Non-profit internet en Isoc in beroering

Isoc verkoopt na geheime onderhandelingen op 13 november haar non-profit dochter PIR, die het .org top-level domein beheert, aan een commerciële partij. Deze onverwachte stap roept zowel intern als extern een hoop verbazing, verontwaardiging en vragen op. Heeft de organisatie nog wel bestaansrecht, nu ze zonder inspraak haar paarlen aan de zwijnen verkoopt, vragen betrokkenen zich af. Ook Icann ligt onder vuur.

Eind 1992 werd de Internet Society (Isoc) opgericht door Bob Kahn en Vinton Cerf, als non-profit internationale (non-gouvernementele) organisatie en als forum om de wetenschappelijke en technische wereld bij elkaar te brengen. Ook om het internet verder te ontwikkelen voor goede doelen, onderwijs en wetenschap en andere toepassingen ervoor te promoten, wereldwijd. Tevens moest er een instituut komen dat de losse, ad-hoc commissies die de internet standaarden doorontwikkelen, met name de IETF, van stabiele funding en organisatorische en juridische ondersteuning kon gaan voorzien. Tegenwoordig wordt het doel omschreven als een streven naar een open, neutraal, gedecentraliseerd en voor iedereen toegankelijk en betrouwbaar internet. Isoc bestaat naast bestuurlijke en op specifieke onderwerpen gerichte organen (“Special Interest Groups”) uit locale “chapters” wereldwijd. Ook ons land kent een chapter, Isoc.nl, die in 2000 de eerste Nederlandse Isoc-awards aan de stichting Seniorenweb toekende, die ouderen wegwijs maakt op het internet.

.org als melkkoe

Het .org domein is één van de eerste internet domeinnamen die in 1985 het licht zagen. In 2002 balanceerde Isoc financieel en organisatorisch op het randje van de afgrond. ICANN, de organisatie die de domeinnamen op internet beheert en waarmee Isoc sterke bestuurlijke banden heeft, zag kans om na een openbare aanbesteding het generieke toplevel domein (TLD) .org, tot dan in handen van Verisign, aan Isoc toe te kennen. De voor het beheer opgezette dochterorganisatie PIR (Public Internet Registry) beheert nu ruim tien miljoen geregistreerde domeinnamen. Deze zijn vooral in gebruik door non-profit organisaties wereldwijd en Isoc is sinds die tijd verzekert van inkomsten.

Icann heeft kortgeleden onder het mom van ‘gelijke voorwaarden voor alle TLD-partijen’ en onder luid protest de price-cap voor .org domeinnamen opgeheven, ondanks het feit dat bij publieke consultatie vooraf meer dan 98 procent er tegen was en het opheffen van een maximum prijs voor .org (en andere generieke domeinen zoals .info) slechts in 0,07 procent van de commentaren een goed idee werd gevonden. Nog geen half jaar later blijkt ISOC te zijn benaderd door een investeringsfonds die dochter PIR wel voor een hele dikke zak geld wil overnemen. Toeval?

Icann vercommercialiseerd

Verisign raakte .org in 2002 kwijt als topdomein registrerende organisatie, maar heeft wel altijd, het laatst in 2016 (en lopend tot 2024) het zeer lucratieve .com TLD verlengd gekregen. Echter, net als de andere ‘generieke domeinen’ met een ‘pricecap’, dus met een maximaal tarief en jaarlijkse stijging ervan. Toen de Amerikaanse regering de regels voor de Icann nog toetste en voorstelde dat Verisign de prijzen voor .com met 7 procent per jaar mocht verhogen, steeg de aandelenkoers direct en werd het bedrijf een miljard meer waard op de beurs.

