Acht partijen dingen mee om de opdracht een parlementair onderzoek naar ict-projecten bij de overheid uit te voeren. Het gaat om Insite Advies/Anser Groep, K. van den Berg bv, Berenschot, Universiteit van Amsterdam (faculteit der rechtsgeleerdheid), Andersson Elffers Felix, Acestes Nederland, Policy Research Corporation Nederland en Conquaestor. Dat blijkt uit het procesverbaal 'opening inschrijvingen' van de aanbesteding.
Naar verwachting wordt op 18 februari 2013 bekend welke partij de aanbesteding heeft gewonnen. In het bestek staan ook de drie centrale onderzoeksvragen opgesteld waarmee de winnende partij aan de slag moet. Die hebben betrekking op de gevolgen van falende ict, de rol van de overheid daarbij en hoe toekomstige informatieprocessen succesvol moeten worden ingericht. In juni en september worden dan in totaal drie deelrapporten verwacht. In het voorjaar van 2014 zal de tijdelijke commissie die het onderzoek leidt naar verwachting het eindrapport presenteren.
Het doel van het parlementaire onderzoek naar ICT-projecten bij de overheid is tweeledig. Het eerste doel is het in kaart brengen van de misgelopen maatschappelijke effecten (inclusief maatschappelijke en financiële kosten) door het niet op orde hebben van informatieprocessen en -stromen van de overheid (het mislukken van ict-projecten). Het tweede doel is het aangeven van de belangrijkste stappen om tot een betere ict-inrichting bij de overheid te komen. Daarnaast heeft het parlementaire onderzoek ook tot doel de informatiepositie van de Tweede Kamer te versterken.
Doel onderzoek
De aanbesteding voor het aantrekken van een onderzoeksbureau die de ict-enquête uitvoert, startte eind oktober 2012. Het voorstel voor een onderzoek naar de vele ict-mislukkingen bij de overheid kwam uit de koker van de vaste commissie Veiligheid en Justitie (V&J) ‘ICT-projecten bij de overheid’. In december 2011 stemde de Tweede Kamer in met het instellen van een parlementair onderzoek naar de ict-problemen bij de overheid.
Het voormalige CDA-Kamerlid Ger Koopmans is samen met SP-kamerlid Sharon Gesthuizen initiatiefnemer geweest van het voorstel tot een parlementair onderzoek. Hij vertelde eind 2011 tegen Computable dat hij met het parlementair onderzoek wil bewerkstelligen dat ‘de ict het bij de overheid beter gaat doen, er minder fout gaat en de kosten minder uit de hand lopen.’ Hoewel er al talloze onderzoeken zijn geweest naar de ict-problematiek bij de rijksoverheid, onder andere twee rapporten van de Algemene Rekenkamer uit 2007 en 2008, vond Koopmans dat nieuw onderzoek noodzakelijk is, bijvoorbeeld om vast te stellen in hoeverre de aanbevelingen die de rekenkamer heeft gedaan, zijn overgenomen.
Miskleunen
In het onderzoek zou de nadruk komen te liggen op veiligheid en privacy, en falende projecten. Ook de klachten over ict-aanbestedingen worden in het onderzoek meegenomen, stelde de oud-CDA-parlementariër eind 2011.
De parlementaire ict-enquête telt uiteindelijk zes casussen: Modernisering Gemeentelijke Basisadministraties (mGBA), EPD, Tunnels A73, C2000, OV-chipkaart en de migratie van een mainframe- naar een winframe-omgeving bij RDW. De eerste vijf zijn hoofdpijndossiers; het laatste project is succesvol verlopen (zie kader hieronder). Opmerkelijk is dat grote miskleunen bij Defensie, Justitie de Belastingdienst en het UWV ontbreken.
Beschrijvingen casussen
1.
