Minister Bert Koenders heeft op 14 januari 2016 in een brief aan de Raad van de Europese Unie toegelicht welke thema’s tijdens het Nederlandse voorzitterschap extra aandacht krijgen. Als hoofdredacteur GOV magazine van Atos sprak ik de minister over een aantal van deze onderwerpen, waaronder innovatie en digitalisering.
Koenders opent ons gesprek dat het goed is om te duiden dat het Nederlands EU-voorzitterschap weliswaar ‘slechts’ zes maanden bestrijkt, maar dat er met de opvolgende EU- voorzitters, Slowakije en Malta, een gezamenlijk werkprogramma is opgesteld dat daarmee dus loopt tot en met juni 2017. De drie voorzitterschappen hebben zo de kans nieuw beleid te ontwikkelen, daar waar handelen op Europees niveau duidelijk meerwaarde heeft, stelt de bewindsman. ‘Dan gaat het niet alleen om economische en duurzame groei, innovatie en banen maar juist ook om integrale veiligheid.’
Wat zijn de onderwerpen die Nederland aandacht wil geven en hoe krijgen die vorm en inhoud? Zijn er al concrete resultaten te melden?
‘Nederland wil dat Europa zich richt op zaken die belangrijk zijn voor burgers en bedrijven. Zoals welvaart, vrijheid en veiligheid. Dat kunnen we beter samen in Europa regelen dan alleen. Europa staat voor grote uitdagingen. Migratie en internationale veiligheid staan dan ook bovenaan onze agenda. Daarnaast zet Nederland zich in voor Europa als innovator en banenmotor, stabiele financiën en een toekomstgericht klimaat- en energiebeleid. Ook kijken we hoe we de Europese Unie transparanter kunnen maken.’
De actualiteit domineert de agenda, stelt Koenders. ‘Daarbij komt dat sinds het Verdrag van Lissabon het roulerend voorzitterschap vooral dienend is: de werkzaamheden van het voorzitterschap bestaan in belangrijke mate uit het verder brengen van de lopende agenda. Als ‘honest broker’ heeft het voorzitterschap slechts beperkt de ruimte om nationale belangen te propageren. Verbinding is daarbij het sleutelwoord. Nederland moet zich een betrouwbaar en efficiënt bemiddelaar tonen die compromissen smeedt tussen de 28 lidstaten van de Europese Unie, de Europese Commissie en het Europees Parlement.’
Voorzitter EU
Van 1 januari 2016 tot en met 30 juni 2016 is Nederland, voor de twaalfde keer in de historie, voorzitter van de Raad van ministers van de Europese Unie (EU). Nederland vindt dat de EU zich moet richten op welvaart, vrijheid en veiligheid; zaken waar Europa sterker van wordt en zet in op vier prioriteiten:
* Migratie & internationale veiligheid;
* Europa als innovator & banenmotor;
* Stabiele financiën & robuuste Eurozone;
* Toekomstgericht klimaat- & energiebeleid.
Innovatieve aanpak
Inmiddels zijn in Amsterdam al zo’n driehonderd ministers en tienduizend deelnemers aan vergaderingen ontvangen. ‘We pakken het in Amsterdam innovatief aan: met één vergaderlocatie en één projectorganisatie. Met boten die de deelnemers naar het gebouw brengen om het verkeer te ontlasten. Met kijken naar andere manieren van vergaderen: leent het onderwerp zich voor een werksessie of is het juist beter geschikt voor een debat op basis van uitgewerkte scenario’s? Zelf heb ik mij hard gemaakt voor beweging in het debat over de Europese begroting, waarmee er meer ruimte ontstaat om in 2020 tot een hervormd budget te komen. En voor meer kwaliteit in het openbaar bestuur. Beter openbaar bestuur zorgt voor meer vertrouwen tussen lidstaten en een betere uitwerking van wat we Europees hebben afgesproken.’
‘Verder heb ik mij ingezet voor het akkoord dat de EU heeft bereikt met Turkije over de uitwerking van het migratieplan. Ook heb ik namens de EU in Mali, Ghana en Ivoorkust afspraken gemaakt om stevig op te treden tegen irreguliere migratie. Migratie is een economische factor van belang en is iets van alle tijden. Maar migratie die massaal is, irregulier, uitzichtloos en levensgevaarlijk, moeten we bestrijden. Dat is in het belang van de slachtoffers en om een goede basis te houden voor vormen van gereguleerde migratie, die ook mogelijk is.’
