikkeling, devops is een vanzelfsprekendheid en ook voor de clouddiensten kun je bij ze terecht. Kortom, een bedrijf wat de taal van deze tijd spreekt.
Op linked-in is er ook een reactie uit India:
https://www.linkedin.com/pulse/zembla-documentary-failed-software-project-learning-from-shrivastava
zembla-documentary-failed-software-project-learning-from-shrivastava : nogal simplistisch artikel, ofschoon illustratief voor de Indiase visie alsook voor de Nederlandse aanpak voorafgaand en corrigerend.
Capgemini is het vaakst betrokken geweest bij grote automatiserings-projecten van het Rijk die financieel uit de hand lopen. volgens onderzoek door NRC.
Capgemini werkte aan 12 van 34 dure projecten. In totaal zijn aan die projecten ongeveer 930 miljoen euro meer uitgegeven dan was begroot.
De belangen van de leverancier zijn erg groot, daar moet dus ook een onafhankelijke toezichthouder op toezien.
De India route die CAP was ingeslagen moest perse doorgevoerd en als succes verkocht, hingen reputaties vanaf, dus alle ballen op India. Zoals overal in bedrijfsleven en politiek houdt men de schijn van eigen succes overeind. Druk om toch iets te doen is dermate groot dat slechte ideeën als fantastisch verkocht worden, zoals gebruik maken van zeer matige niet communicatieve Indianen voor functioneel lastige systemen die veel eindgebruikers begrip vragen.