Test: Het einde van 32-bit Windows

In 2009 komt Release 2 (R2) van Windows Server 2008 op de markt, de server-tegenhanger van Windows 7. We werpen een eerste blik op een vroege bètaversie.

Microsofts virtualisatiemotor Hyper-V zit er bij Windows Server 2008 R2 net als bij SP2 standaard in, maar biedt enkele extra mogelijkheden. Ook interessant is het betere energiebeheer van R2. Nieuw zijn verder enkele beheergereedschappen, verbeteringen in Active Directory en de ondersteuning tot 256 processorkernen in plaats van 64 voorheen. Tenslotte is 32-bit Windows Server met R2 voltooid verleden tijd.

Iets minder langverwacht zijn een nieuwe ftp-server en ondersteuning voor DNS Security Extensions (DNSSEC). De Core-editie van Windows Server 2008 is de grafische ondergrond nu helemaal kwijt. Microsoft voegt nu ondersteuning voor het .NET Framework toe, met inbegrip van ASP.NET applicaties. Tevens ondersteunt de Core-editie de Windows PowerShell.

Microsoft claimt ook prestatieverbeteringen. De server start sneller, springt efficiënter om met I/O-operaties, versnelt opslagsystemen (vooral iSCSI) en biedt dankzij caching snellere webdiensten. Dat hebben we in deze bètaversie uiteraard allemaal niet kunnen testen.

Vaarwel, 32-bit

De dvd die we van Microsoft ontvingen bevat alleen 64-bit edities van Windows Server 2008 R2. Naar we horen komt er geen 32-bit uitvoering meer uit. Die beslissing verbaast ons niet. Alle moderne computerplatformen zijn immers al een tijdje 64-bit, zeker die voor servers.

Bovendien kan de 64-bit uitvoering van Windows veel meer geheugen aan dan de 32-bit editie. De bruikbare geheugenruimte voor 32-bit processors is immers beperkt tot 4 GB. Al kan dat soms met trucjes nog met een paar GB extra opgedreven worden. Bij 64-bit processoren mag je terabytes aan werkgeheugen installeren.

Windows Server 7?

Deze bèta maakt er geen geheim van dat de kern die van Windows 7 is. De software meldt zich vanaf het prille begin als 'Windows Server 7'. Pas als het keuzescherm voor de verschillende serveredities (standaard, enterprise, datacenter en core) verschijnt, spreekt het systeem weer van Windows Server 2008. In elk geval begrijpen wij van Microsoft dat de naam zeker niet Windows Server 7 zal zijn, maar Windows Server 2008 R2. Dat beginscherm zal dus nog veranderen.

Pesterijen

De clientsystemen Windows XP en Vista, en de serverplatformen Windows Server 2003 en 2008 hebben nog standaard drivers aan boord voor LSI Logic SCSI-controllers. Dit blijkt bij Windows 7 en ook deze R2-server niet meer het geval te zijn. Het gaat natuurlijk net om die drivers die nodig zijn om deze Windows-systemen te installeren in een virtuele VMware-omgeving. Merkwaardig genoeg werken de 64-bit LSI-drivers voor Vista op dit moment wel perfect op Vista en de huidige 2008- en SP2-versies van Windows Server. Moet dat soort pesterijen van concurrenten nu elke keer, Microsoft?

Vm’s verplaatsen

Een van de kritiekpunten voor Hyper-V in vergelijking met de ESXi hypervisor van VMware is het gemis aan de mogelijkheid in werking zijnde virtuele machines (vm's) te verplaatsen. Bij VMware heet dat V-Motion. Microsoft heeft die mogelijkheid eerder wel aangekondigd, maar uiteindelijk niet waargemaakt. Virtuele machines kunnen bij de huidige versie van Hyper-V alleen worden verplaatst als ze uitgeschakeld zijn. Helaas crasht de server dan nogal eens.

Hyper-V in Windows Server 2008 R2 krijgt die mogelijkheid wél. Het nieuwe Live Migration kan 'levende' virtuele machines in slechts milliseconden verplaatsen tussen fysieke systemen. Gebruikers merken daar niets van. Bij gebrek aan 64-bit systemen die krachtig genoeg zijn, kunnen we dat momenteel niet testen. Zodra R2 officieel uit is, zullen we dat zeker alsnog doen. De nieuwe Hyper-V kan virtuele schijven (VHD's) nu ook toevoegen en verwijderen bij een in werking zijnde virtuele machine.

Microsofts hypervisor heeft voor R2 nog een paar verbeteringen. Zo zijn er nieuwe beheerscenario's voor System Center Virtual Machine Manager. Ook is er een bijgewerkt beheer voor uitvalovernamesystemen. Niet alleen R2 zelf kan meer processors aan, ook Hyper-V kan dat. Je kunt tot 32 logische processors op het fysieke systeem gebruiken.

