Een wereldwijde alliantie van vakbonden bekritiseert de arbeidsvoorwaarden bij IBM. Volgens de organisaties respecteert de werkgever, die in 2011 zijn honderdjarige bestaan viert, onvoldoende de rechten van zijn medewerkers. De belangenbehartigers van het IBM-personeel vinden het oneerlijk dat niet alle medewerkers profiteren van de recordwinst die het bedrijf in 2010 boekte. Daarnaast stellen ze dat door de drang naar winstmaximalisatie de arbeidsvoorwaarden zijn versoberd.
In een brief die 14 juni 2011 is uitgedeeld aan de poort van het hoofdkantoor van IBM in Amsterdam schrijven FNV Bondgenoten, De Unie en CNV Dienstenbond: 'IBM heeft over 2010 een recordwinst geboekt. Maar niet alle IBM'ers profiteren daarvan. Winstmaximalisatie gaat helaas ten koste van de werkgelegenheid en verbetering van de arbeidsvoorwaarden.' De bonden roepen de werkgever op om de lonen te verhogen nu de inflatie de levensomstandigheden van medewerkers verslechterd. Volgens IBM-woordvoerder Jelmer Letterie past gemeenschappelijke prijscompensatie niet bij de prestatiegerichte cultuur van het bedrijf. 'We hebben een 'high-performance-cultuur'. Medewerkers maken met hun managers afspraken over prestaties.' Als voorbeeld noemt hij een selecte groep medewerkers die aandelen heeft ontvangen omdat ze over meerdere jaren goed gepresteerd hebben.
De bonden scheppen het beeld dat de werkomstandigheden bij de werkgever dermate zijn verslechterd dat de leefomstandigheden van personeel worden beperkt. Volgens de voorzitter van de Nederlandse ondernemingsraad, Huub Zandvliet, valt dat mee. Hij stelt dat er wel degelijk extra geld is uitgekeerd na de goede resultaten over 2009 en 2010. Volgens de or-man heeft slechts een enkeling de afgelopen twee jaar zijn loon niet omhoog zien gaan. Hij wil echter niet delen hoe de bonusstructuur er precies uitziet. 'Dat is een zaak tussen IBM en zijn werknemers, die wil ik niet met iedereen delen.'
Einde lease-regeling
Zandvliet erkent dat secundaire arbeidsvoorwaarden als de autolease-regeling en de vergoeding voor internet op de mobiele telefoon zijn versoberd. Er kan nog maar één merk en model auto worden geleased. Medewerkers die niet in die auto willen rijden kunnen een vergoeding krijgen. Daarnaast vergoedt de werkgever de kosten voor gebruik van internet op de mobiele telefoon van de zaak niet. Thuiswerken wordt gestimuleerd maar voor het versturen van e-mails en toegang tot internet moet de laptop worden gebruikt. Internet op het mobieltje moet uit eigen zak worden betaald.
Volgens de bonden heeft het lokale management nauwelijks iets in te brengen tegen beslissingen die in de Verenigde Staten worden genomen. Volgens bondsbestuurder Nevim Demirtas is er een keer of drie per jaar een gesprek tussen de bonden en de werkgever, maar stellen die gesprekken niet veel meer voor dan 'een gezellig kopje koffie en een koekje'.
Cao niet haalbaar
De bonden zien het liefst afspraken vastgelegd in een cao (collectieve arbeidsovereenkomst), maar dat lijkt in Nederland niet haalbaar. 'Er zijn landen waar een cao is, maar dat heeft eerder te maken met plaatselijke wet- en regelgeving. Het is niet zo dat het bedrijf zelf het initiatief neemt voor een cao.' IBM stelt dat de werkgever en werknemers het meest gediend zijn bij 'een goede coöperatieve werkomgeving met directe communicatie tussen werknemers en management'.
Brief aan ceo
De bonden stellen dat de werkgever in sommige landen vakbonden tegenwerkt en personeel verbiedt om zich te organiseren. De werkgever herkent zich niet in die situatie en meldt dat het wettelijke recht van werknemers om zich wel of niet aan te sluiten bij vakbonden of andere werknemersorganisaties wordt gerespecteerd. In 2010 stuurden de bonden een brief aan algemeen directeur Sam Palmisano van IBM. Daarin stellen de bonden dat In Bulgarije het management stelselmatig medewerkers zou tegenwerken om zich aan te sluiten bij een vakbond. De bonden hebben geen reactie op die brief ontvangen. Op 14 juni 2011 is opnieuw een brief gestuurd aan de ceo.
De vakbonden willen niet zeggen hoeveel medewerkers van IBM Nederland lid zijn van een vakbond. De or-voorzitter kent het precieze aantal leden ook niet, maar schat dat ongeveer 5 procent van de ruim vierduizend medewerkers in Nederland vakbondslid is.
Het heeft m.i. niet zoveel zin voor vakbonden om hun energie op het management van IBM te richten. Dit heeft pas zin als de IBM medewerkers zich in voldoende mate organiseren: pas als je een gezamenlijke vuist kunt maken, zul je worden gehoord. En blijkbaar voelen IBM’ers die behoefte niet zo, dus… Eind jaren 80, begin jaren 90 stond IBM in NL bekend als goede werkgever (beter dan anderen). Daarna is die reputatie rap veranderd. Insiders (ja ik ben ex-IBM’er) weten dat IBM tegenwoordig een opportunistische/ machiavelistische organisatie is (en dit is geen waardeoordeel!). Als je met/voor/door/namens IBM werkt, hoef je maar één ding vooraf te weten en te onthouden: ‘shareholder value’ (waarde voor de aandeelhouder = winstmaximalisatie) staat als principe met kop en schouder bovenaan. Daarna komt er een hele tijd niets (of wellicht: helemaal niets). Je moet er bij IBM gewoon niet van opkijken dat wanneer je consistent ruim 3 keer je jaarsalaris aan (uren)inkomsten voor IBM oplevert, je er toch op achteruit gaat omdat je geen inflatiecompensatie krijgt. Er wordt tot het laagste niveau enorm ingezet op de targets die je als werknemer in een jaar moet realiseren. Maar ga er niet vanuit dat er dan (vóóraf) met IBM een afspraak te maken is over wat dat jou als werknemer gaat opleveren.
Lid van de vakbond worden is nu dus zeer raadzaam voor de medewerkers.