Ray Ozzie, de legendarische uitvinder van ‘groupware’, gebruikte computers om zijn aangeboren verlegenheid te overwinnen. Het drijft hem tot het ontwikkelen van vernieuwende software die mensen in en buiten organisaties laat samenwerken.
| Peetvaders van de IT Er lijkt een heuse wisseling van de wacht op gang te komen in de ict. Het zijn vaak de oprichters van smaakmakende bedrijven die langzaam maar zeker een stapje terug doen. Ze dragen met recht en eer de geuzennaam peetvaders van de it. Computable schildert de portretten van deze generatie it-avonturiers. Alle afleveringen: |
Plato is in het begin van de jaren zeventig van de twintigste eeuw een mainframesysteem dat gebruikt wordt door wetenschappers aan de University of Illinois. Het systeem heeft duizend terminals. De ene helft bevindt zich in de universiteit en de andere helft is verspreid over verschillende universiteiten in de hele wereld. Twintig jaar voor internet en het communiceerprogramma icq (spreek uit I seek you) zijn gebruikers van Plato al bekend met mail, im (instant messaging), online discussies, bbs’en (bulletin board system) en online spellen. Student Ray Ozzie werkt online samen met een collega die hij nog nooit ontmoet heeft aan software voor deze eerste online gemeenschap uit de geschiedenis.Isolement doorbreken
Ozzie’s collega is een begenadigd programmeur maar slecht typist. Het duurt tijden voor zijn hakkelend getikte im’s op de oranjegloeiende monitor van Ozzie verschijnen. Wanneer deze zijn collega voor het eerst echt ontmoet, blijkt tot zijn stomme verbazing dat de man meervoudig gehandicapt is. Hij typt door middel van een stokje in zijn mond.
"Ik realiseerde me toen dat de computer een medium is dat heel directe communicatie tussen mensen mogelijk maakt, onafhankelijk van hun fysieke welzijn," schrijft Ozzie in 2002. "Vanaf dat moment ben ik bezig geweest uit te vinden hoe computers mensen kunnen helpen beter met elkaar samen te werken."
Wanneer Ozzie in 1978 afstudeert komt hij er al gauw achter dat de leuke dingen die wetenschappers met computers kunnen doen in de commerciële sector ondenkbaar zijn. Het is de oertijd van de pc. De Apple II is net gelanceerd. De ‘personal computer’ wordt gezien als een instrument voor persoonlijke productiviteit, niet als een medium om mee te communiceren. De uitermate verlegen Ozzie heeft inmiddels een passie ontwikkeld voor het doorbreken van zijn isolement via computers. Hij is dan ook vast van plan softeware te schrijven waarmee pc’s de interactieve eigenschappen van Plato zullen krijgen.
Digitale dromen
Ozzie belandt achtereenvolgens als programmeur bij gerenomeerde softwarebedrijven als Data General, Software Arts (van Visicalc) en Lotus Development. Dankzij de 1-2-3 spreadsheet is Lotus in 1983 het grootste zelfstandige softwarebedrijf ter wereld.
Ozzie is niet erg geboeid door zijn werk aan Lotus Symphony en in 1984 start hij een eigen bedrijf, Iris. Met de programmeurs van Iris Associates wil hij ver van de ‘echte wereld’ zijn digitale dromen omzetten in harde code. Financieel wordt hij gesteund door Lotus-oprichter Mitch Kapor, die Iris bijna vijf jaar lang gaande houdt. In 1989 is het zover: Ozzie presenteert de eerste groupware aan de wereld. Notes is geboren.
Het succes van Notes wordt in de jaren negentig van de twintigste eeuw gedragen door een golf van veranderingen in de manier waarop organisaties functioneren. Het is niet alleen een tijd van automatisering en inkrimping, er ontstaan ook allerlei ideeën over meer gestroomlijnde bedrijven met platgeslagen hiërarchische structuren en open communicatielijnen tussen alles en iedereen. In de hardware luidt dit de komst van intranetten in. Aan softwarezijde is een applicatie die mensen in staat stelt gezamenlijk online aan documenten te werken (Notes dus) je van het.
Opkopen
Notes maakt na een aarzelende start – sommigen in de ict kunnen zich bij groupware net zo weinig voorstellen als bij groepssex – een triomfmars door het bedrijfsleven. Anno 2000 zouden er zo’n zestig miljoen Notes-gebruikers zijn die werken zoals Ozzie werkt: via genetwerkte computers.
Waarom is het beter dan de telefoon? Ozzie zegt in 1995 in Forbes: "Alles wat je doet, doe je beter wanneer je communiceert met andere mensen. Mensen functioneren echter het best wanneer ze niet doorlopend geinterumpeerd worden en tijd hebben om zich te concentreren, om vervolgens te interacteren wanneer hen dat het beste uitkomt." Met Notes kan een gebruiker zelf kiezen wanneer hij alleen werkt en wanneer met anderen.
De bobo’s van Lotus hebben de ontwikkeling van Notes met argusogen gevolgd. Een jaar voor de lancering van versie 1.0 koopt Ozzie’s voormalige werkgever alle rechten op het programma op. In 1994 neemt ceo Jim Manzi het kloeke besluit om Iris Associates, en daarmee ook Ozzie, weer helemaal binnen de vestingwallen van het concern te halen. Notes is de redding wanneer Microsofts Excel de vloer begint aan te vegen met Lotus 1-2-3.
