Kunstmatige intelligentie (ai) maakt een revolutie los in de manier waarop steden gegevens analyseren, content creëren en taken uitvoeren, waardoor ze hun productiviteit verhogen, efficiënter werken en beter inspelen op de behoeften van inwoners. In Europa schaart Amsterdam zich onder de ai-steden van de toekomst.
Dit blijkt uit onderzoek naar dit fenomeen door ThoughtLab, in samenwerking met ServiceNow, Deloite en Nvidia. Zij keken naar de ai-plannen van 250 steden wereldwijd.
Zo is onderzocht hoe deze steden gebruikmaken van alle varianten van ai, van machine learning en robotische procesautomatisering tot generatieve ai (gen-ai) en nu agentic ai. De laatste vorm vertegenwoordigt de volgende stap in de ontwikkeling van ai, waarbij systemen meer autonome beslissingen nemen en acties uitvoeren zonder directe menselijke tussenkomst.
Om bruikbare inzichten te bieden, analyseerde ThoughtLab ai-gebruikscases en best practices in zes stedelijke domeinen:
- Overheidsmanagement en -operaties;
- Veiligheid, beveiliging en veerkracht;
- Wonen, gezondheid en vertrouwen;
- Mobiliteit en transport;
- Stedelijke infrastructuur;
- Milieu en duurzaamheid.
Sprint
Wereldwijd zetten steden de sprint in om ai in te voeren, ter stimulans voor verhoging van efficiëntie en productiviteit en, uiteindelijk, economische groei en concurrentievermogen. Iets meer dan de helft van de ondervraagde steden maakt nu actief gebruik van ai, selectief of op grote schaal, en een derde is bezig met een pilot of is van plan het in te zetten.
De komende drie jaar zal het gebruik van ai naar verwachting exponentieel toenemen. Het aandeel ondervraagde steden dat voornemens is om ai op grote schaal in te zetten, zal bijna verdrievoudigen (van 18 naar 48%). Onderzochte steden in Azië-Pacific zullen de leiding nemen met bijna zes op de tien steden die verwachten ai op grote schaal te gebruiken in drie jaar; vier keer zoveel als nu het geval is.
Steden in Europa en Noord-Amerika zullen ook aanzienlijke vooruitgang boeken, met meer dan de helft van de respondenten die verwacht ai op grote schaal te gebruiken over drie jaar. Steden in opkomende regio’s, zoals Afrika en Latijns-Amerika, zullen ook terrein winnen als ze hun economieën nieuw leven willen inblazen met behulp van ai.
Steden maken gebruik van hun sterke punten om zich te profileren als leiders op het gebied van ai. Zo profiteren San Jose en San Francisco van hun banden met Silicon Valley. Tel Aviv bouwt voort op haar digitale startup-ecosysteem en expertise op het gebied van cyberbeveiliging, Dubai stimuleert ai-investeringen door middel van regelgeving en stimuleringsmaatregelen, en Parijs en Boston profiteren van hun academische en van hun academische en onderzoekswortels.
Meerdere toepassingen
Steden erkennen de waarde van ai en implementeren een groot aantal toepassingen in hun stedelijke landschappen. Bijna de helft van de respondenten is actief om overheidsactiviteiten te automatiseren en te stroomlijnen om betere beslissingen te nemen. Voor veel steden is dit het natuurlijke startpunt, omdat ai hen kan helpen om voordelen te behalen door het verhogen van de efficiëntie, productiviteit en kostenbesparingen.
Circa veertig procent van de ondervraagde steden gebruikt ai om de veiligheid en weerbaarheid te verbeteren, en veerkrachtig te zijn. Dit zijn voordelen voor elke stadsbestuurder, volgens Oleg Polovynko, adviseur digitalisering van de burgemeester van Kiev, Oekraïne. ‘Ai vergroot de veerkracht door natuurrampen te voorspellen en het gebruik van hulpbronnen te optimaliseren. Daarnaast verhoogt het de openbare veiligheid door integratie met hulpverleningssystemen en bewaakt het milieuomstandigheden.’
