Veel ict'ers zijn verontwaardigd als ze moeten overwerken van de baas, maar de meeste werknemers doen het toch. Slechts een kleine groep neemt maatregelen.
Werkgevers moeten niet zomaar van hun werknemers verwachten dat ze overwerken, vindt menig ict'er. Dat blijkt uit de reacties op een artikel dat Computable eerder deze maand publiceerde.
De reacties op het artikel ‘ICT'er moet steeds vaker overwerken', zijn heftig. Lezers laten weten dat zij het niet normaal vinden wanneer ze moeten overwerken. Vooral het feit dat werkgevers het overwerk vanzelfsprekend zouden vinden, is veel ict'ers een doorn in het oog.
Zo heeft lezeres ‘Marcia' ontslag genomen, omdat ze zich stoorde aan de houding van haar baas. "Ik ben bij mijn vorige baas weggegaan, omdat hij gratis overwerken normaal vond", schrijft ze. De problemen werden veroorzaakt doordat Marcia meer tijd voor een project nodig had, dan ze vooraf had ingeschat. Volgens de werkneemster is dat nu eenmaal het risico dat werkgevers lopen. "Sommige werkgevers schuiven dat af op de programmeur en noemen het ‘de vrijheid om je eigen werkzaamheden te plannen'. Het komt er dan op neer dat je als werknemer werkt als een soort freelancer, maar als gewone loonslaaf wordt uitbetaald. Wel de stress, maar niet de cash."
Pure chantage
Ict'er Ronald Vermeij herkent dit probleem. Volgens hem is er in Marcia's situatie sprake van ‘pure chantage'. De werkgever schuift het probleem af op de werknemer om zo zelf buiten schot te blijven, aldus Vermeij, die dat volkomen onterecht vindt. Volgens deze lezer is overwerk de verantwoordelijkheid van het management. Er is bijvoorbeeld sprake van verkeerde inschatting, onrealistische denkbeelden of gebrekkige interne communicatie. "Uw gebrek aan planning is niet mijn motivatie voor buitencontractuele inspanningen", zegt Vermeij in zo'n geval.
Ook andere lezers vinden het vreemd dat werkgevers vinden dat personeelsleden gewoon moeten overwerken. Toch blijkt uit een poll van Computable dat menig ict'er geregeld overwerkt. Tijdens het schrijven van dit artikel hebben 317 lezers antwoord gegeven op de vraag ‘Werk jij meer uren dan er in je contract staat?'. Bijna zeventig procent van de reagerende lezers geeft aan dat dat het geval is. Iets meer dan dertig procent zegt af en toe over te werken, ‘als dat moet van de baas'. Elf procent werkt niet over doordat er sprake is van efficiënt werken. De rest heeft juist te weinig werk (vier procent). Slechts zes procent weigert over te werken.
Lezeres ‘Muriëll' behoort tot de laatste categorie. "Ik werk nu vier jaar in ICT en werk per week hooguit 2 uur over. Als ze me overwerk gaan verplichten zoek ik een andere baan." Het lijkt erop dat ze een van de weinige ict'ers is die zo stellig durven te zijn. Volgens reageerder Vermeij komt dat doordat ict-studenten niet leren wat hun rechten en plichten zijn. "Die weet je pas wanneer je in de ziektewet zit", stelt Vermeij. "Ik ben me er pas in gaan verdiepen tijdens mijn burnout."
Herkenbaar. Mijn vorige baas vondt het inherent aan de functie dat je ONBETAALD overwerk verrichte. Vanaf een bepaalde functiegroep viel je daar automatisch onder. Dus ook geen compensatie in vrije tijd. M.a.w. je kon in de weekenden of avonden werken. Als pleister op de wond mocht je een deel van de uren wel vrijaf nemen, maar alleen als het werk dat toestond.
Bij mijn huidige baas zou het kunnen zijn dat er overgewerkt moet worden, maar tot nu toe heb ik dat kunnen beperken. Dat heeft een aantal prive redenen. Maar ze betalen je er wel voor, naar keuze in geld of vrije tijd.
Het kan dus anders.
Overwerken hoort er soms bij. Planningen lopen niet altijd zoals ze van tevoren opgesteld waren. Echter veel meeste mensen doen alsof overwerk als een donderslag bij heldere hemel komt. Persoonlijk vind ik dat de grootste onzin. Iemand die enigszins betrokken is bij zijn werk (project of regulier werk) kan makkelijk aan zien komen wanneer er overgewerkt moet gaan worden.
Overwerken zonder er betaald voor te krijgen? Als je iets dusdanig verknald hebt, dat een project totaal uit de pas loopt, neem je dan niet zelf de verantwoordelijkheid om het op te lossen? (let op, dit is iets anders dan onbetaald overwerk opgedragen te krijgen). Daar wil ik best een uurtje extra eigen tijd aan besteden hoor. Als overwerk buiten mijn schuld om nodig is, dan ga ik gewoon aan de slag. Zonder mokken.
Over de reactie van Marcia. Een planning maken doe je niet alleen, maar samen. (daar is het volgens mij al misgegaan. De manager liet de planning volledig aan Marcia over). Je staat aan het begin van een traject samen achter de planning. Zo niet, verbeter hem. Er zit altijd een verschil tussen planning en realiteit. Loop je uit de planning, dan spreek je mogelijk overwerk ook samen af. Dat dit gewoon betaald gebeurt is in mijn ogen de normaalste zaak van de wereld. Het dwarsliggen van de manager van Marcia toont alleen maar zijn onprofessionaliteit aan. In dit geval mist hij de commitment met zijn werk/project.