Ray Ozzie
|
Gezin als lab
Ozzie is niet iemand die zich gelukkig voelt in grote organisaties. Hij heeft Notes in eerste instantie dan ook ontwikkeld voor betrekkelijk kleine, niet hiërarchische bedrijven als zijn eigen Iris. Wanneer hij zijn contractuele verplichtingen aan IBM is nagekomen – het afleveren van Notes 4.0 – slaat ‘de man van 3,5 miljard’ de deur achter zich dicht en begint samen met zijn broer Jack een nieuw avontuur. Hun bedrijf, gevestigd in een oude schoenfabriek in Massachussets heet aanvankelijk Rhythmix en later Groove Networks. Doel is programma’s maken waarmee mensen kunnen samenwerken, maar nu via internet.
Ozzie is volgens Bill Gates een van de vijf beste programmeurs van het universum (waarmee hij de mogelijkheid open laat dat er ook buitenaards wordt geprogrammeerd). Ozzie is niet alleen succesvol omdat hij zo handig is in het schrijven van code, maar ook omdat zijn persoonlijkheid zo nauw verweven is met de producten die hij ontwerpt.
Hij gebruikt al jarenlang zijn gezin en huis als een soort laboratorium om nieuwe manieren van connectiviteit te exploreren. Reeds in het begin van de jaren negentig installeert hij een T-1 lijn en een draadloos lan in zijn huis om continu met de leden van zijn gezin te kunnen communiceren.
Bonte verzamelingen
De online activiteiten van zijn zoon brengen Ozzie op een idee dat de volgende klapper in online samenwerking moet worden. In 1997 observeert hij zijn vijftienjarige zoon Neil die met vrienden over de hele wereld het online spel Quake speelt. Tijdens het spel onderhoudt Neil via im en een telefoonlijn een levendige communicatie met tegenstanders en teamgenoten van Nieuw Zeeland tot Rome. Het roept een ‘eureka-gevoe’l op bij zijn vader. Waarom zou hij niet een nieuw platform ontwikkelen om mensen efficiënt te laten samenwerken via internet? De programmeurs van Groove Networks kunnen aan de slag.
Na vele jaren van geheimhouding onthult Ozzie op 24 oktober 2000 Groove, een internetplatform voor Windows dat gebruikt maakt van XML om bonte verzamelingen van ad-hoc groepen achter pc’s in en buiten bedrijfsnetwerken op een veilige manier te laten samenwerken aan allerlei mogelijke bestanden.
Groove is gebaseerd op ‘peer-to-peer’-samenwerking, ontlast de centrale server en heeft daarmee een schaalbaarheid vergelijkbaar met Napster, de dienst voor het uitwisselen van audiobestanden die dan nog net zo populair is als mayonaise op patat. De publiciteit bij de lancering van Groove is ongekend. Flikt Ozzie het weer of zal hij ook het hoofd moeten buigen voor de ongeschreven wet dat in de software-industrie niemand erin slaagt tweemaal een hit te scoren?
Onvruchtbare aarde
Terwijl Notes verscheen aan de vooravond van de internetboom, ziet Groove Networks het levenslicht in een tijdsgewricht waarin slechts ach en wee te horen is over de economie. Sinds 2000 vallen opgeklopte verhalen over verhoogde productiviteit dankzij computers en de onbegrensde mogelijkheden van internet in weinig vruchtbare aarde. Ook de peer-to-peer hype is van korte duur wanneer Napster ten onder gaat. Ozzie is in 2001 en 2002 vooral bezig de ict-bonzen voldoende tools in handen te geven om de activiteiten van ‘groovende’ medewerkers in toom te houden. Kameraad netwerkbeheerder moet immers vooral niet het gevoel krijgen dat met Groove de anarchie is losgelaten in zijn netwerk.
Als een van de belangrijkste softwareontwerpers van zijn tijd heeft Ozzie veel te maken gehad met Gates. De geschiedenis van de software-industrie had er anders uitgezien als Gates in 1988 had toegehapt toen hij alle rechten op Notes voor twaalf miljoen dollar kreeg aangeboden. Hij weigerde, noemde Notes in 1991 "fundamenteel niet meer dan een slecht besturingssysteem" en pushte Microsoft Exchange als een applicatie die Notes om zeep zou helpen. Hij heeft zich inmiddels opgeworpen als een uitgesproken supporter van Groove. Zijn bedrijf is met een investering van 51 miljoen dollar eigenaar van eenvijfde deel van Groove Networks.
Gelauwerd
Het succes heeft Ozzie veranderd. De ooit zo verlegen programmeur is nu hij de vijftig nadert niet bang meer om op een podium te springen om voor een duizendkoppig publiek een toespraak af te steken. Als de legendarische schepper van Notes heeft hij een plaats gekregen in de Programmers Hall of Fame, naast grootheden als Linus Thorvalds en Bill Joy. Hij wordt nog wel eens gevraagd een handtekening te zetten op een oude verpakking waarin een vroege versie van Lotus Notes heeft gezeten. Of hij als de geestelijke vader van Groove net zo gelauwerd zal worden? Het is altijd nog mogelijk dat de Groove-client binnenkort als extraatje wordt geleverd bij Microsoft Office.< BR>
