De Universiteit Twente (UT) gaat onderzoek doen naar de ethische en juridische aspecten van nieuwe technologieën waarvan grote maatschappelijke en economische gevolgen worden verwacht. Het onderzoek, dat samen met een aantal buitenlandse universiteiten wordt uitgevoerd, moet waardevolle informatie opleveren voor toekomstig Europees beleid. Het project – Sienna genoemd – ontvangt een subsidie van circa vier miljoen euro uit het Europese Innovatieprogramma Horizon 2020.
In het project Sienna, dat staat voor ‘Stakeholder-informed ethics for new technologies with high socio-economic and human rights impact’, willen de onderzoekers de consequenties van de groeiende mogelijkheden op het gebied van robotica, menselijke genetica en ‘human enhancement’ in kaart brengen.
‘We slagen er bijvoorbeeld steeds beter in kunstmatige intelligentie te ontwikkelen, waardoor we zelflerende robots krijgen. Die kunnen risico’s vormen voor de veiligheid, bijvoorbeeld als ze ongehoorzaam worden’, aldus professor Philip Brey, hoogleraar Filosofie van de Techniek aan de Universiteit Twente en projectleider van Sienna.
‘Bij menselijke genetica’, vervolgt Brey, ‘moet je denken aan vraagstukken over ouders die moeten kunnen beslissen over bijvoorbeeld het geslacht of bepaalde karaktereigenschappen van hun kind. ‘Human enhancement’ gaat over de vraag welke technologische verbeteringen aan het menselijk lichaam we wel en niet acceptabel vinden. Kunnen we straks supermensen worden en wat betekent dat voor ons leven en voor onze manier van samenleven met anderen?’
Menselijke waarden
Volgens Brey moeten al die ontwikkelingen in overeenstemming worden gebracht met menselijke waarden en belangen. Brey: ‘Door bijvoorbeeld ethische codes en richtlijnen, wet- en regelgeving en onderzoeksprotocollen kunnen we zorgen dat bij de ontwikkeling van nieuwe technologieën mensenrechten worden gerespecteerd. Denk aan aspecten van vrijheid, privacy, gelijkheid, menselijke autonomie en waardigheid.’
De Universiteit Twente is projectcoördinator en zet expertise in vanuit meerdere disciplines, zoals de vakgroepen Wijsbegeerte, Governance and Technology for Sustainability en Human Media Interaction. Een belangrijk deel van het onderzoek is het bevragen van maatschappelijke organisaties en bedrijven. Ook worden er zo’n elfduizend interviews in elf landen afgenomen, waarin inwoners wordt gevraagd naar hun mening over deze technologieën. Het onderzoek loopt tot en met 2020.