Modernisering Gemeentelijke Basisadministraties (mGBA)Het programma Modernisering GBA moderniseert het GBA-stelsel, realiseert de (ict-voorzieningen voor) de Basisregistratie Personen (BRP), draagt zorg voor de migratie van het oude naar het nieuwe stelsel en ondersteunt de implementatie bij gemeenten en afnemers.
Op termijn vervangt de BRP de huidige gemeentelijke basisadministraties (GBA). Het doel van de BRP is om kwalitatief hoogwaardige persoonsgegevens bij te houden en te verstrekken aan overheidsorganisaties en aangewezen instellingen en personen.
Tijdpad
start: 1/1/2001
beoogde einddatum: 2013, waarna afnemers en gemeenten drie jaar de tijd hebben om aan te sluiten.
2. EPD
Het landelijk Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) is een virtueel dossier dat het uitwisselen van medische gegevens op landelijke schaal op een veilige en betrouwbare manier mogelijk moest maken. Het landelijke project startte met twee onderdelen, het elektronisch medicatiedossier (EMD) en het waarneemdossier huisartsen (WDH). In 2011 heeft de Eerste Kamer de wet op het EPD verworpen en de minister van VWS verzocht de betrokkenheid te beëindigen.
Tijdpad
start: 1/1/2006
gestopt: april 2011
3. Tunnels A73
De aanleg van de Roertunnel en de Swalmentunnel in de Rijksweg 73 ( “de ruggengraat van Limburg”) ging gepaard met vertragingen en kostenoverschrijdingen.
De tunnels zijn in februari 2008 beperkt opengegaan, omdat de technische installaties nog niet gereed waren. De oplevering, besturing en de koppeling van de 50 tunneltechnische installaties bleken veel complexer dan vooraf gedacht. Veiligheidssystemen konden niet conform eisen functioneren
Pas vanaf december 2009 konden de tunnels volledig worden opengesteld.
Tijdpad
start: 1995
gereed: eind 2009
4. C2000
C2000 is een digitaal communicatiesysteem voor hulpverleningsdiensten, waarvan de hulpverleningsdiensten van politie, brandweer, ambulancediensten, bepaalde onderdelen van het ministerie van Defensie zoals de Koninklijke Marechaussee en de aan hun gelieerde organisaties gebruik maken.
Met C2000 kunnen hulpverleners met de meldkamer en met elkaar communiceren bij het dagelijks werk en grootschalige incidenten en rampen. Met C2000 heeft voor 95% een landelijke dekking (buitenshuis).
Tijdpad
start: juli 1995 (haalbaarheidsstudie)
beoogde einddatum: eind 2013
5. OV-chipkaart
De OV-chipkaart is een elektronische betaalpas voor het openbaar vervoer. Reizigers kunnen door het opladen van het saldo op hun kaart (of downloaden van een reisproduct zoals een abonnement) in- en uitchecken bij een kaartlezer op trein- en metrostations reizen via trein, bus en tram. De vervoersbedrijven NS, RET, het Amsterdamse GVF, de Haagse HTM en streekvervoerder Connexxion (verenigd in Trans Link Systems) hebben in eerste instantie hiervoor het initiatief genomen. Trans Link Systems is in 2001 opgericht en in 2012 is de landelijke invoering voltooid. Uiteindelijk zal de OV-chipkaart alle openbaar vervoersbewijzen moeten gaan vervangen.
Tijdpad
start: 2001
gereed: 2012
6. RDW: casus RDW ‘van mainframe naar Winframe’
De RDW voert wettelijke taken uit die voortkomen uit beleid en regelgeving van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De RDW voert deze taken, op het gebied van toelating van voertuigen en onderdelen daarvan, toezicht en handhaving, registratie, informatieverstrekking en documentafgifte, uit in nauwe samenwerking met diverse partners in de mobiliteitsketen. ICT is een cruciale schakel in de dienstverlening van de RDW. In 2011 is een groot en langlopend ict-project met succes en zonder storingen in de dienstverlening afgerond. Dit betreft de migratie van het interne ict-platform van mainframe naar Winframe.