Algoritmen
In de kern zijn ai en de onderliggende algoritmen niets meer dan meer dan het automatiseren van menselijke acties en beslissingen. Deze handelingen en beslissingen moeten aan dezelfde normen als die van overheidsmedewerkers, ofwel in overeenstemming met alle relevante wetten en regels.
Iedereen moet toegang hebben tot begrijpelijke en informatie over hoe algoritmen hun leven beïnvloeden. Algoritmen en ai zijn echter complexe, technische systemen die technologische kennis vereisen om begrijpen. Hoe geavanceerder, hoe minder vanzelfsprekend. Om open en transparant te zijn over hun gebruik van algoritmen en ai, zijn Helsinki en Amsterdam de eerste steden die een open ai-register hebben gelanceerd.
Het ai-register beschrijft het wie, wat, waar en hoe van ai-toepassingen, waarbij vragen worden beantwoord, zoals welke datasets worden gebruikt voor trainingsdoeleinden? En hoe worden algoritmen en modellen beoordeeld op mogelijke vooroordelen of risico’s? Op welke manieren gebruiken mensen de ai-diensten? Welke afdeling van de stad gebruikt de ai-dienst en wie is de verantwoordelijke persoon? Het doel van het register is om het gebruik van ai net zo verantwoordelijk, transparant en veilig te maken als andere activiteiten van de lokale overheid.
Op het moment van het onderzoek waren er 42 ai-diensten beschikbaar in het Amsterdamse register en tien in het register van Helsinki. Ten minste negen andere steden hebben het voorbeeld van Amsterdam en Helsinki gevolgd door hun eigen ai-algoritmeregisters op te zetten. Onder deze steden: Barcelona, Bologna, Brussel Hoofdstedelijk Gewest, Eindhoven, Mannheim, Rotterdam, Sofia en een bestuursonderdeel van New York.
Nutsvoorziening
Ai wordt ingezet voor tal van mogelijkheden om het stadsleven te verbeteren. De verwachting is dat ai uitgroeit tot een nutsvoorziening.
Amsterdam zet het in om slim parkeerbeheer mogelijk te maken. De stad biedt ai-apps waarmee bestuurders, ook personen met een beperking, in staat stellen om in realtime parkeerplaatsen te vinden. Deze slimme parkeertools zijn niet alleen geïntegreerd met gps-systemen, maar bieden ook voorspellende analyses om bestuurders te helpen te anticiperen waar ze een parkeerplaats kunnen vinden voordat ze aankomen.
Singapore, dat volgens de studie met kop en schouders boven de rest van de wereld uitsteekt, gebruikt ook ai voor mobiliteitsbeslisingen. Sinds het opzetten van een nationale ai-strategie in 2019 is Singapore een ai-krachtcentrale geworden, die kan wedijveren met de VS, China, en India. Het in Londen gevestigde Tortoise Media’s wereldwijde ai-Index die deaiI-capaciteiten in 62 landen beoordeelt op meer dan 100 aspecten, zet Singapore op de derde plaats, achter de enorme economieën van de VS en China.
Bagage
De overheid van Singapore zet snel zowel traditionele en Genai in stedelijke domeinen. Mobiliteit is een belangrijk gebied. Singapore’s Changi Airport bijvoorbeeld gebruikt ai voor het screenen en sorteren van bagage, maar ook voor het aandrijven van gedragsherkenningstechnologie voor immigratie om de grensbeveiliging te verbeteren en de ervaring voor reizigers.
Ook PSA Singapore, een toonaangevende haventerminal, gebruikt een ai-gebaseerd systeem om slimmere ritplanning mogelijk te maken en operationele inefficiënties te elimineren voor de vervoerders gemeenschap in Singapore. Het helpt vervoerders ook gebruik van de activa te verbeteren, de koolstofuitstoot te verminderen en de bedrijfskosten te optimaliseren.
