Gemeente moet big data meer benutten

Tijdens het G4 CIO congres ‘Slimme steden, blije bewoners’ in de Jaarbeurs Utrecht kwamen cio’s van de gemeentes Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam samen om meer te leren over open en big data. Het congres richtte zich net name op het feit dat gemeentes zich moeten realiseren dat er veel data beschikbaar is om een toegevoegde waarde aan burgers en bedrijven te leveren en zelfs maatschappelijke problemen op te lossen.

Via ‘citizen generated data’ kunnen gemeentes burgers inschakelen om informatie aan te leveren. Deze data kan vervolgens worden ingezet om een maatschappelijk probleem aan te pakken. Dat vertellen hoogleraar Albert Meijer en onderzoeksassistent Suzanne Potjer van de Universiteit Utrecht. ‘Als gemeente moet je kijken naar welke data je kunt verzamelen en hoe dit ingezet kan worden om een maatschappelijk probleem aan te pakken. Hierbij moet gekeken worden naar de motivatie van de burger: welk belang hebben zij om data aan te leveren? Bovendien moet dit proces zo simpel mogelijk voor de burger zijn, zodat ze niet afhaken’, vertelt Meijer.

Vervolgens is het voor de gemeente van belang om daadwerkelijk iets met de aangeleverde data te doen. ‘Er moet gekeken worden naar de maatschappelijke waarde van de data. Welke problemen kunnen worden aangepakt met de aangeleverde data?’, vervolgt Meijer. ‘De gemeente moet zich committeren aan het gebruik van data. Hier is voldoende capaciteit en mankracht voor nodig. Het is dan ook verstandig om niet alles alleen te doen, maar de hulp in te schakelen van een andere partij, in de vorm van een samenwerking.’

Een goed voorbeeld van citizen generated data is het Open Elms Project op het Isle of Man. Het ministerie van milieu, voedsel en landbouw heeft in samenwerking met een internetbureau een applicatie ontwikkeld om iepenziekte bij bomen aan te pakken. Burgers kunnen via de app aangeven waar een boom staat die geïnfecteerd is met deze ziekte. Hierdoor kan het ministerie actie ondernemen om een verdere verspreiding van iepenziekte tegen te gaan.

Datagedreven sturing

Ook Henk Wesseling, associate bij Berenschot, is van mening dat gemeentes veel kunnen doen met big data. ‘Er is veel data beschikbaar. Gemeentes moeten slim leren omgaan met data om hier uiteindelijk beter van worden. Hierbij moet in kaart gebracht worden wat er met de data bereikt kan worden. Hier moet vervolgens op gestuurd worden.’ Wesseling pleit dan ook voor datagedreven sturing. Dit leidt namelijk tot een publieke meerwaarde. ‘Om tot datagedreven sturing te komen is een exploratieve strategie nodig. Hierbij moet geëxperimenteerd worden om tot nieuwe inzichten te komen. Dit gebeurt in drie stappen: inputoptimalisatie, procesoptimalisatie en productvernieuwing.’

Wesseling vertelt over een groep mensen in de gezondheidszorg die steeds werd doorverwezen naar diverse artsen. ‘Het was niet bekend om welke groep mensen het ging en wat de omvang van deze groep mensen was. Een samenwerkingsverband met elf artsen besloot om deze groep mensen in kaart te brengen. (inputoptimalisatie)’ Het bleek om een groep allochtone vrouwen te gaan, waarbij het vooral een sociaal vraagstuk is. ‘Doordat deze gegevens nu bekend waren, konden de artsen patronen herkennen en hier op inspelen, waardoor de vrouwen niet steeds werden doorgestuurd. Dit is een goed voorbeeld van procesoptimalisatie en productvernieuwing.’

Utrecht

De gemeente Utrecht is al volop bezig met deze datagedreven sturing, vertelt gemeentesecretaris Maarten Schurink. ‘Wij hebben momenteel dertig pilots lopen. Ik verwacht dat er over een jaar nog dertig testtrajecten bijkomen.’ Een pilot waar Schurink enthousiast over is, is de voorspelling van inbraken: ‘Door de beschikbare data te analyseren doen we voorspellingen over wijken/straten waar de kans groot is dat wordt ingebroken. Hierdoor kunnen we preventief opereren.’ Ook vertelt hij hoe data ervoor kan zorgen dat diensten effectiever kunnen werken, bijvoorbeeld bij de verzameling van fietsen die te lang in een fietsenstalling staan geplaatst.

De resultaten van de pilots worden vervolgens besproken in een netwerk van interne medewerkers en leveranciers. Ook de moeilijkheden van data worden hier besproken. Dit helpt Utrecht om meer inzicht te krijgen om tot een datagedreven organisatie te komen. Op de vraag hoe een datagedreven gemeente er over tien jaar uitziet, kan Schuring geen antwoord geven. ‘Ik heb daadwerkelijk geen idee. Ik denk dat er niemand is die hier uitspraken over kan doen. Het vergt een grote transitie bij gemeentes, waarbij gekeken moet worden wat wel en niet werkt. Zo kan de inzet van data het werk van de werknemer fundamenteel veranderen. Ik ben er ook voor dat data niet alleen iets voor ict’ers is, maar ook voor de andere werknemers. Op deze manier kan iedereen zijn steentje bijdragen om met data goede dingen aan burgers te leveren.’