Hyper-V kan ook gebruik maken van Second Level Translation (SLAT) als de fysieke processor dat ondersteunt. SLAT is een nieuwe virtualisatie-specifieke eigenschap van de allernieuwste Intel- en AMD-processors. Standaard hardwarevirtualisatie kennen we als Intel-VT en AMD-V. Daar maken alle moderne hypervisors al gebruik van.

De nieuwe voorzieningen hebben te maken met het processorbeheer van paginatabellen in het geheugen. Bij Intel heet dat Nested Page Tables (NPT). AMD spreekt over Enhanced Page Tables (EPT). Dit vermindert de toch al zeer geringe overhead van een hypervisor ten opzichte van fysieke processors.

Weg met de GUI

Op het vlak van beheer zijn er heel wat vernieuwingen. We beperken ons tot de twee belangrijkste: PowerShell 2.0 en toegang op afstand tot Server Manager. Dat laatstgenoemde onderdeel is de MMC-console waarmee je alles in Windows 2008 beheert. Hoewel MCC-consoles ook over het netwerk kunnen werken, was dat voor Server Manager tot dusver niet mogelijk.

De nieuwe Server Manager kan wel op afstand bestuurd worden, met name door een andere Server Manager. Je kunt nu dus meerdere servers in een boomstructuur zien en die beheren alsof ze lokaal zijn. Vroeger kon dat alleen via System Center beheersoftware. Voortaan krijg je die mogelijkheid dus in de server zelf.

PowerShell 2.0 heeft ruim 240 nieuwe beveleenheden ('cmdlets'). Meestal dienen die om de standaardserverrollen vanaf de opdrachtregel te beheren. Microsoft is trouwens bezig de rollen om te draaien. Het nieuwe grafische beheer wordt eerst ontwikkeld als een PowerShell cmdlet. Pas dan wordt een GUI-versie ontwikkeld. Zo werken ook heel veel Unix en Linux GUI-beheergereedschappen.

Hiermee is gelijk een van de zwakke punten van Windows Server uit de wereld geholpen. Wees je er wel van bewust dat dit een serieuze leerfase vergt. Makkelijk is het zeker niet. Het ontwerpen van cmdlets is wel gemakkelijker gemaakt. PowerShell 2.0 bevat nu een ontwerp-GUI met debugging- en testgereedschappen waarmee je zelf cmdlets ontwerpt en test.

Kern parkeren

De grootste stoomslokop van een computer is de processor. Bij multicore processors is het stroomverbruik natuurlijk nog veel groter. Windows 2008 R2 kan aan 'core parking' doen. Het systeem sluit niet gebruikte processorkernen gewoon af. Die verbruiken dan geen stroom meer. Dit betekent in de praktijk een serieuze stroombesparing in servers.

In Group Policy zijn voorzieningen toegevoegd om servers inzake functies en stroomverbruik geheel of gedeeltelijk af te bouwen, bijvoorbeeld buiten de kantooruren. Je kunt via Group Policy reglementen opstellen voor stroombesparing.

Verbeteringen voor de client

Ook voor Windows-desktopclients zijn er verbeteringen, zowel voor pc's als voor notebooks. Windows 7 heeft de benodigde software voor deze nieuwe serverdiensten al aan boord. Voor XP of Vista dien je extra clientsoftware te installeren. Microsoft laat voorlopig in het midden of die er ook gaat komen. De belangrijkste nieuwigheid heet DirectAccess. Dat geeft toegang tot het bedrijfsnetwerk. Je werkt dus altijd alsof je lokaal ingeplugd bent.

DirectAccess zorgt volautomatisch voor alle verbindingen. Er is dus geen aparte VPN-dienst en -client meer nodig. Allemaal heel leuk, maar dit werkt natuurlijk alleen maar met recente versies van Windows. De eerder vermelde stroombesparingsreglementen in Group Policy laten een zeer granulair beheer van het stroomverbruik in Windows 7 clients toe, maar Vista en XP ondersteunen dit niet.

Conclusie

We begrijpen dat Microsoft geld wil verdienen met nieuwe desktop- en serverbesturingssystemen. Toch zouden we graag meer aandacht zien voor wat al in gebruik is. De prestatieverbeteringen, beheeruitbreidingen en vooral het verbeterde stroombeheer van desktops en servers in de nieuwe Windows Server zijn allemaal zeer interessant. Ze werken echter (voorlopig?) alleen maar met Windows 7 desktops en Windows Server 2008 R2 servers.

Microsoft zou echt wat meer moeite moeten doen om dit soort functies ook toe te voegen op bestaande systemen. Toch op zijn minst bij XP- en Vista-desktops en 2003- en 2008-servers. Weinig bedrijven staan in deze tijden van crisis te springen om al hun desktops en servers te vervangen om de interessantste nieuwigheden in R2 te kunnen gebruiken.