Voor .org met meer dan tien miljoen gebruikers gaat het om vergelijkbare bedragen. De Electronic Frontier Foundation, die eff.org al acht jaar eerder in gebruik nam, voordat Icann in het leven werd geroepen, had nog steeds een beroep lopen tegen de beslissing om de maximale prijsstelling voor .org te laten vallen bij de verlenging dit jaar. Het gaat ze daarbij niet eens zozeer om het afschaffen van de price cap, maar is er vooral op gericht dat er ook, tegen advies van interne adviesorganen in, opeens copyright en handelsnamen geschillen snel en goedkoop in het voordeel van de vermeende ‘eigenaren’ beslist kunnen gaan worden, terwijl deze maatregelen oorspronkelijk niet geïntroduceerd zijn voor bestaande domeinnamen, maar voor de nieuwe topdomeinen om dure rechtszaken tegen domeinnaamkapers te voorkomen.

Icann wordt in de ogen van velen nu al overduidelijk overheerst door een innovatie, open en neutraal internet remmende en onnodig kostbare domein-, handelsnamen en patenten industrie. Stel je voor dat je hetzelfde zou hebben bij straatnamen: leuk dat je dit adres op je briefpapier wilt zetten, maar voor zo’n mooie naam moet je wel jaarlijks dokken en als je het niet bevalt of kunt betalen, verhuis je maar of geven we de naam weg aan je concurrent die er wel het geld voor over heeft.

Einde niet-commerciële internet?

Nu Isoc nog geen half jaar later niet eens over het principe om PIR te verkopen haar achterban raadpleegt en zonder openbare aanbesteding haar financiële kroonjuweel verkoopt voor een nog steeds onbekend bedrag, gaan vergelijkbare geluiden over het bestaansrecht van Isoc op. Directeur Andrew Sullivan houdt, gesteund door goedkeuring van de raad van bestuur vol, dat de procedure zakelijk gezien niet anders kon dan op deze manier en dat met deze lucratieve deal de organisatie voor haar voortbestaan niet meer afhankelijk is van het onzekere marktperspectief van een top niveau domeinnaam. Wel is bekend geworden intussen welke, overigens uitsluitend Amerikaanse, investeringsfondsen het betreft, die de nieuwe eigenaar van PIR zullen worden. Dat een voormalige ceo van Icann en andere ex-Icann topbestuurders banden met een van deze geldschieters zouden hebben, betekent natuurlijk nog meer olie op het vuur en verhoogt het wantrouwen. 

In 2002 gebruikte Isoc het ondersteunen van de ‘public interest’ organisaties die .org gebruiken en het niet commerciële gebruik van internet nog als argument om .org te mogen gaan beheren. Een ander belangrijk argument was globale identiteit van Isoc, met wereldwijd chapters. Nu zijn zowel de .org gebruikende organisaties als de interne adviesorganen van een zogenaamd ‘community backed’ organisatie compleet buiten consultatie over de verkoop van dochter PIR gehouden. En kunnen de .org gebruikers erop wachten dat ze over een tijd meer moeten gaan betalen, makkelijker onderworpen worden aan restricties door overheden en content geblokkeerd kan worden vanwege (vermeende) auteurs- en patentrechten. Het argument dat er voldoende andere generieke TLD’s zijn om naar over te stappen, gaat door de specifieke betekenis die .org heeft, voor deze gebruikers niet op.

Toenemend protest

Er komen steeds meer protesten tegen de voorgenomen verkoop van PIR. Uiteraard ook door de EFF, die samen met 25 andere organisaties op 22 november in een open brief aan de Isoc vraagt om alsnog af te zien van de verkoop van PIR aan Ethos Capital, waarvoor ook een aparte website met de naam savedotorg.org is opgezet, welke volgens eigen zeggen binnen 48 uur al meer dan vijfduizend proteste-mails heeft opgeleverd. Als tegenzet hebben de voorstanders recent de website www.keypointsabout.org gelanceerd. Deze laatste bezweert de goede bedoeling met PIR, maar gaat met geen woord in op de fundamentele bezwaren. Wel wordt nu openlijk aangegeven dat de voormalige Icann-ceo als adviseur verbonden is aan Ethos Capital en dat ze van plan zijn dat PIR de prijzen met ‘slechts 10 procent’  per jaar gaat verhogen. Omdat je nu maar tien dollar per jaar betaalt, merk je het in het begin dus nauwelijks. Prima belegging, toch?