Biometrie-deskundigen zijn verdeeld over de vraag of de plaatsing van e-gates op Schiphol een inbreuk op de privacy van reizigers betekent. Voor de werking van deze biometrische zelfbedieningspoortjes is geen opslag van persoonsgegevens nodig. Toch kleven er gevaren aan het toenemend gebruik van gezichtsherkenning door overheden, aldus diverse deskundigen.
'De foto van de paspoorthouder wordt in de e-gate gemaakt en ter plekke vergeleken met de foto op de chip van het paspoort', zegt directeur Max Snijder van de European Biometrics Group. 'Er is dus geen externe databank nodig om deze controle uit te voeren.'
Ook associate professor Raymond Veldhuis van de Signals and Systems groep aan de Universiteit Twente ziet geen privacyproblemen bij het systeem. 'De privacy komt pas in het geding wanneer er een koppeling gemaakt wordt met extern opgeslagen persoonsgegevens. Dat is hier niet het geval', zegt Veldhuis.
Paspoort- en gezichtsscangegevens van passerende reizigers worden niet bewaard, bevestigt een woordvoerder van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
Function creep
Hoogleraar techno-regulering Ronald Leenes van Tilburg University heeft desondanks twijfels bij het systeem. 'De vraag is wat er precies achter de plaatsing van deze e-gates zit. Gaat het alleen om het vergroten van het gemak van reizigers of is het een tussenstap naar iets veel ingrijpenders? Dit is weer een extra punt waar data over reisbewegingen kan worden opgeslagen.'
Daarnaast is er volgens Leenes het gevaar van 'function creep'. 'Wanneer deze technologie sociaal acceptabel wordt, kunnen de mogelijkheden ervan uitgebreid worden. Zo kunnen reisgegevens bijvoorbeeld alsnog opgeslagen worden. Zonder dat de reiziger dat merkt. Het is voor hem onmogelijk te controleren of gegevens bewaard worden of niet.'
‘Big Brother-hokje’
Ook Privacy First ziet gevaren. De stichting waarschuwt voor het toenemend gebruik van gezichtsherkenning door overheden. In een persbericht verwijst de organisatie naar het betoog van biometrie-onderzoeker Luuk Spreeuwers om op het stadhuis een digitale foto te laten maken van paspoortaanvragers, op het moment dat ze hun paspoort komen aanvragen. Dat zou de kwaliteit van gezichtsscans kunnen verhogen en daarmee de kans op mismatches bij automatische gezichtsherkenning op bijvoorbeeld Schiphol verkleinen.
'Voortaan geen gedoe meer met vakfotografen, maar gewoon hup, rechtstreeks een hoge resolutie 3D-foto in een speciaal Big Brother-hokje op het gemeentehuis', schrijft de stichting. 'Oorspronkelijk handig voor de e-gates op Schiphol en daarna ook voor automatische gezichtsherkenning in winkels en op straat, uiteindelijk wereldwijd.'
Brillenglazen met camera
Ook beveiligingsexpert Bruce Schneier waarschuwde onlangs voor de gevaren van het toenemend gebruik van gezichtsherkenning door overheden. Hij verwijst naar de Braziliaanse politie, die aangekondigd heeft dat agenten tijdens de World Cup in 2014 speciale brillen zullen dragen, waarmee automatisch gezichten van toeschouwers worden gescand. 'Een kleine camera in de brillenglazen kan vierhonderd gezichtsbeelden per seconde verwerken en ze doorsturen naar een centrale databank met gezichten.'
Omgekeerde bewijslast
'Het probleem heeft minder met het systeem te maken, maar meer met de manier waarop het systeem wordt gebruikt', waarschuwt Schneier. 'Dat gaat ervan uit dat iemand schuldig is, totdat het tegendeel is bewezen.'
Hij noemt het geval van een Amerikaanse automobilist, wiens rijbewijs werd afgenomen en wie tien dagen werd vastgehouden, omdat een automatisch gezichtsherkenningssysteem hem aanzag voor een ander. Deze persoon kreeg uiteindelijk zijn rijbewijs terug, 'maar alleen na tien dagen bureaucratisch geworstel om te bewijzen dat hij was wie hij zei te zijn.'
E-gates
Vanaf de herfst van 2011 staan er op Amsterdam Airport Schiphol 36 elektronische grenspassage-poorten. De 'zelfbedienings'-poorten controleren de identiteit van reizigers door een foto van hun gezicht te vergelijken met de foto in hun biometrische paspoort.
De systemen worden geplaatst in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Schiphol draagt zorg voor de verbouwing. De 'e-gates' worden ontwikkeld en geïnstalleerd door een samenwerkingsverband van ict-dienstverleners Accenture, Capgemini en authenticatie-leverancier Vision-Box.
'De 36 e-gates worden op drie locaties geplaatst: op de paspoortcontrolepunten in Vertrekhal 3, Aankomsthal 3 en het paspoortcontrolepuntpunt tussen Schengen en niet-Schengen-landen. Daar worden straks ieder twaalf poortjes geplaatst', laat een woordvoerder van het ministerie van BZK desgevraagd weten.
De poorten werken op basis van zelfbediening. Dat zou het mogelijk moeten maken snel grote hoeveelheden reizigers te laten passeren. De werktitel van het project is daarom 'No-Q', een verwijzing naar 'no queue, Engels voor 'geen rij'. De installatie van de poorten wordt in het derde kwartaal van 2011 gestart.
De gates worden enkel gebruikt voor de passage van en naar non-Schengengebied. Aan dat principe wordt vastgehouden, ook wanneer het ministerie in 2012 mocht besluiten het aantal e-gates uit te breiden. 'Voor de passage binnen het Schengen-gebied is geen paspoortcontrole nodig', aldus een woordvoerder van het Ministerie van BZK.