Allemaal leuk en aardig dat Marcia aangepakt wordt op haar foute schatting, maar er wordt niet verder gekeken dan de spreekwoordelijke neus lang is. Want om wat voor project ging het bij haar?
Uit veel onderzoeken, zoals de ict-barometer (www.ict-barometer.nl), komt naar voren dat ict-projecten vaak niet volgens planning worden uitgevoerd. Ligt dit aan een slechte schatting of is er meer aan de hand?
Ik heb hier de laatste tijd wat onderzoek naar gedaan en het valt me op dat ict hierin toch redelijk uniek is. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat:
(1) het om zeer complexe systemen gaat (Veel systemen gekoppeld, business rules, puist-architectuur, etc.)
(2) tijdens een project de organisatie, de markt of de vraag van de klantzijde vaak veranderd. Dit gebeurt uiteraard voornamelijk bij projecten met een grotere doorlooptijd.
(3) het meten van deze complexe software nog niet ver ontwikkeld is.
Vaak worden projectbudgetten dan ook aangepast door “voortschrijdend inzicht”. Al met al is de schatting van ict-projecten dus een ontzettend moeilijk iets.
Het is wat kort door de bocht om gelijk te roepen dat marcia wel/niet moet overwerken en daar wel/niet betaald voor dient te krijgen, want er is niet veel bekend gemaakt over haar project. Of ze een werkplek moest inrichten of dat ze een nieuw erp-pakket organisatiebreed moest installeren maakt mijns inziens wel een dermate groot verschil. Als het bij haar echt om incompetentie gaat of dat ze lag te slapen op haar werk, snap ik wel dat de werkgever hiermee niet akkoord gaat en haar onbetaald laat overwerken. In andere gevallen zou ik mezelf als werkgever toch achter de oren krabben.
Ik ben benieuwd hoe jullie hierover denken.
Remco
Vrij als ik iets sneller af heb? Nee natuurlijk niet. Als tegenover dat overwerken en die verantwoordelijkheid nu een heel goed salaris staat, dan zou je het als deel van de baan kunnen inzien. Maar als dat niet zo is, ga je wat anders zoeken.
De planning moest gemaakt worden op basis van een aantal nieuwe technieken, waarmee ik nog geen ervaring had. Veel onbekende factoren. Het is geen stenen metselen in de bouw he. Dan maak je wel eens een fout. Pas tijdens het project kom je erachter dat bepaalde zaken moeilijker liggen, of juist makkelijk zijn. En door die onbekendheid, dat voortschrijdend inzicht vallen er soms dingen mee, en soms tegen.
Ik vind dat bedrijfsrisico. Als mijn werkgever dat niet vindt, dan zeg ik op mijn beurt, dan kan ik beter zelf een project zoeken, als freelancer werken. Dan neem ik het risico, maar ook de winst. Dan moet ik overwerken als het tegenvalt, en heb ik vrije tijd als iets makkelijk lukt. Nu neemt hij de winst, en ik het risico. En hij noemt dat nog steevast ‘vrijheid’ ook. Dat accepteer ik niet.
En dan mijn programma wat mijn ‘eigen kindje’ is? Tja. Ik heb ook nog een kindje thuis, en dat vind ik wel even belangrijker dan het bedrijf, wat zeg maar ‘het kindje’ van de baas is. Natuurlijk doe ik mijn uiterste best om mijn werk zo goed mogelijk te doen. Maar er zijn belangrijkere dingen in het leven, en ik ga niet gratis overwerken, als ik meer te doen heb, en ergens anders meer kan verdienen, voor minder uren.
En trap dus niet in de val van bazen die zeggen dat je ‘hier zo veel meer vrijheid hebt in vergelijking met andere bedrijven’, als het resultaat is, dat jij overwerkt, en hij de winst in de zak steekt!
De eerste reactie van Dave gaat wel heel kort door de bocht.
Overwerk betekend dat je buiten je normale werkuren om werk verricht. De wil en/of mogelijkheid om dat te doen zal sterk verschillen van persoon tot persoon. Als je zelf verkeerd hebt ingeschat, dan toon je betrokkenheid door extra uren te WILLEN werken om het voor een bepaalde datum af te maken. Zulk werk moet per definitie niet voor eigen rekening komen. Tijd voor tijd of betaald krijgen is dan normaal. Als je verantwoordelijk bent voor planning, en je begroot altijd mis, dan moet de werkgever je geen planningen meer laten maken. Het mensen in eigen tijd laten afmaken werkt niet, mensen gaan dan ruimer plannen en die tijd ook gebruiken en dan wordt alles duurder.
Wat ook normaal is in mijn beleving, is dat mensen DEELS in eigen tijd aan hun eigen ontwikkeling werken. Leren voor een examen bijvoorbeeld, wat je dan overdag onder werktijd gaat afleggen. Dat doe je in eigen tijd zonder dat je betaald of tijd voor tijd krijgt.
Ik werk trouwens bijna nooit over en als het gebeurt tijd-voor-tijd. Vast overwerken zie ik als oplossing voor een structureel capaciteitsprobleem en dat moet het MT oplossen.
Als men vind dat het aan mij ligt, dat ik mijn werk niet tijdig genoeg af krijg, en mijn opvatting is anders, dan is het duidelijk wat er van twee kanten besloten moet worden.