De deal die er in 2013 op de Nederlandse ict-uitbestedingsmarkt boven uitsteekt, is natuurlijk het megacontract tussen het Kadaster en Capgemini. Maar om echt nieuwe deals binnen te slepen maakten de ict-leveranciers de meeste kans bij het midden- en kleinbedrijf. Daar zijn allerlei kleinere, vaak gespecialiseerde leveranciers actief. De grote bedrijven zijn vooral bezig met het verbeteren van bestaande overeenkomsten. Wat in de praktijk neerkomt op contractverlengingen en soms het vervangen van een partner door een andere, grotere ict-dienstverlener. Een leverancier die in 2013 de boventoon voerde, is niet duidelijk aan te wijzen. Dit blijkt uit het jaaroverzicht 2013 van outsourcingdeals dat Computable samenstelde.
Eigenlijk is de uitbestedingsovereenkomst tussen het Kadaster en Capgemini al in het Computable-jaaroverzicht van 2012 aan de orde gekomen. Maar de periode tussen de voorlopige gunning aan Capgemini en de daadwerkelijke ondertekening duurde zo lang dat de deal pas eind juni 2013 kon worden afgerond. Voor Nederlandse begrippen is het een opmerkelijke grote outsourcingsdeal: looptijd zes jaar, geraamde contractwaarde honderd miljoen euro en negentig automatiseerders die naar Capgemini over moeten om hun werk te behouden.
Deze deal is een van de weinige nieuwe grote uitbestedingsdeals van 2013, zegt Nico Boot, partner van de ‘shared services- en outsourcing-advies’-praktijk bij advieskantoor KPMG. Daarmee doelt hij op een overeenkomst waarbij het voor een opdrachtgever de eerste keer is dat er ict-taken worden uitbesteed, een zogeheten eerste generatie-deal. Volgens Boot een fenomeen dat bij grote overheden en bedrijven nauwelijks meer voorkomt. In het jaaroverzicht van de door Computable geregistreerde 75 deals (zie kaders onderaan) in 2013, telt hij er slechts een paar. ‘De grote organisaties zijn inmiddels ervaren in outsourcing en starten nog maar weinig nieuwe deals. Zij zijn vooral bezig met het optimaliseren van bestaande contracten. Nieuwe deals zijn hoofdzakelijk nog te vinden tussen de aanbestedingen van overheidsinstanties.’
Regievoering bij mkb
Klein is het nieuwe groot, benadrukt marktonderzoeker Peter Vermeulen van Pb7 Research. ‘Nieuwe outsourcingcontracten zijn kleiner en flexibeler en de afnemers proberen meer invloed te houden op de sturing. Ze beseffen dat it dermate belangrijk is geworden dat de regie daarop niet uit handen mag worden gegeven.’ In zijn optiek worden grootschalige outsourcingscontracten alleen nog gesloten wanneer grote ombuigingen noodzakelijk zijn, zoals bij het Kadaster of straks bij Defensie. ‘Het leidt nauwelijks twijfel dat na afloop van het Kadaster-contract met Cap deze deal wordt opgesplitst, zoals de meeste organisaties inmiddels doen.’
Volgens Boot is er sprake van een segmentering op de markt: de bovenkant is een stuk verder dan het midden- en kleinbedrijf. In dat segment worden de meeste nieuwe, eerste generatie-deals afgesloten, en dan vooral bij de middelgrote organisaties. Het inrichten van een regie-organisatie wordt voor het mkb dan ook steeds belangrijker, merkt hij. ‘Het is een nieuwe ‘capability’ waarmee bedrijven te maken krijgen. Maar een goede regievoering is niet makkelijk te leren. Standaardisatie en het eenvoudig maken van ict-processen vergemakkelijken dit wel.’
In dit licht gezien noemt Boot het een voordeel dat bedrijven steeds meer gebruik kunnen maken van standaard software-as-a-service (SaaS)- en cloudoplossingen. Hij verwacht dat deze trends, de marktsegmentering en de cloudontwikkelingen, in 2014 doorzetten.
Best of breed
Volgens Pim Schouten, manager van de sourcingpraktijk bij VKA, valt uit de lijst van deals op te maken dat er steeds meer opdrachten uit de applicatieve hoek loskomen; de van oudsher infrastructurele orders worden vooral getendered ‘als het echt niet anders meer kan’ of verlengd tegen lagere kosten.
