Wie spreekt van ‘de brug tussen ICT en business’ krijgt veelal meewarige blikken. Maar met de standaard SBVR gaat het eindelijk echt lukken, menen deskundigen van het eerste uur. Verzekeraar Loyalis heeft inmiddels gemerkt dat deze modelleertaal veel dubbel it-werk voorkomt.
ILLUSTRATIE: Pieter Geenen
Voluit heet de standaard Semantics of Business Vocabulary and Rules (SBVR). Begin december 2007 is de SBVR vastgesteld door de standaardencommissie Object Management Group (OMG). In Nederland is Sjir Nijssen een fervent voorvechter van de jonge standaard. Hij legde in de jaren 1970 met zijn NIAM (Natuurlijke taal Informatie Analyse Methode) mede de basis voor wat SBVR nu is. Met enige pathos zegt hij dat "na jaren toponderzoek op het gebied van processen, regels, logica, kwaliteit en productie deze standaard is gedefinieerd. Een verademing. Niet alleen kan alle kennis erin worden genoteerd, maar het is ook nog eens zo eenvoudig dat iedereen het kan leren lezen."
Veel werk
Over de semantiek buigen talloze mensen zich al jaren. Niet alleen IT'ers willen namelijk graag de betekenis van een woord of begrip eenduidig vastleggen. Iemand die wetten of richtlijnen maakt, hakt ook met dit bijltje, en iemand die procesbeschrijvingen opstelt, wil dit ondubbelzinnig doen. Een docent wil goed worden begrepen. In zoverre is SBVR niet ontworpen voor applicatieprogrammeurs; toch is automatisering de drijfveer achter de ontwikkeling van de standaard.
Wie de levensloop van Donald Chapin, voorzitter van de SBVR-werkgroep bij de OMG en tegenwoordig zelfstandig ‘business modeling consultant' , in ogenschouw neemt, ziet de nauwe relatie tussen semantiek en IT. Tot 1974 heeft hij bij IBM gewerkt, alwaar hij zich bezig hield met de relatie tussen ‘business' en IT. Toen ging het voornamelijk nog over Cobol. Alleen, deze programmeertaal gaat niet ver genoeg, is feitelijk nog onbegrijpelijk voor ‘business-mensen'.
Sindsdien heeft het onderwerp hem niet meer losgelaten. Met veel inspanning en ‘netwerken' heeft hij SBVR 1.0 verwezenlijkt. Een last is van zijn schouders gevallen, zo vertelt hij, nu de standaard er is. "Maar we zijn er nog lang niet; er moet nog veel werk gebeuren."
Regulering aanjager
Grote aanjagers, aldus Chapin, om tot een eenduidig begrippenkader te komen, zijn de nieuwe wetten en regels waaraan (beursgenoteerde) ondernemingen geacht worden te voldoen. SoX spant wat hem betreft de kroon. "Bedrijven moeten hun processen en handelingen verantwoorden – en bestuurders zijn persoonlijk verantwoordelijk – dan is het nodig om het eens te zijn over de begrippen die je hanteert. Vooral de streng gereguleerde industrie, zoals de geneesmiddelenbranche, heeft baat bij SBVR."
Daar ligt dan ook volgens betrokkenen de winst: wie eenmaal zijn bedrijfsregels goed op orde heeft, kan ze in handen geven van de applicatie-ontwikkelaars die ze meteen kunnen implementeren. Al te vaak denken algemeen managers heel duidelijk in hun eigen taal de vereisten te hebben opgesteld in een begrijpelijke taal, maar schrikken zij zich een hoedje als ze zien welke vertaalslag bij de IT-afdeling heeft plaatsgevonden.
Chapin vertelt dat er al jaren goedbedoelde pogingen zijn om de kloof tussen IT en business te overbruggen. "Let op dat ze nooit hebben gesproken van de overbrugging van de zakelijke kant van een bedrijf of organisatie naar IT. Hoe waardevol hun bijdragen ook zijn geweest in specifieke gevallen, die kloof bestaat nog steeds. Dat komt, omdat de pijler aan de business-kant van de brug nooit is gebouwd. SBVR biedt de fundamentele componenten om de brug te bouwen tussen IT en business – en weer terug – die ontbraken sinds organisaties in de jaren 1950 computers zijn gaan gebruiken."
Begrippenboom bouwen
Bij Loyalis is al veel ervaring opgedaan met SBVR. Jan Vos, senior consultant bij deze verzekeraar, vertelt dat zijn mensen eerst een paar weken zijn getraind in het omgaan met SBVR. Vervolgens hebben ze alle wetten en regelingen geanalyseerd die met de bedrijfstak te maken hebben. Op grond van de feitelijke beschrijvingen zijn applicaties gemaakt. "Dat scheelt veel dubbel werk. Wij gaan nu van analyse naar systeemontwerp in één procesgang. Feitelijk ben je bezig een begrippenboom te bouwen. Die begripsdefinities heb je nodig, omdat je anders niet weet waarmee je bezig bent. Dankzij SBVR zijn die begrippen in een natuurlijke taal te beschrijven."
