Hij komt er maar niet van af: zijn naam als vakbondshater en leider met een welhaast presidentieel aura. Ton Risseeuw, alias Mister Getronics, houdt van eenhoofdig leiderschap zoals dat geldt in een militaire hiërarchie. Met strakke hand bouwde hij Getronics uit tot een miljardenconcern. Zelf heeft hij regelmatig de vergelijking gemaakt met een generaal die de troepen van zijn onderneming als een leger aanvoert. De generaal is geliefd bij investeerders en analisten die het bedrijf wel eens een bank noemen in plaats van een automatiseringsbedrijf.
Het weet ongetwijfeld ook dat zijn soldaten hem vrezen, want nog steeds bemoeit hij zich met de kleinste details. Zijn voorletters AHJ leveren hem de bijnaam op Alle Heere Jezus.
Maar het lijkt erop dat de generaal de weg kwijt is. De overname van Roccade mislukte ondanks het inspelen op het Oranjegevoel. Het resultaat: Roccade gaat naar de beurs. En nu liet Risseeuw onlangs zelfs weten dat hij niet uitsluit dat zijn bedrijf wordt overgenomen als hij daarmee zijn grote doel kan bereiken: een voorname Europese speler te worden in de IT-servicemarkt.
Kristalontvanger
Toen Risseeuw in 1977 begon bij Groenpol – later omgedoopt tot Geveke Elektronica – had hij alleen bestuurlijke ervaring. Als scholier bouwde hij weliswaar een kristalontvanger, maar hij wist niets van automatisering. Een oud-vakbladredacteur weet zich uit die begintijd te herinneren dat Risseeuw zich destijds niet te groot voelde om bij de redactie te rade te gaan over alle ‘ins en outs’ van de branche. Die wist hij zich pijlsnel eigen te maken. Aanvankelijk had hij de opdracht het bedrijf te sluiten, omdat het niet binnen de handelscultuur van moederbedrijf SHV paste. Risseeuw vond echter dat Groenpol een aantal goede elementen bevatte en wist SHV ervan te overtuigen dat deze levensvatbaar waren.
In 1983 is het zover dat met behulp van enkele investeringsmaatschappijen Geveke Elektronica, uit SHV wordt gelicht. Een gouden greep, zo blijkt al twee jaar later als het bedrijf rijp is voor een beursgang en de investeerders een flinke winst opstrijken. Daarna gaat Risseeuw op het overnamepad. In 1988 slaat hij een grote slag met de overname van Datex, dat met achthonderd werknemers en 117 miljoen gulden bijna even groot is als Getronics. Drie jaar daarna volgt Koning & Hartman, een divisie van Internatio Muller.
Kenmerkend voor Risseeuw is zijn voorzichtige aanpak. Hij houdt de hand op de knip en blijft op de kleintjes letten. Dat is hem ook weleens opgebroken. Zo liep hij eens een belangrijke vergadering mis. "Wij zouden met vijftien directeuren naar een Zuid-Franse badplaats gaan om over de strategie te praten", zegt een voormalig Getronics-directeur. Dankzij een deal met de KLM kon dat goedkoop. Het vliegtuig bleek echter overboekt, waardoor Risseeuw aan de incheckbalie van de passagierslijst werd geschrapt. Desondanks heeft het zuinige beleid uiteindelijk geleid tot een onderneming die in omvang is vertienvoudigd.
Gingen mensen als Willem Smit van Datex, Jan Kuijten van HCS en Willem van Leenen van Infotheek ten onder in de wilde jaren tachtig; Risseeuw is er nog steeds en het lijkt erop dat hij zich klaar maakt voor zijn laatste kunstje: doorstoten naar de Europese top van de IT-dienstensector.
Vakbonden
Fameus is zijn aversie tegen vakbonden. Tijdens een interview in 1995 verklaarde hij nog dat Getronics geen behoefte heeft aan vakbonden, want de interne arbeidsvoorwaarden en verhoudingen waren prima geregeld. Om de overname van Roccade te verwezenlijken had hij echter behoefte aan een ‘sociale smoel’, zo stelt een vakbondsman en daarom ging Getronics twee jaar geleden voor het eerst met vakbonden in onderhandeling over een cao. Risseeuw moet hebben gedacht dat de overheid Roccade met 3300 werknemers niet aan hem zou toevertrouwen zonder fatsoenlijke collectieve arbeidsovereenkomst.
Bach
Een oud-medewerker bevestigt de afstandelijke houding van Risseeuw. "Hij geeft ook nooit complimenten aan medewerkers, want hij denkt dat een compliment ook moet leiden tot meer loon. Pas als hij ’s avonds zijn eerste borrel heeft gedronken krijgt hij iets vaderlijks over zich." Maar dat maken niet veel mensen mee, want Risseeuw schermt zijn privé-leven zorgvuldig af. Bekend is dat zijn vrouw actief is in de politiek en dat hij een dochter heeft. Hij golfde met Wim Duisenberg en scoorde destijds niet onverdienstelijk met een handicap van laag in de twintig. Zijn muzikale voorkeur ligt vooral bij Bach. Berucht is dan ook zijn uitbarsting toen er tijdens een door hem gesponsord congres helemaal geen Bach op het muzikale programma stond.
Chinees
Risseeuw is gevreesd om zijn onderhandelingstechniek. In dat opzicht lijkt hij op een Chinees. Als het contract gesloten is, beginnen de eigenlijke onderhandelingen over de exacte uitleg van de kleine lettertjes, memoreert een oud-medewerker.
Illustratief voor zijn geraffineerde manier van onderhandelen is de overname van Raet. Al in 1979 lonkte hij naar het bedrijf, maar kennelijk was de tijd toen nog niet rijp. In 1996 kwam hij samen met Roccade met het plan Raet over te nemen. Bij Raet was men doodsbang voor een sterfhuisconstructie. Het Amerikaanse bedrijf ADP bood namelijk veel meer, maar was alleen geïnteresseerd in de afdeling personele systemen. De overige 1500 werknemers zouden op straat komen te staan. Roccade-directeur Henk Bosma leidde de onderhandelingen en Risseeuw kwam er alleen bij als het om geld ging. Tijdens de onderhandelingen bleek dat Raet-directeur Wim Huisman het slecht had gedaan. Onder zijn leiding is het bedrijf onrendabel geworden. Er vallen talloze lijken uit de kast en reputaties sneuvelen. Na een half jaar bestuderen van de boeken wordt de overnamesom bepaald op 95 miljoen, terwijl deze aanvankelijk was geraamd op 300 miljoen gulden.
Niet door één deur
Twee jaar geleden leek het erop dat Ton aan de Stegge het roer van Risseeuw zou overnemen. Hij werd in het voorjaar van 1995 als directeur Software en Services in de top van de Getronics Groep opgenomen. Intern werd hij al snel beschouwd als de potentiële opvolger van Risseeuw, maar deze vond na een half jaar dat Aan de Stegge niet paste binnen Getronics. Risseeuw adviseerde hem te zeggen dat "je niet met mij door een deur kunt, want dat is toch het beeld dat men van mij heeft". Drie maanden later werd Aan de Stegge benoemd tot algemeen directeur van Computer Sciences Corporation Nederland.
Risseeuw gaat er prat op dat hij zal opstappen als het beter is dat iemand anders het voortouw neemt. De onderneming moet beter gaan draaien als ik er niet meer ben, verklaarde hij twee maanden geleden. Dat kan nog wel even duren, want over het eerste half jaar steeg de omzet met 23 procent naar 1,6 miljard gulden. De nettowinst liep op van 79 naar 113 miljoen gulden.