Tijdpad
start:1/11/2002
gereed: 31/12/2011
Blij dat er nu eens goed wordt gekeken naar een aantal projecten. Goed ook dat er keuzes zijn gemaakt. Liever een paar projecten grondig bekijken dan veel projecten oppervlakkig.
Wel apart om dit dan weer aan te besteden. Zou de overheid dan al weten waarom al die projecten fout gaan?
Het wordt wel weer heel groot en omvangrijk gemaakt en ongetwijfeld zal de geselecteerde partij vooral die dingen vinden die ze met hun dienstverlening goed zouden kunnen of willen verbeteren.
Ik heb niet zo’n vertrouwen in zulke grootschalige onderzoeken, bovendien zijn sommige van de genoemde projecten al eerder diepgaand onderzocht (zoals c2000).
Daarnaast worden een aantal zaken gevonden die al lang bekend zijn. gebrekkige sturing door management dat onvoldoende inhoudelijk kennis heeft en zich niet laat beinvloeden door hen die het wel hebben, schuivende doelen en onvoldoende vermogen om heldere wensen en eisen te formuleren, open-einde contracten en een overdreven behoefte marktpartijen de projecten te laten bemensen ipv met eigen goed geschoold personeel te werken (maar die moet je dan wel marktconform betalen), en eenvoudigweg projecten te groot maken door teveel tegelijk te willen. dit soort zaken zijn algemeen bekend en hoeveel belastinggeld wil je spenderen om ze opnieuw te bevestigen. Ik hoop vooral dat er nog wat nieuws wordt gevonden, maar betwijfel of het zo zal zijn. In veel opzichten is het dus een zeer aantrekkelijke opdracht voor de offrerende partijen.
Eigenlijk mis ik vooral de onderzoeksvraag.
Voor dit onderzoek zou ik drie fasen willen onderscheiden:
1- planning/scoping,
2- uitvoering/aanpassen scope,
3- oplevering/acceptatie.
Bij voorkeur onafhankelijk te onderzoeken.
De projecten zijn voldoende divers om niet één gemeenschappelijke verklaring te hoeven geven.
Eigenlijk ben ik bang dat er een oh ja resultaat uit komt. En zoals het goede consultants betaamt, zonder al te veel concrete adviezen.
Ik denk dat het uitbesteden van deze projecten in de meeste gevallen ook de oorzaak is van het falen. Nu wordt het onderzoek ook uitbesteed, waarschijnlijk komt dit dan niet boven water.
En dan nu maar hopen dat deze aanbieders bereid en in staat zijn om eens echt naar deze problemen en de gevolgen daarvan te kijken, en niet weer een lijn uitzetten die geen echte verbetering kan brengen. Het denken en werken in de IT wereld zit zo ontzettend vast dat een laterale benadering, hoewel deze keihard nodig is, onmogelijk lijkt. Bedenk: niemand kan zijn of haar hersenen outsourcen, ook een organisatie niet.
Succes met deze outsourcing.
Een geluk dat er geen objectiveerbaar doelstellingsresultaat is. Anders krijgen we straks nog weer een aanbesteding van een parlementair onderzoek of hoe het zo gruwelijk mis kon gaan met parlementaire onderzoeken.
Interessant is om te zien of deze partijen ook echt onafhankelijk zijn en los van enige relatie met de te evalueren projecten. Het is tenslotte een openbare aanbesteding…..
Een groot deel van de conclusie is bekend. Op het moment dat het om prive geld gaat dan zijn mensen voorzichtig. Op het moment dat het niet om prive geld gaat dan verandert de handelswijze enorm. Dit zal waarschijnlijk nooit veranderen tenzij mensen bij de overheid afgerekend worden op kosten besparingen. Bij DURABILIT merken we dit continue bij de Nederlandse overheid. Voorbeelden genoeg.