Vos zegt te werken aan een standaard begrippenlijst voor Loyalis. Wat dat betreft, is er inderdaad nog veel te doen. Chapin: "Er moeten gereedschappen komen die de mensen aan de commerciële kant helpen hun processen en bedrijfsregels eenduidig te beschrijven". Hij verwacht dat dit niet lang op zich zal laten wachten en denkt dat in eerste instantie gebeurt via integratie in de ‘business rules management'-systemen. Ook software voor business intelligence zal zich aan SBVR conformeren. Volgens hem een van de redenen voor IBM om Cognos over te nemen en SAP Business Objects.
Ten slotte is het nodig dat er generieke begrippenlijsten worden opgebouwd, gespecificeerd naar bepaalde branches. Chapin vertelt dat er een manier nodig is om ervoor te zorgen dat alle betrokken partijen hun steentje bijdragen. Hij verwacht dat de International Organization for Standardization (ISO) daaraan gaat meewerken. "Ze gaan alle termen – en dan gaat het om duizenden – in een SBVR-achtige database stoppen en zullen daarbinnen alvast beginnen te harmoniëren. Waarschijnlijk komt die database gratis beschikbaar." Verder buigen zich diverse grote automatiseerders over de standaard. IBM is bijvoorbeeld in de Eclipse-community een project gestart om SBVR te implementeren en er loopt een wervingscampagne om mensen te vinden die dat kunnen doen.
Microsoft maakt modelleertaal
Naast IBM is een andere it-gigant op dit vlak actief: Microsoft is bezig zelf een ontwikkeltaal voor niet-technici te maken. Dit gebeurt binnen het Oslo-programma dat de SOA-strategie van het softwarehuis gestalte moet geven. De codenaam van de nieuwe ontwikkeltaal is ‘D'. De kans is evenwel klein dat dit de uiteindelijke naam gaat worden, omdat er al een paar jaar een open ontwikkeltaal ‘D' bestaat, gemaakt door Digital Mars.
Microsofts ‘D' is eveneens een beschrijvende programmeertaal, hetgeen erop neerkomt dat je opschrijft wat iets is in plaats van aan te geven hoe iets moet worden opgebouwd.
Volgens projectleider Don Box van Microsoft is het de bedoeling ‘minder code te gebruiken en meer applicatie in de data te stoppen'. Het bedrijf werkt aan een nieuwe teksteditor (Intellipad) om met ‘D' te werken. Het is onduidelijk in hoeverre ‘D' en SBVR zich tot elkaar verhouden. Wel is opvallend dat Microsoft onlangs de projectleider van Unisys Rules Modeler in dienst heeft genomen.
Sjir Nijssen is ingenomen met het standpunt van Microsoft: "Gelukkig is er eindelijk een invloedrijke organisatie die duidelijk aangeeft dat het beter kan in de ict door de taal van de opdrachtgevers als uitgangspunt te nemen en door zo veel mogelijk in data te stoppen in plaats van niet meer te beheren, veel te ingewikkelde code. Ik onderschrijft de doeleinden van het Oslo-project geheel; ze zijn wat mij betreft identiek aan die van de SBVR."
SBVR-conferentie in Utrecht
Op 11 december 2007 heeft de OMG de SBVR geaccepteerd als standaard voor het beschrijven van bedrijfsprocessen en -regels in een natuurlijke taal. Sindsdien is alle aandacht erop gericht om de standaard ook in de praktijk geaccepteerd te krijgen. Er is een stichting gevormd met het doel SBVR zo breed mogelijk bekend te maken.
Er zitten opvallend veel Nederlanders in deze stichting: ir. Deny Smeets van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, dr. Peter Bollen van de Universiteit Maastricht, ing. Jos Vos van Loyalis, ing. Huub Gilissen en ing. Harry Habets van het CBS, mr. Bob Quast van de gemeente Den Haag, Roel Baardman van BonusAdvies, en Joost van Griethuysen die zich in de jaren '80, toen hij nog bij Philips werkte, met dit onderwerp bezig hield. Voorts zijn er leden uit de VS, Canada, België en het Verenigd Koninkrijk.
De eerste conferentie van de stichting SBVR Foundation vindt plaats op 9, 10 en 11 juni 2008 in Utrecht. Meer informatie is te vinden op www.SBVRfoundation.eu.
Dit klinkt natuurlijk prachtig. Wij van IT (daar komt het initatief toch hoofdzakelijk vandaan) weten nu echt hoe we met de business kunnen communiceren. Ik denk dat het goed is dat er een standaard is die eenduidige communicatie mogelijk maakt. Die begrijpelijk is voor zowel techneut als ICT-leek. Toch overbrug je hiermee niet de kloof tussen ICT en business.
Die kloof moet overbrugd worden door vakmensen die de business begrijpen en vanuit de business goede requirements kunnen opstellen. Mijn ervaring is dat dit meestal geen mensen zijn die zich vanuit een ICT achtergrond langzaam richting de business hebben ontwikkeld. Eerder bedrijfskundigen met een fikse interesse voor techniek.