U spreekt over de kans om nieuwe beleidsvormen te kunnen ontwikkelen; kunt u in dit kader aangeven hoe u denkt de Agenda Betere Regelgeving van de EU en de instrumenten daarvan te verbeteren? Wat zullen de burgers en ondernemers daarvan merken?
‘Regels zijn nu eenmaal nodig, maar het moeten regels zijn die voor de burgers werken, niet andersom. Ik ben er dan ook trots op dat het door Nederlands inzet gelukt is een akkoord voor beter wetgeven te sluiten tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad zelf. Voor de logge en haperende Europese wetgevingsmachine is dit een geweldige opknapbeurt.’
‘Het akkoord zorgt voor een ingrijpende hervorming van de manier waarop in Brussel wordt gewerkt: minder en betere regels door versterkte impact analyses, een transparanter wetgevingsproces en grotere invloed van burgers, ‘non-governmental organisations’ (ngo’s), bedrijven en de lidstaten en hun nationale parlementen. Dit biedt betere kansen voor werknemers en ondernemers in de grootste interne markt ter wereld.’
‘Het Europees Parlement had een bevoorrechte relatie met de Europese Commissie. De lidstaten hebben met steun van hun nationale parlementen gevochten om weer volwaardig te kunnen sturen op het jaarlijks wetgevingsprogramma van de EU. Die gelijkheid is vastgelegd in dit akkoord.’
Een belangrijke uitdaging voor de Europese Unie, is het verbeteren van de transparantie en de toegankelijkheid van het besluitvormingsproces. Kunt u aangeven hoe u meer transparantie wilt gaan realiseren?
‘Het kabinet wil met betere transparantie bijdragen aan het draagvlak en de democratische legitimiteit van Europese samenwerking. Mensen hebben vertrouwen in Europa nodig voordat draagvlak kan bestaan. En vertrouwen wordt mede gecreëerd door open te zijn, en open te werken. Mensen willen weten wat er speelt en hebben hier recht op.’
‘Transparantie heeft twee kanten. Het gaat om de mate van openheid waarin de Europese Unie functioneert. Bijvoorbeeld af te leiden uit het aantal openbare documenten van de Europese instellingen, of het aantal openbare vergaderingen. Het betekent ook dat informatie niet alleen openbaar moet zijn, maar ook vindbaar en begrijpelijk. Hier is er nog veel winst te behalen.’
Akkoord ‘Beter Wetgeven’
Volgens de minister biedt het akkoord ‘Beter Wetgeven’ meer transparantie. De Europese instellingen zijn hier overeengekomen dat er één gemeenschappelijk portaal komt waar de informatie en documenten van de Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement gezamenlijk, snel en overzichtelijk beschikbaar zijn. Nu hebben alle instellingen bijvoorbeeld nog aparte registers.
‘We hebben ook de ideeën, meningen, gedachten van het publiek nodig om te komen tot begrijpelijke en vindbare informatie. Daarom is door Nederland hiervoor op 1 juni een zogenaamde ‘unconference’ georganiseerd. Een conferentie zonder vooraf bepaalde agenda om vanuit zoveel mogelijk verschillende standpunten te komen tot ideeën voor meer transparantie. Met medewerking van open data experts, organisaties uit de it-sector, de journalistiek, de academische wereld, de politiek, de overheid en de start-up scene.’ Voorafgaand aan deze unconference overigens werd een internationale wedstrijd georganiseerd via ‘diplomatieke hackatons’. Programmeurs, ontwikkelaars, studenten en betrokken burgers gingen in competitie voor de beste toepassing voor meer transparantie. Denk aan een app, een website of een aantrekkelijke manier om data te presenteren.
Tijdens uw inleiding refereerde u al aan een verdere verwezenlijking van economische en duurzame groei, innovatie en banen maar juist ook op het vlak van integrale veiligheid. Wij moeten dan meteen denken aan de realisatie van een digitale eengemaakte markt, juist om banen te scheppen. Kunt u aangeven wat voor initiatieven, om de digitale betrekkingen tussen landen te versterken, hieronder vallen? Past daarin ook uw oproep tot een wereldwijde strijd tegen cyberdreigingen?
‘De digitale interne markt zou de Europese economie een enorme impuls kunnen geven, maar helaas zijn er nog altijd veel belemmeringen bij online transacties. Als wij ook op dit punt écht willen concurreren met landen als China en de VS, moeten we nu snel de digitale barrières in Europa slechten. De vier vrijheden – vrij verkeer van kapitaal, personen, goederen en diensten, red – hebben Europa veel gebracht. Nu is het tijd voor de vijfde vrijheid: vrij verkeer van digitale goederen.’
