Maarten Looijen, voormalig hoogleraar Informatiestrategie en beheer van informatiesystemen aan de TU Delft, is 15 november op negentigjarige leeftijd overleden. Looijen wordt beschouwd als een van de pioniers op het gebied van ict-beheer. Zijn werk is opgenomen in wereldwijde frameworks zoals ITIL.
Looijen introduceerde een drielaagse structuur en indeling voor ict-beheer die de basis vormt voor veel hedendaagse standaarden. Hij maakte onderscheid tussen ‘functioneel beheer’, ‘applicatiebeheer’ en ’technisch beheer’. De eerste is de brug tussen organisatie en ict, een laag verantwoordelijk voor het gebruik en de ondersteuning van ict door eindgebruikers. De laag van ‘applicatiebeheer’ behelst het onderhoud, de aanpassingen en verbetering van applicaties. De derde laag tenslotte, het ‘technisch beheer’, is het beheer van de technische infrastructuur zoals hardware, netwerken en databases.
De driedeling is opgenomen in frameworks zoals ITIL (Information Technology Infrastructure Library) en ASL/BiSL (Application Services Library en Business en Information Services Library. Deze works bouwden voort op de basis die Looijen had gelegd. Hij speelde dus een sleutelrol in de standaardisatie en professionalisering van ict-beheer. Zijn werk maakt duidelijk hoe beheerprocessen systematisch en efficiënt zijn in te richten. Dit leidde tot volwassenheid in de manier waarop organisaties hun ict-middelen zijn gaan beheren.
Standaardwerken
Looijen was hoogleraar Informatica en heeft generaties van ict-professionals opgeleid. Zijn boeken, waaronder ‘Beheer van Informatiesystemen’ en ‘Informatiesystemen in Organisaties’, worden gezien als standaardwerken in het vakgebied. Zijn publicaties brachten theoretische modellen en praktische richtlijnen samen, waardoor zowel studenten als professionals ze konden toepassen. In Nederland heeft Looijen grote invloed gehad op de ict-inrichting in zowel overheidsorganisaties als het bedrijfsleven. Hij was betrokken bij talloze projecten en adviesopdrachten, waar zijn visie op beheer als leidraad diende.
Weinig aandacht
Computable werd op het overlijden van Looijen gewezen door Lemontree-cmo Peter Vos die met de betreurde samenwerkte rondom seminars over it-beheer. ‘Ik heb Looijen leren kennen als een charismatisch, passievol en humoristische man. Wat hem kenmerkte, was zijn vermogen om zijn academische kennis te vertalen naar de praktijk. Hij combineerde theoretische inzichten met een pragmatische aanpak, wat hem tot een geliefde consultant maakte bij grote bedrijven en overheidsinstanties.’
Looijen was een voorstander van een holistische benadering: it moest niet alleen gericht zijn op technologie, maar ook op mensen en processen. ‘Zijn focus lag op samenwerking binnen organisaties. Hij benadrukte dat technologische veranderingen alleen succesvol kunnen zijn als mensen in staat worden gesteld die veranderingen te omarmen’, deelt Vos. Technologie is slechts een instrument. De echte kracht zit in de mensen die het gebruiken en in de organisaties die het ondersteunen, doceerde Looijen vaak. Vos stipt ook initiatieven aan die Looijen heeft gedaan rondom beheeropleidingen in Afrika.
Hans Breukhoven, managing partner van Delta Blue, verbaast zich over de geringe aandacht voor het overlijden van Looijen in de media. In een post op LinkedIn, waarin hij de overlijdensadvertentie van Looijen deelt, meldt hij dat de combinatie van ‘grondlegger en oorspronkelijk denker op het gebied van it-beheer’ én ‘all-round nice guy’ tegenwoordig een zeldzame combinatie is.
Relevant
Computable sprak Maarten Looijen in 2001 bij zijn afscheid als hoogleraar Informatiestrategie en Beheer van Informatiesystemen aan de TU Delft. Daarin deed hij ruim twintig jaar geleden een aantal uitspraken die nog steeds relevant zijn. Hij wees toen op uitdagingen rondom wat zich tot de cloud zou gaan ontwikkelen ‘Mede door internet heeft het gegevensverkeer een sterk internationaal karakter gekregen. Het gebruik van eigen tot de organisatie behorende communicatiefaciliteiten is uitgebreid met niet tot de organisatie behorende faciliteiten. Voor het beheer is dit een nieuwe uitdaging.’
Ook stipte hij het belang van visualisatie aan in wat we nu digital twins noemen. ‘Toenemend beheer van informatiesystemen heeft in de grote vijver van de zogeheten softwareontwikkeltools een bijt van beheertools opgeleverd. De simulatietool is echter (nog) een vreemde eend in die bijt. Niettemin betreft het een hulpmiddel dat uitermate geschikt is om het beheer te visualiseren en te beoordelen.’
