Policy Research Corporation Nederland heeft de gunning gewonnen voor het uitvoeren van het parlementaire onderzoek naar ict-projecten bij de overheid. Het externe onderzoek dat de eerste fase van dit parlementaire onderzoek vormt, wordt in het najaar van 2013 afgerond. Naar verwachting komt de tijdelijke commissie in het voorjaar 2014 met haar eindrapport. Policy Research is een opmerkelijke winnaar omdat het advieskantoor nauwelijks ervaring lijkt te hebben in de ict-sector.
Policy Research Corporation Nederland is een in de ict-sector relatief onbekende partij. Het Belgische advieskantoor met vestigingen in Antwerpen en Rotterdam zegt sinds 1989 actief te zijn met het oplossen van strategie- en beleidsproblemen waarvoor het met opdrachtgevers ‘outputafspraken’ maakt. Dit gebeurt met name voor overheden en op het draagvlak tussen overheden en het bedrijfsleven, aldus het kantoor.
Het parlementair onderzoek van de Tweede Kamer naar ict-projecten bij de overheid wordt geleid door een tijdelijke commissie. ‘Die laat, zoals eerder besloten, een deel van het onderzoek extern uitvoeren omdat het op z’n zachtst gezegd nogal complexe materie betreft. Zorgvuldige bestudering door externe deskundigen zal ons vervolgonderzoek verder helpen’, aldus Ton Elias, de voorzitter van de commissie.
Vooral telecom
Policy Research heeft zijn wortels in de transportsector, maar stelt in zijn bedrijfsprofiel op zijn website ook in de ict-sector opdrachten uit te voeren. Uit de vermelde staat van dienst blijkt dat het voornamelijk om een paar studies over de telecommarkt gaat. Ook heeft het bureau de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) een keer begeleid bij de invoering van een nieuw landelijk systeem voor de planning van dienstroosters.
Het kantoor wordt geleid door professor Chris Peeters, verbonden aan de Universiteit van Antwerpen, die zijn sporen internationaal heeft verdiend als internationaal expert in strategische besluitvorming en beleidsadvisering. Sinds een jaar of tien is het kantoor ook vanuit Rotterdam actief. Policy Research kent een adviesraad onder het mom van ‘Internationaal Wetenschappelijk Comité’. Daar zitten op het eerste gezicht geen mensen bij die veel ervaring hebben met ict-vraagstukken.
Zorgvuldige keuze
Een woordvoerder van de Tweede Kamer zegt dat alle inschrijvingen door een beoordelingscommissie zorgvuldig zijn bekeken en volgens een puntensystematiek in combinatie met de geboden prijs zijn gewaardeerd. Uit het bestek blijkt het hierbij niet alleen ging om ervaring met onderzoek op het terrein van ict maar bijvoorbeeld ook om kennis van onderzoek in een politiek gevoelige context en ervaring met projectmanagement in een onderzoek.
De offerte van Policy Research kwam uiteindelijk als ‘economisch meest voordelige inschrijving’ winnend uit de bus. Het advieskantoor versloeg zeven andere kandidaten: Insite Advies/Anser Groep, K. van den Berg B.V., Berenschot, Universiteit van Amsterdam (faculteit der rechtsgeleerdheid), Andersson Elffers Felix, Acestes Nederland en Conquaestor.
Onderzoek
De parlementaire ict-enquête telt zes casussen: Modernisering Gemeentelijke Basisadministraties (mGBA), EPD, Tunnels A73, C2000, OV-chipkaart en de migratie van een mainframe- naar een winframe-omgeving bij RDW. De eerste vijf zijn hoofdpijndossiers; het laatste project is succesvol verlopen. Opmerkelijk is dat grote miskleunen bij Defensie, Justitie, de Belastingdienst en het UWV ontbreken.
Het doel van het parlementaire onderzoek naar ict-projecten bij de overheid is tweeledig. Het eerste doel is het in kaart brengen van de misgelopen maatschappelijke effecten (inclusief maatschappelijke en financiële kosten) door het niet op orde hebben van informatieprocessen en -stromen van de overheid (het mislukken van ict-projecten). Het tweede doel is het aangeven van de belangrijkste stappen om tot een betere ict-inrichting bij de overheid te komen. Daarnaast heeft het parlementaire onderzoek ook tot doel de informatiepositie van de Tweede Kamer te versterken.
In het bestek van de aanbesteding staan de drie centrale onderzoeksvragen opgesteld waarmee de winnende partij aan de slag moet. Die hebben betrekking op de gevolgen van falende ict, de rol van de overheid daarbij en hoe toekomstige informatieprocessen succesvol moeten worden ingericht. In juni en september worden dan in totaal drie deelrapporten verwacht. In het voorjaar van 2014 zal de tijdelijke commissie die het onderzoek leidt naar verwachting het eindrapport presenteren.
De zoveelste poging om iets te doen aan falende overheids-ICT. In ieder geval wordt dit onderzoek gedaan door een partij die geen belang lijkt te hebben bij een bepaalde uitkomst. Dat kun je van sommige van de andere partijen niet zeggen. Zonder namen te noemen: Een van die partijen heb ik ooit een audit zien doen op een project dat 5 jaar duurde, miljoenen kostte, en een paar nieuwe invoerschermen voor een bestaande database opleverde. Conclusie: Het project was op enkele details na goed verlopen. Uiteraard bij een overheidsinstantie.
Wel is dit project weer de “economisch meest voordelige inschrijving”. En dat goedkoop duurkoop is, dat zouden overheden inmiddels toch moeten weten. Niet dus. Zie ook [http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/2968308/2011/10/15/Bij-de-overheid-zitten-ict-kneuzen.dhtml].
Voor het duiden van de oorzaken van mislukte ICT projecten van de overheid was m.i. uberhaupt geen parlementair onderzoek nodig geweest. Vooropgesteld dat veel ICT projecten van de overheid per definitie complex en kostbaar zijn en die projecten daarom onvermijdelijk een hogere faalkans kennen, zijn die oorzaken de afgelopen decennia in vele publicaties alsook onderzoeken van o.a de Algemene Rekenkamer voldoende bekend. Vraag is dan ook niet zozeer hoe het komt als wel wat we, d.w.z. overheid en verantwoordelijk bedrijfsleven,daaraan denken te gaan doen. Dat een Belgisch onderzoeks bureau met vooral ervaring in de transportsector daarover duidelijkheid gaat verstrekken, ligt niet echt voor de hand. Overigens gaat het bij een aanbesteding o.b.v. de economisch meest voordelige aanbieding, anders dan Nico Verweer schrijft, nu juist niet alleen om de prijs maar vooraal ook om de kwaliteit. Het alternatief is een aanbesteding o.b.v. van de laagste prijs en dat is precies wat hij niet wil.