Staatssecretaris Jan Kees de Jager neemt de productieketen van de Belastingdienst, waar ook de ict-afdeling tot behoort, op de schop. Zo krijgen de cio en de afdeling IT Beleid, voorheen het team ICT-Regie en Architectuur (ICTRA) meer macht. Verder gaat er meer aandacht naar beheer en infrastructuur. Voor applicatieontwikkeling komt er minder geld. Computable sprak met staatssecretaris De Jager over deze besluiten die hij nam na onderzoek van adviesbureau McKinsey.
Waarom krijgt de cio een stevigere positionering?
Een voorbeeld: je hebt een projectleiding die een heel nieuw systeem ontwerpt en de Tweede Kamer heeft een amendement aangenomen dat vanaf 1 januari van kracht is. De projectleiders staan dan met de rug tegen de muur, voor 1 januari moeten ze het systeem opleveren. De cio had voorheen niet de positie om op dat moment implementatie tegen te houden als dat nodig mocht zijn. Hoewel de wet een verandering vereist, dan nog moet de cio kunnen zeggen: uit ict-redenen mag dat niet op deze manier.
Uiteindelijk zal het managementteam van de Belastingdienst de afweging moeten maken, al dan niet in overleg met de staatssecretaris, wat er dan moet gebeuren. De wet zegt a, maar dat kunnen we niet, hoe passen we daar een mouw aan? Dat mag niet gebeuren op het niveau van de projectleiders. De afdeling IT Beleid en de cio bekijken vanuit een veel groter geheel.
Dus dat betekent dat de druk bij de ict-afdeling weg is?
De druk moet inderdaad bij het Directoraat-Generaal Belastingen liggen, bij het ministerie van Financiën waar ook een beleidsmatige afweging kan worden gemaakt en niet bij diegene die het project aanstuurt.
Want waar ging het voorheen mis?
Dan nam de projectgroep risico's om het ict-systeem toch te implementeren. Eigenlijk kan het niet, maar het moet. Die risico's moeten op het hoogste niveau worden afgewogen.
De afdeling B/CICT, verantwoordelijk voor de ict bij de Belastingdienst, wordt gesplitst in een afdeling verantwoordelijk voor applicatie-ontwikkeling en een afdeling verantwoordelijk voor infrastructuur. Dat lijkt me een lastige klus, want deze twee onderdelen zijn erg verweven bij de Belastingdienst.
We moeten opsplitsen, omdat het te veel verweven is. Door die verwevenheid is er soms te veel aandacht geweest voor ontwikkeling en te weinig voor beheer en infrastructuur. Relatief veel geld ging er naar ontwikkeling en relatief weinig naar infrastructuur. Dat brengt continuïteitsrisico's met zich mee. Er zitten verbeterpunten in de rekencentra. We gaan daar veel investeren. Dat zijn niet alleen meer mensen, maar ook harde faciliteiten, bijvoorbeeld het gebouw.
Hoe zit het met het geld?
In zijn totaliteit is er niet meer geld nodig voor ict. Er komen wel duidelijke verschuivingen. In ontwikkeling wordt er wat minder geïnvesteerd. Daar wordt eerst een onderzoek naar gedaan. Wij vermoeden dat daar uit gaat komen dat er op de kosten van ontwikkeling bespaard kan worden. Er is bijvoorbeeld relatief veel externe inhuur, dat zal minder moeten worden. Het geld dat we daar mee vrijmaken, kunnen we in de infrastructuur steken.
U gaf eerder aan dat u denkt aan een service oriented architectuur (soa) voor de Belastingdienst. Hoe zit het daarmee?
Deze maatregelen passen daar zeker in. Je moet je wel realiseren, Rome is niet in een dag gebouwd. We hebben de afgelopen twee jaar aan het terugdringen van de schade gewerkt. We kondigen nu nieuwe maatregelen aan, maar je kunt niet alles. Een aantal programma's hadden we al een tijdje geleden bevroren, daar gaan we ook langer voor nemen.
Hoe zit het met het tijdsbestek?
Die vijf tot tien jaar die ik eerder al aangaf geldt nog steeds.
Geeft u daarom wat meer aandacht aan infrastructuur door de soa?
Bij een service oriented architectuur moet de infrastructuur goed zijn. Dat is een voorwaarde, anders draait een soa niet. We splitsen alles in stukjes. We gaan wel met zo'n architectuur verder, maar niet een totale voor de hele Belastingdienst. Maar eentje voor bijvoorbeeld de douane en een voor toeslagen.
We knippen grote projecten overigens op. Projecten gaan over maximaal tien miljoen euro en krijgen een looptijd van een jaar. Daarom zijn projecten makkelijker te sturen en lopen ze minder makkelijk uit de hand. Een soa is uitermate geschikt voor het opknippen van projecten. Eigenlijk is het daar voor bedoeld.
Welke gevolgen heeft het voor de medewerkers?
De mensen die vast in dienst zijn die zullen betere sturing krijgen. Die zullen hier veel prettiger met hun werkzaamheden kunnen omgaan. Natuurlijk is iedere verandering even wennen. Uit het rapport blijkt dat ze daar blij mee zullen zijn. Zij bleken juist veel moeite te hebben met collegiaal management en zelfsturing, omdat de bevoegdheden niet duidelijk zijn. Voor ingehuurde krachten die niet worden gecontinueerd is het altijd vervelend. En ik denk dat mensen die in de infrastructuur werken blij zijn met de extra investering.
Volgens Computable heeft De Jager gezegd dat bij het Directoraat-Generaal Belastingen de beleidsmatige afweging moet worden gemaakt of een ict-systeem kan worden geimplementeerd en niet bij degene die het project aanstuurt. Dit wekt de indruk dat tot nog toe projectleiders die afweging maken. Daarmee wordt voorbij gegaan aan het feit dat al jaren voor een project van enige betekenis een stuurgroep wordt ingesteld waar managers tot op het hoogste niveau deel van uitmaken. Niet de ‘ICT Belastingdienst’ nam te veel risico’s maar het management van het Directoraat-Generaal Belastingen.