Aardrijkskundedocent bouwt online topografie

Topografie in de Klas is een van de tien projecten die kans maken om bij de Computable Awards 2015 uitgeroepen te worden tot ICT-project van het jaar in het onderwijs. Vrijdag 30 januari 2015 werd het project toegelicht aan een speciale jury. Docent aardrijkskunde Dennis Hunink lichtte daarbij 'zijn' project enthousiast toe. Voordat de vijf genomineerden bekend worden gemaakt, zullen de komende twee weken alle tien de projecten uitgebreid voorbij komen op Computable.

Topografie in de Klas is een initiatief van aardrijkskundedocent Dennis Hunink. Hunink merkte dat zijn leerlingen nog steeds topografie leerde met kaarten van tien, twintig en soms wel dertig jaar oud. Daarbij merkte hij op dat het voor docenten lastig is om gratis of betaalbare kaarten te vinden die voldoen aan de basis topografielijst, zoals opgesteld door het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito) en het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap. Die lijst bestaat uit drie keer honderd geografische locaties in de wereld, Europa en Nederland. Naar die basistopografie wordt door Cito verwezen in de kerndoelen voor het basis en voortgezet onderwijs en is expliciet verplicht gesteld in het vmbo-eindexamen. Het vinden van de juiste kaarten waarmee leerlingen ook nog eens op een gebruiksvriendelijke en effectieve manier online konden oefenen, bleek volgens Hunink lastig.

De docent meent ook dat het voor veel leerlingen een struikelblok is om in één keer honderd of meer locaties te leren. Daarom wordt topografie vaak opgedeeld tot een kortere leerstof. De meest gebruikte manier om dat te doen is door het opdelen van geografische regio’s: provincies, werelddelen zoals Oost-Europa of continenten. Bij het ontwikkelen van Topografie in de Klas heeft Hunink er bewust voor gekozen om dit anders te doen.

Als een toets enkel Afrika of Zuid-Amerika behandeld ontstaat er het risico dat een leerling wel in staat is alle landen in Afrika aan te wijzen, maar Afrika zelf niet op de kaart weet te vinden. De leerling ontwikkelt dan niet een totaalbeeld en zijn ‘mental map’ blijft geografisch beperkt tot regio’s. Om dat risico te verkleinen maar toch de stof in kleinere hoeveelheden te kunnen onderverdelen, kan ervoor gekozen worden om in de topotrainer en bij het toetsen de stof op te delen naar type. Dit kunnen bijvoorbeeld wateren, gebieden of plaatsen zijn. Op die manier leert een leerling wel een beeld van het geheel, zonder dat alle stof in één keer wordt aangeboden.

Een complete lesmethode

Topografie in de Klas is een website waarbij leerlingen zelf topografie kunnen oefenen, maar het gaat verder dan dat. Het is gebouwd op basis van een doordacht didactisch model dat via de website handige hulpmiddelen biedt aan leerlingen en docenten. Het vormt volgens Hunink daarmee een complete lesmethode.

Leerlingen kunnen bijvoorbeeld via het platform hun eigen resultaten bekijken en zien hoe ze zich ontwikkelen. Op die manier worden zij positief gestimuleerd om de stof te blijven herhalen, een essentieel onderdeel van het leren van Topografie in de Klas. Ook docenten hebben inzicht in de resultaten van hun leerlingen en kunnen dus het leerproces monitoren.

Om het aanmaken en beheren van accounts voor leerlingen en docenten zou laagdrempelig mogelijk te houden, kan Topografie in de Klas gekoppeld worden aan een Elektronisch Leeromgeving (ELO). Om die koppeling mogelijk te maken is de lesmethode aangesloten bij de Kennisnet Federatie, die de koppeling tussen de ELO en de lesmethode mogelijk maakt en daarbij de privacy bewaakt.

Gratis voor iedereen

Topografie is een relatief klein onderdeel van het lesprogramma dat leerlingen gedurende een schooljaar doorlopen. Het budget voor leermiddelen staat op veel scholen onder druk. Daarom is de lesmethode Topografie in de Klas ontwikkeld zonder commercieel doel. Met behulp van twee partners, Esri Nederland en Byte, is een lesmethode gerealiseerd die voor iedereen gratis te gebruiken is. Enige uitzondering daarop is het aanschaffen van gedrukte exemplaren van de gratis te downloaden topografieboekjes.

Wanneer een docent hiervoor kiest, in plaats van de gratis te downloadde pdf-versie, dan verzorgt drukkerij Van der Perk hoge kwaliteit gedrukte boekjes. Dat scheelt de docent de moeite om elke leerling een boekje te laten downloaden en leerlingen hebben een handzamer exemplaar dan wanneer zij zelf het boekje zouden printen. Met een prijs van 95 cent per stuk is ook de verkoop van die boekjes niet bedoeld om winst te maken, maar wordt deze mogelijkheid aangeboden om het leerlingen en docenten net even makkelijker te maken.

Veldwerk 2.0

Topografie in de Klas heeft sinds de livegang in 2013 meer dan 175.000 unieke bezoekers gehad die samen bijna zeshonderdduizend pagina’s bekeken, meer dan twintigduizend boekjes downloadden en meer dan 375.000 keer oefenden met de interactieve Topotrainer. Na het succes van topografie in de Klas is Hunink samen met Esri Nederland gestart met Veldwerk 2.0. Dit concept ondersteunt leerlingen en docenten bij het maken van opdrachten en het ontdekken van de wereld in de buitenlucht.

Hunink is zelf technisch onderlegd en heeft op basis van open data, WordPress en de Esri ArcGIS Javascript-api de website opgezet. Voor de infrastructuur krijgt hij hulp van Esri Nederland, een specialistische organisatie in geografische informatiesystemen. Verder wordt het platform gehost door Byte en maakt Hunink gebruik van Hotjar voor webanalytics.