In de IT-branche steekt een nieuw soort cao de kop op; het ‘Cafetaria-model’. Deze overeenkomst biedt werknemers de mogelijkheid zelf een deel van hun arbeidsvoorwaarden vast te stellen. Dit sluit naadloos aan op de wensen van de individualistische IT’er. De vakbonden geven het model het voordeel van de twijfel.
Het Cafetaria-model maakt het mogelijk dat werknemers bijvoorbeeld verlofuren inruilen voor extra salaris, spaarregelingen of een verzekeringspakket. Ze kunnen ook vrije dagen kopen. De automatiseringsbranche bestudeert momenteel de mogelijkheden die dit type cao biedt. In de moeizaam totstandgekomen cao voor Debis is de afspraak opgenomen een studie te verrichten naar het Cafetaria-model. Ook tijdens de onderhandelingen voor de collectieve overeenkomst bij EDS zal het model ter sprake komen. Naar verwachting zullen de werknemers van deze onderneming na de zomervakantie zelf een aantal arbeidsvoorwaarden vaststellen. Bij Roccade is eveneens een studie gaande naar dit flexibele pakket.
Menu
Het Automatiseringscentrum van de Belastingdienst (BAC) is inmiddels begonnen aan een experiment met het Cafetaria-model. "We zijn de enige overheidsinstelling die hiermee experimenteert", zegt projectleider Albert de Hoop. De overheid zal de eerste resultaten van de twee-jarige pilot meenemen in het cao-overleg voor 1999. De Hoop meent dat de overheid en dus het BAC voorop loopt. "In het bedrijfsleven wordt veel gepraat en gestudeerd, maar er gebeurt weinig."
Deze maand krijgen de werknemers van het BAC een overzicht van al hun arbeidsvoorwaarden. "Deze opsomming moet de medewerkers inzicht geven in hun positie. Ze kunnen de voorwaarden vervolgens vergelijken met collega’s uit het bedrijfsleven. Dan blijkt dat het BAC er niet slecht vanaf komt", aldus De Hoop. De volgende stap staat voor 1 juni op het programma, als de medewerkers een menu voorgeschoteld krijgen met de voorwaarden die ze kunnen kopen en verkopen.
Krapte
De Hoop vindt het logisch dat juist het Automatiseringscentrum het experiment voor de gehele overheid is gestart. "We hebben natuurlijk te maken met de krapte op de arbeidsmarkt voor automatiseerders. Tot de eeuwwisseling willen we elk jaar 150 mensen werven. Op deze manier tonen we de markt dat het BAC een moderne werkgever is. Zo kunnen we ons imago opvijzelen." Om dezelfde redenen ligt het voor de hand dat de IT-branche voorop loopt met de flexibele arbeidsvoorwaarden. "Bedrijven proberen de kandidaten iets aantrekkelijks te bieden om aan voldoende personeel te komen", verklaart bestuurder Wim Burggraaf van CNV Dienstenbond. De Hoop meent dat de aard van de IT-branche goede voedingsbodem biedt voor individuele afspraken: "Automatiseerders zijn prima in staat hun eigen zaakjes te regelen", vult De Hoop aan. Volgens Burggraaf is deze constructie aantrekkelijk voor een heleboel mensen. "Ouderen kunnen extra vrije tijd kopen. Jonge mensen hebben de mogelijkheid ATV-dagen te verkopen en met dit geld hun hypotheek af te lossen."
Buitenspel
De CNV staat in principe niet onwelwillend tegenover de Cafetaria-cao. De vakbond stelt wel een aantal voorwaarden. De werknemers moeten altijd uit vrije wil meedoen. Deelname is geen plicht. Verder mag de werkgever geen druk uitoefenen op het personeel om vrije dagen te verkopen om zo het gebrek aan menskracht voor een deel weg te nemen. "Op de verkoop van vrije dagen wil de CNV een rem zetten." Bovendien vindt de vakbondsman dat bepaalde voorwaarden, zoals de pensioenregeling, niet voor verkoop in aanmerking mogen komen. Burggraaf kan niet ontkennen dat deze afspraken de weg naar individuele afspraken met bloemen bestrooien. "Dat klopt. We moeten als vakbond uitkijken dat we onszelf niet buitenspel zetten. Dit voorkomen we door zelf de randvoorwaarden vast te stellen en regelmatig de ontwikkelingen evalueren." De vakbonden zijn dan ook niet van plan om het model overal te introduceren. "Als collectieve afspraken mogelijk zijn, dan heeft dat onze voorkeur. Maar ja, willen wij een positie innemen binnen de IT-branche, dan moeten we wel meedoen. Dit biedt namelijk mogelijkheden de werkgevers er toe te zetten een cao af te sluiten."
