De conclusie dat smartphones een negatieve uitwerking hebben op de stemming van jongeren is vaak ongefundeerd. Een onderzoeker van de Radboud-universiteit concludeert dat er specifiek moet worden gekeken naar wat jongeren in hun schermtijd doen. Uit haar onderzoek blijkt dat de gewoonte onder jongeren om naar hun mobieltje te grijpen niet per se leidt tot mentale en fysieke kwalen. Integendeel, het kan zelfs stressverlagend zijn.
‘De afgelopen jaren zijn smartphones bestempeld als de boosdoener achter tal van mentale en fysieke kwalen, van eenzaamheid tot verveling tot verslaving. Maar zulke conclusies zijn onverantwoord, zolang we niet specifieker kijken naar wát mensen op hun smartphone doen.’ Dat stelt Nastasia Griffioen van de Radboud Universiteit in Nijmegen in onderzoek dat gepubliceerd is in Nature’s Humanities and Social Sciences Communications.
De onderzoeker van de afdeling psychopathologie van het gedragswetenschappelijk Radboud-instituut stelt dat er grote verschillen zijn in de manier waarop jongvolwassenen hun smartphone gebruiken. Ook de motivaties voor die activiteiten en de gevoelens die het gebruik van de smartphone oproepen, verschillen enorm. ‘Er is niet zoiets als één vorm van smartphonegebruik’, aldus Griffioen. Voor het onderzoek werden jongeren tussen de 18 en 25 jaar alleen gelaten en in het geheim gemonitord voor een periode van tien minuten.
Griffioen: ‘Zo’n tachtig procent van de groep pakte vrijwel direct de telefoon erbij. Het is echt een soort automatisme voor veel mensen. Maar bijna elke jongere die we monitorden had een compleet ander patroon van smartphonegedrag. Sommigen wisselden in die tien minuten 21 keer tussen verschillende apps. Anderen gebruikten slechts één of twee apps. Sommigen waren vooral met berichtenapps in de weer, anderen zaten vooral te browsen.’
Whatsapp en motivatie
Na afloop van de opnameperiode werd het beeldmateriaal door de onderzoekers besproken met de jongeren, om zo een duidelijk beeld te krijgen van achterliggende motivaties en emoties. ‘We merkten dat jongeren er graag over vertellen, en dat leverde echt unieke inzichten op,’ licht Griffioen toe.
Ze zag bijvoorbeeld dat jongeren specifieke motivaties hebben als ze browsen of Whatsapp openen. Ze willen bijvoorbeeld het weer weten of snel een afspraak met vrienden inplannen. De mensen die sociale media erbij pakten, geven aan dat het een ‘soort van’ automatisme voor ze is of voortkomt uit verveling.
Griffioen: ‘Toch zien we in gevoelsscores van die verschillende smartphone-activiteiten geen verschil tussen dingen die uit verveling of juist met een specifiek doel gedaan worden. Dat suggereert dat iets doen uit verveling of gewoonte wellicht zo slecht nog niet hoeft te zijn. We weten bijvoorbeeld uit ander onderzoek dat gewoontegedragingen stress- en onrustverlagend kunnen zijn voor mensen.’
Sociale media
Een ander, volgens de onderzoeker ‘uniek’ inzicht gaat over het gebruik van sociale media. Er wordt vaak gedacht dat sociale media voornamelijk nadelig zijn door allerlei sociale factoren, zoals het onnodig vergelijken met anderen. Zij ontdekte echter dat er bij negatieve gevoelsscores voor sociale media-activiteiten bijna nooit sprake is van een sociale factor. Het ging dan vaak om een negatief gevoel door voetbaluitslagen of nieuws.
Positieve gevoelsscores door sociale media-activiteiten zijn juist vaak verbonden aan sociale contacten, zoals het lezen van leuk nieuws van iemand in de vriendenkring, concludeert Griffioen.
Schermtijdanalyse zegt weinig
De onderzoeker: ‘Deze conclusies ogen misschien voor de hand liggend, maar zowel in de praktijk als in veel wetenschappelijke studies worden alle vormen van smartphonegebruik vaak nog over één kam geschoren.’ Ze ziet dat er veel verschil is tussen de reden dat jongeren naar hun telefoon grijpen en wat ze erop doen. Ook wat het kan losmaken verschilt. ‘Na grondige analyses weten we dat er vrijwel geen direct verband is tussen smartphone- of sociale mediagebruik en welzijn. Het is tijd om de discussie breder te trekken.’
Griffioen wil in de toekomst tools ontwikkelen waarmee jongeren zelf beter kunnen reflecteren op wat ze op hun smartphone doen en waarom ze dat doen. ‘Dit onderzoek maakt voor ons duidelijk dat geen enkele jongere hetzelfde is en dat, als je een duidelijk beeld hebt van wat technologie met je doet, je ook meer uit toekomstige interacties kunt halen.’
‘Hoewel je er aan de buitenkant weinig van ziet, zijn smartphones voor jongvolwassen een portaal naar een wereld vol mogelijkheden. Het is tijd dat we beter beginnen te begrijpen hoe hun reis door die wereld eruitziet’, besluit de onderzoeker.
