De wonderlijke actie van ICT~Office

Gratis software moet je ook aanbesteden. Althans, dat zou zo moeten zijn wanneer je ICT~Office moet geloven. Concreet valt ICT~Office over de gratis verwerving door de rijksoverheid van het open source-pakket Hippo. Door de keuze voor dit gratis cms zouden andere niet-gratis producten benadeeld worden. ICT~Office wil daarom via de WOB onderzoeken of er alsnog een aanbesteding moet komen. Dit wekt toch wel wat verwondering op.

Allereerst is er nog geen twee jaar geleden door advocatenkantoor Stibbe een zeer uitvoerig en breed gedragen onderzoek gedaan naar de vraag of gratis open source-software gedownload kan worden of dat het altijd aanbesteed moet worden. Uit het onderzoek, dat overigens nog steeds gratis te downloaden is vanaf de website van het NOiV, bleek overduidelijk dat gratis software niet hoeft te worden aanbesteed indien daar voor de overheid geen op geld waardeerbare prestatie tegenover staat. De reden hiervoor is simpel: de prijs van een gratis product komt niet boven de Europese aanbestedingsdrempel.

In 2008 werd dit onderzoek gevolgd door een groot Europees onderzoek uitgevoerd door het gerenomeerde onderzoeksinstituut UNU-Merit in opdracht van de Europese Commissie waarbij dezelfde eindconclusie werd getrokken.

Natuurlijk ben je er nog niet als aanbestedende dienst indien je na de download van de software nog aanvullende diensten nodig hebt als implementatie, opleidingen of garanties. Wanneer je dit soort zaken intern met eigen personeel kunt oplossen, dan is ook hierbij een aanbesteding niet noodzakelijk. Uiteraard kan het ook voorkomen dat er wel externe diensten of medewerkers nodig zijn voor de aanvullende diensten. In dat geval kan een dergelijke opdracht gewoon via een reguliere aanbesteding of via bestaande raamovereenkomsten gegeven worden aan de leverancier met de beste papieren. Klaarblijkelijk is de rijksoverheid dat ook gewoon van plan en aangezien we het hier hebben over open source-producten waar een ieder diensten op kan ontwikkelen en derhalve ook aanbieden, wordt er geen enkele leverancier voorgetrokken op een wijze die strijdig zou zijn met het aanbestedingsrecht. Zo is van open source-cms Hippo bekend dat er diverse implementaties zijn gedaan door partijen die volledig los staan en dus ook geen partner zijn van Hippo BV, het bedrijf dat het Hippo CMS als open source-product beschikbaar heeft gesteld.

Overigens zou het uitgangspunt van ICT~Office als neveneffect kunnen leiden tot een groot aantal extra aanbestedingen en grootschalige herbezinning op alle producten die nu ook al gratis in gebruik zijn en worden genomen door aanbestedende diensten. Denk daarbij aan het gratis te downloaden Internet Explorer, Windows Mediaplayer, MSN of Adobe Reader. Of alle gratis software die Microsoft aanbied aan de onderwijssector. Wanneer we die lijn gaan doortrekken dan zou ook de te verschijnen gratis webversie van Microsoft Office en die van concurrent Google Docs beide niet meer gebruikt kunnen worden omdat daarmee de leveranciers van niet-gratis weboplossingen benadeeld worden.

Tot slot is in deze zaak opvallend dat ICT~Office nu ineens aangeeft dat de overheid altijd adequaat en functioneel moet specificeren waarbij volgens eigen zeggen geen enkele open of closed source-leverancier mag worden uitgesloten omdat de aanbestedende dienst op voorhand een voorkeur zou hebben voor een merk of leverancier. Ze nemen daarbij zelfs de woorden 'level playing field op de softwaremarkt' in de mond, waarmee ze dus een belangrijke doelstelling van het actieplan NOiV onderschrijven.

Als ik dit goed begrijp zeggen ze hier eigenlijk mee dat bijvoorbeeld het aanbesteden van licenties van merk X of het vragen om hardware met merk Y als besturingssysteem niet voldoet aan de vereisten van een eerlijke mededinging. We mogen er dus nu vanuit gaan dat ICT~Office in de toekomst ook bij dat soort aanbestedingen op grootse wijze aan de bel gaat trekken. Een eerste case diende zich onlangs al aan met het bericht van de RDW dat zij zonder Europese aanbesteding hebben gekozen voor een learningportal op Sharepoint van Microsoft. Dat past namelijk volgens datzelfde bericht in het RDW-beleid 'kies voor SAP of Microsoft, tenzij je hele goede redenen hebt'. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zelfs de implementatiepartner Wortell volgens de RDW rechtstreeks (dus zonder aanbesteding) door Microsoft is aangedragen. Ik heb er maar één woord voor: wonderlijk.