Hij merkt dat daarbij de kleinere leveranciers terrein winnen ten opzichte van hun grote concurrenten dankzij de voortzettende trend van multisourcing. Klanten kiezen voor ‘best of breed’: uitbesteding in meerdere percelen en voor elk perceel de in hun ogen beste leverancier. ‘De grote contracten nemen af. Die waren van oudsher voor de grote integrators terwijl kleinere spelers als best-of-breed-partij beter kunnen inspelen op specifieke domeinen van dienstverlening.’
KPMG-partner Boot heeft het in dit verband over een grote spreiding van leveranciers bij de kleinere opdrachtgevers. ‘Die voelen zich prettig bij een partij die dicht bij hen staat; vaak kiezen ze ook voor een specialisme, zoals een werkplekaanbod, clouddienst of een specifieke outsourcingsniche, zoals opleidingen en de lokale overheid.’
Vermeulen van Pb7 vult aan dat het bij de grote spelers van tijd tot tijd nog behoorlijk rommelt, met name door reorganisaties. Bovendien kampen die met relatief hoge overheadkosten. ‘Voor kleinere, goedkopere leveranciers die harder willen lopen voor klanten, liggen er kansen.’
Geen winnaar
Door deze fragmentatie ziet Boot dan ook geen partij die de overhand heeft in dit deel van de markt. Ook aan de bovenkant van de markt ziet hij geen duidelijke winnaar, alhoewel Capgemini een paar mooie deals heeft binnengehaald (maar ook een paar klanten heeft verloren).
Vermeulen merkt op dat in de lijst veel verlengingen van bestaande grote overeenkomsten opduiken, al werden die naar zijn idee ook luider naar buiten gecommuniceerd, ‘omdat nieuwe logo-contracten zeldzaam worden. De nadruk bij veel verlengingen lag op kostenbesparingen en/of flexibiliteit. Onder druk van de lastiger marktomstandigheden zijn de meeste dienstverleners bereid om daar actiever over na te denken dan in het verleden.’
Het aantal deals op het gebied van business process outsourcing (bpo) viel het afgelopen jaar wat tegen. Wel valt het Boot op dat multinationals steeds meer internationale shared service centra oprichten waarin ze de facilitaire diensten centraal onderbrengen, zoals ict, personeelszaken, financiën, de administratie en juridische zaken.
Cloudswitch
In het jaaroverzicht van 2013 rukken de clouddeals op, zoals bij PostNL (ICT Automatisering en Sogeti), de gemeenten Veere en Urk (Pinkroccade), de gemeente Werkendam (HP en Centric), woningcorporatie Rochdale (Centric), Stichting Bibliotheek.nl (Vancis), het agrarisch platform Dutch Sprouts (Detron), de bank Oyens & Van Eeghen (CSC), Stork (myBrand) en het Meanderziekenhuis (CAM IT).
VKA-manager Schouten verwacht dat dit aantal in 2014 flink zal toenemen. Pb7-onderzoeker Vermeulen tekent hierbij aan dat het in de meeste gevallen nog wel beperkt blijft tot een virtualisatiedienst in een rekencentrum, een SaaS-oplossing of in het beste geval een beheerde private cloudomgeving. ‘Alleen PostNL maakt een echte grote cloudswitch. Ik ben benieuwd hoe snel dit navolging gaat vinden.’
Financieel vuurwerk
Voor 2014 verwacht hij op de Nederlandse outsourcingsmarkt het nodige vuurwerk vanuit de financiële wereld, waar inmiddels diverse hernieuwde uitbestedingstrajecten (voornamelijk vervanging) lopen. Verder zou het ministerie Defensie eindelijk door de bocht kunnen komen met tenders, al durft niemand daar zijn hand voor in het hand vuur te steken, stelt Vermeulen. Sommigen noemen de ruim dertig maanden die er bij de krijgsmacht voor het traject is uitgetrokken een stille daad van verzet. Bij de overheid is overigens een ‘shared services’-trend zichtbaar, zoals het SSC-ICT bij het Rijk, die op korte termijn een rem vormt op nieuwe outsourcingstrajecten.
Tot de grote aanbestedingen die in 2014 worden afgerond of in gang worden gezet, behoren in ieder geval Holland Casino (eerste generatie: werkplek- en infrastructuurbeheer en helpdeskondersteuning), de gemeente Amsterdam (eerste generatie: housing) en NS (hercontractering: infrastructuur en werkplekken). In de pijplijn zit ook een tender van de Hotelschool in Den Haag (hosting, migratie en beheer van de centrale it-infrastructuur).