‘De Europese Commissie heeft met de publicatie van de Digitale Interne Marktstrategie een goede basis gelegd. Als EU-voorzitter zijn we voortvarend aan de slag gegaan met voorstellen om die knelpunten weg te nemen. Een goed voorbeeld is de toegang tot online muziek, films en kranten. Nu is dat vaak nog landgebonden. Het is raar dat je vanaf de camping in Spanje niet naar Studio Sport kunt kijken. Ik hoop dat snel te veranderen, zodat je er ook op reis gebruik van kunt maken.’
Andere voor Nederland belangrijke thema’s zijn grensoverschrijdende e-commerce, modernisering van het auteursrecht, vereenvoudiging van de btw-regels en het aanjagen van een vrij dataverkeer. ‘De komende jaren willen we in Europa concrete stappen zetten om onze regelgeving echt ‘future proof’ te maken. Dat kunnen wij niet allemaal als voorzitter afronden. Maar we verwachten wel stappen te kunnen zetten.’
Aanjager van de dialoog
‘Wat betreft cyberdreigingen: we zijn een van de meest gedigitaliseerde landen ter wereld. Dat maakt ons ook kwetsbaar. Er zijn steeds meer statelijke en niet-statelijke actoren die digitale aanvallen en cyberoperaties gebruiken om hun belangen te behartigen. Internationale veiligheid vereist daarom nu ook cyberdiplomatie. De cyberdreiging treft inmiddels de hele wereld, niet alleen de meest geavanceerde landen. Net zoals we offline doen, zetten wij daarbij vooral in op een krachtige internationale rechtsorde. Nederland is als hoeder van het internationaal recht ook in het cyberdomein de aanjager van de dialoog om wereldwijd tot een gemeenschappelijk begrip van de toepassing van het internationaal recht op cyberoperaties te komen. We organiseren daarvoor volop bijeenkomsten zoals in februari met juridische adviseurs van meer dan vijftig landen en academische experts over de interpretatie van soevereiniteit, rechtsmacht, mensenrechten en het staatsaansprakelijkheidsrecht in een cybercontext.
Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 10.
Prachtig artikel edoch,
Wie Bert Koenders al wat langer volgt ziet en kent een Bert Koenders die als rasopportunist daar verschijnt waar hij zich kan profileren, ongeacht het onderwerp dat zich daar aandient. Als we dieper de inhoud in gaan dan weten we dat Bert Koenders helemaal niet zoveel op heeft met innovatie en, zoals menigeen ook weet, is hij al helemaal niet zo betrokken bij zaken als IT en ICT.
Zijn antwoorden moeten dan ook in een heel ander licht worden bezien want wie de rode draad volgt ziet heel veel wensspreken en denken doch allemaal zaken waar hij zelf weinig tot geen invloed op kan uitoefenen. Uiteraard kun je iets aanjagen maar dat hebben we vele malen vaker bij hem gezien. Tot werkelijke resultaten is het zelden gekomen en daar waar de pers en publiciteit is, daar is vaak Bert Koenders als hij de kans krijgt.
EU en transparantie
Brussel staat slechts in woord transparantie voor. Daar staat tegenover dat er helemaal geen sprake is van transparantie maar een enorme toename van controle en regeldrift onder de noemer dat alleen een dicterend orgaan, lees Brussel, de wereld/Europa zou kunnen leiden en redden.
Met alle respect voor de auteur, betrouwbaar en efficiënt is Bert Koenders allereerst en louter voor en naar zichzelf.
Het artikel is qua inhoud niet bijster informatief. Dat Koenders een ras opportunist was is geen verrassing.
Als ze écht zo open zouden zijn dan zouden ze de TTIP concept documenten ook ter inzage aan iedereen verschaffen. Want die gaat er voor zorgen dat je geeneens meer het geld hebt om naar Spanje op vakantie te gaan.
Laat ik nu net een artikel lezen waarin bedrijven als Uber en Airbnb vrij baan krijgen in Europa. Slechte zaak dat uitbuiters en belastingontwijkers maar hun gang kunnen gaan. Als dat de betekenis van digitale grenzen slechten is dan lijkt me dat niet verstandig. Ik dacht wel, dat was wel een goede lobby van Kroes, commissaris bij Uber en de Koningin van de Start-Ups.
@Louis Kossen
Mijn gedachte ook. Hoop mazzel voor Uber ineens: toegang tot de EU en nog eens 3.5 miljard van de Saoudi’s. Ben benieuwd hoeveel Kroes ervan opstreek.