Opkomst van de chief ai officer
Zes van de tien ondervraagde ai-leiders hebben een senior hoofd ai aangesteld, ondersteund door een team van ai-specialisten. In New York en Singapore heeft deze persoon de titel van chief ai officer (caio) of directeur voor ai. In steden zoals San Francisco, Barcelona en Toronto gaat de chief data officer over ai, terwijl in steden als Amsterdam de chief technology officer verantwoordelijk is.
Om ai-initiatieven in stedelijke omgevingen te versnellen, hebben sommige steden meer dan één caio. Dubai heeft er 22 in dienst in stedelijke gebieden als onderdeel van zijn ai-ontwikkelingsplan.
Ai-leiders voorzien hun mensen van de processen en tools die nodig zijn om uit te blinken in ai. Bijna alle ondervraagde leiders zijn halverwege of vergevorderd met de bescherming van gegevensbeveiliging en -privacy. Leiders voorzien hun medewerkers ook van de softwaretools om nieuwe toepassingen en workflows te creëren.
Wat onderscheidt ai-leiders?
Het onderzoek van Thoughtlab heeft zeven leidende praktijken en kenmerken gevonden die ai-leiders onderscheiden:
- Maak een top-down commitment
Ai-leiders hebben een visie en plan voor ai-gedreven ontwikkeling en maatschappelijke verandering, ondersteund door een budget. Vaak beginnen deze plannen op nationaal niveau en breiden zich uit naar de steden.
- Bouw een moderne data- en it-basis
Ai-leiders vertrouwen op een moderne, cloudgebaseerde it-infrastructuur om ai te ondersteunen. Ze verenigen gegevens managementsystemen in stedelijke silo’s om één enkele bron van waarheid te hebben en maken gegevens breed toegankelijk voor belanghebbenden via de cloud.
- Ai-vaardigheden, -talent en processen
Ai-leiders creëren de ai-vaardigheden en het ai-talent die nodig zijn voor de toekomst via training van . hun leiderschapsteams, personeel en inwoners. Veel steden werken samen met universiteiten om een pijplijn van ai-talent en organiseren ai-bootcamps.
- Cultiveer een ai-innovatie ecosysteem
Ai-leiderssteden brengen ai-experts samen uit de academische wereld, onderzoeksbureaus, techbedrijven en startups om hun ai-initiatieven te ondersteunen. Sommige steden, zoals Dubai, houden bijeenkomsten met leveranciers om te zorgen voor een samenhangende en kosteneffectieve digitale basis.
- Stedelijke domeinen transformeren door ai – en nu gen-ai
Ai-leiders gebruiken ai, en in toenemende mate Gen-ai, om nieuwe stedelijke oplossingen te leveren, van voorspellend onderhoud van infrastructuur tot zelfbedieningsportalen voor burgers. Ze nderzoeken het gebruik van Agentic ai om zelfstandig acties te ondernemen en beslissingen te nemen, evenals door ai gegenereerde synthetische gegevens om gegevensleemten op te vullen.
- Waarde ontsluiten door ai te combineren met andere technologieën
Ai-leiders gebruiken cloudgebaseerde dataplatforms om ai-initiatieven te schalen, blockchain om transacties efficiënter en veiliger te maken, iot om real-time gegevensverzameling mogelijk te maken en digital twins voor planning, optimalisatie en simulaties.
- Gegevensbeveiliging en privacy top-of-mind
Nu steden ai inzetten met grote verzamelingen van gegevens, kunnen beveiligings- en privacyrisico’s escaleren als ze niet goed worden beheerd. Ai-leiders installeren cyberbeveiligingssystemen en -processen om risico’s voor cyberbeveiliging op te sporen, er bescherming tegen te bieden en erop te reageren. Ze gebruiken ai ook om zich tegen cyberaanvallen in realtime te beschermen.