75 deals 2013, vierde kwartaal
December:
Waterschapsbank verlengt bpo-contract Centric
Ahold verlengt bpo-contract financiën met Genpact (intentie)
Cegeka beheert ict-infrastructuur Auping
Postnl migreert met hulp Sogeti naar cloud ICT Automatisering
DSM verlengt SAP-contracten Atos
Telegraaf verlengt Atos-contract met vijf jaar
KPN besteedt hr en salarissen uit aan Raet
Gasunie verruilt Atos voor Sogeti bij app-beheer
Carglass automatiseert verder met Cegeka
November:
Multrix rondt outsourcingstraject Verder Groep af
De Goudse besteedt ict-beheer uit aan Centric
Stork besteedt SAP-beheer uit aan myBrand
Cegeka en UPC vernieuwen ict Juridisch Loket
Alfacollege verlengt beheercontract Capgemini
Capgemini onderhoudt Terra-applicaties I&M
Van Gansewinkel verlengt contract Tele2
Xcencus regelt belastingtaak Hilvarenbeek en Oisterwijk
Oktober:
T-Systems neemt beheer Essent over van Centric
ZOwonen besteedt it uit aan ITSN
KPN vernieuwt ict ’s Heeren Loo Zorggroep
Lagotronics besteedt it uit aan ITSN
UW Reïntegratie besteedt ict uit aan Cegeka
Centric regelt winkelautomatisering Coolcat
DUO laat Capgemini financiële systemen regelen
Dronten besteedt ict-beheer uit aan Inter Access
Evides breidt uitbestedingscontract Fujitsu uit
75 deals 2013, derde kwartaal
September:
Atos beheert applicaties GBO Provincies en IPO
Werkendam zet ict in de HP-cloud bij Centric
Ziut verlengt contract Cegeka met vier jaar
Vancis neemt complexe cloudklus aan van Stichting Bibliotheek.nl
Sogeti ontwikkelt screen-applicaties Justis
Augustus:
Burgernet verlengt contract met CGI
Unilever verlengt outsourcingcontract met BT
Eneco besteedt basis-ict uit aan Capgemini
Ordina stroomlijnt erp Martini Ziekenhuis
Centric bezorgt Rochdale it uit de cloud
CIZ kiest RAM als voorkeursdienstverlener
Juli:
Carepartners verzorgt ict Primair Huisartsenposten
Havenbedrijf Rotterdam gaat in zee met Fujitsu
Maxeda verlengt it-contract Capgemini opnieuw
CAM IT zet Meander-ziekenhuis in de cloud
Kaspersky besteedt producttraining uit aan Floris CM
Rijkswaterstaat kiest CGI voor applicatiebeheer wegennet
75 deals 2013, tweede kwartaal
Juni:
Kadaster besteedt voor 100 miljoen uit aan Capgemini
IBM beheert applicatieomgeving van EZ
Axians vernieuwt ict-omgeving PSV
Ctac implementeert SAP Brim bij Floraholland
McGregor kiest voor beheerdiensten Centric
Mei:
Oyens & Van Eeghen besteedt it uit aan CSC
De Hypotheker verlengt beheercontract Simac
Rabobank verlengt ook applicatiecontract IBM
April:
Cegeka neemt rol Capgemini over bij Rechtsbijstand
Ordina regelt ict nieuwe meldkamer Haaglanden
75 deals 2013, eerste kwartaal
Maart:
Shell verlengt contract AT&T met vijf jaar
Sogeti beheert soundcheckapplicatie Prorail
EPZ gunt ict-beheertaken aan OGD
Fleetlogic besteedt RD-afdeling uit aan Sioux
Gasterra vernieuwt it-beheercontract Atos
Detron beheert kassasystemen Zeeman
KPN verkoopt technische beheerclub IS&P aan Spie
Ordina beheert spoorsysteem SBG++ Prorail
Februari:
Pinkroccade zet Urk en Veere in de cloud
Ictivity vernieuwt infrastructuur Pie1N-gemeenten
Peopleware beheert infrastructuur HVO-Querido
Januari:
Gemeente Almere wisselt Atos in voor Fujitsu
Accenture levert KPN managed services
Entréa besteedt ict-beheer uit aan Detron
Zeker gelet op de trend “Klein is het nieuwe groot” is het traject bij PostNL waar groter het nieuwe groot is erg interessant om te volgen. Benieuwd hoe het Computabel dossier over PostNL (https://www.computable.nl/content/company/4282691/251642/postnl.html) er medio 2015 uitziet!
Het voeren van regie blijft de sleutel tot een succesvolle outsourcing. Ik denk dat grote organisaties moeite hebben om nde rek niet uit de relatie te regiseren en MKB organisaties moeite hebben om de touwtjes strak genoeg te houden. Beide zijn gevaarlijk. Overigens is de dialoog als vervanging vor het bestek en de SLA zeker een aanrader.