Doordat organisaties steeds maar transparanter moeten zijn, is het nemen van verantwoordelijkheid overgaan in het afleggen van verantwoording. Een ontwikkeling die de experts van ons Topic Business Intelligence ook is opgevallen. Zij leggen uit hoe BI kan bijdragen aan de terugkeer van de verantwoordelijkheid.
Frank Buytendijk sneed het onderwerp 'verantwoording vs verantwoordelijkheid' aan en vroeg zich af waarom zaken als een reorganisatie, kostenefficiënter werken of outsourcing zo zwaar drukken op het nemen van verantwoordelijkheid. Sterker zelfs, er is een cultuur ontstaan waarin er verantwoording moet worden afgelegd en mensen niet meer hun verantwoordelijkheid durven of willen nemen. Business intelligence zou een oplossing kunnen bieden. Buytendijk: "BI hoort bij te dragen aan betere besluitvorming, meer inzicht en transparantie, en hogere bedrijfsresultaten. Echter, het tegengestelde is vaak het geval: navelstaren, 'number games' en politiek in plaats van betere beslissingen, betere besturing en een hoger bedrijfsresultaat."
Eva Dohle
Informatie analist
Rabobank
"Hoe kan BI een rol spelen in het nemen van je verantwoordelijkheid? Dit kan naar mijn mening door het maken van ‘keten'rapportages. Rapportages waarin meerdere afdelingen en dus ook meerdere verantwoordelijken als 1-black-box worden gezien. Hierin geef je inzicht in het 0,95*0,95-principe. De vraag blijft dan wel, voor wie wil je deze rapportages maken? Er dient wel een afdeling of persoon te zijn die hier acties op kan en wil ondernemen."
Bob van Dulken
Directeur
Reports
"Het maken van nog meer rapportages brengt mensen niet in beweging. We zijn op de grens aanbeland waar rapportages hun werk gedaan hebben en het op de competentie van de manager (gebruiker) aankomt. Veelvuldig zie ik dat gebruikers zich gaan verdedigen aan de hand van de cijfers komende uit de meest mooie rapportages, met name bij performance management rapportages. Dit terwijl iedereen al weet hoe een indicator erbij staat. Waar het om draait is dat mensen tot actie komen om de succesbepalende factoren te beïnvloeden. Managers, organisaties, dienen dit zodanig te faciliteren dat gebruikers BI inderdaad zien als een tool en niet als afrekenmiddel of dekmantel gebruiken. Pas dan kan een organisatie weer een stap maken met het gebruik van meer geavanceerde rapportages."
Paul van der Linden
Senior managing consultant
IBM Nederland
"Om de stap te kunnen maken van verantwoording afleggen naar verantwoording nemen zal een organisatie zich zo moeten organiseren dat de mensen binnen de organisatie het belang daarvan inzien en daarbij ook een belang hebben. Het belang inzien betekent dat weer duidelijk wordt hoe jouw prestaties en optreden een effect hebben op het grotere geheel. Door de ver doorgevoerde taakverdeling en schaalvergroting is dat inzicht vaak ver te zoeken. Belang hebben kan heel eenvoudig zijn: het gevoel dat jouw bijdrage daadwerkelijk een verschil maakt. Eigenlijk gaat het dus om wat met een groot woord ‘zingeving' heet. Wat BI daaraan kan bijdragen? BI kan het effect van individuele prestaties op het grotere geheel laten zien. En het verschaft de informatie op basis waarvan verantwoordelijke mensen actie kunnen nemen en onderscheidend kunnen zijn. Een belangrijke rol voor BI dus, maar slechts de 'sidekick' van zingeving."
Johan van der Kooij
Business consultant
Inter Access
"We zijn tegenwoordig beland in de economie van de grote getallen. Klanten worden niet meer op individuele basis bekeken, maar slechts binnen de marges van de KPI. Als 90 procent van de problemen op tijd wordt uitgevoerd, is het management tevreden, om van 90 naar 95 procent te gaan krijgt de manager geen budget, vertrekkende klanten worden ingecalculeerd, want de concurrent heeft eenzelfde probleem, dus nieuwe klanten komen er toch wel bij. Kan BI hierin een rol spelen? Ik denk meer in de trant van organisaties die zich profileren op het vlak van bijvoorbeeld customer intimacy en een individuele benadering trachten te bieden aan de klant. Maar deze partijen kunnen het lastig krijgen als ze door prijsvechters worden 'weggepest' uit te markt."
Jorgen Heizenberg
Principal technology officer BI domein
Capgemini
"Verantwoording impliceert een focus op controle. Dit komt voor op het 'laagste niveau' van BI waar organisaties zich, al dan niet afgedwongen, verantwoorden voor historische prestaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de bekende maandrapportage: realisatie versus plan. Een voorbeeld uit de praktijk: "Ik heb mijn jaartarget al gehaald, kunnen de resultaten uit week 52 alvast meetellen voor volgend jaar?". BI stelt de gebruiker niet alleen in staat om over een strategie, doel of proces verantwoording af te leggen maar ook om deze bij te sturen of aan te passen. Door de focus te verleggen van controle naar samenwerking, komt BI op een 'hoger niveau'. Er ontstaat een sfeer van (op elkaar) vertrouwen, een gedeelde verantwoordelijkheid. Dan draait het ook niet meer om het omzien naar het verleden maar is de blik op de toekomst gericht."
Andries Bottema
Lector Business Intelligence
Hanzehogeschool Groningen
"Het is natuurlijk prachtig om te veronderstellen dat we allemaal met ons gezonde verstand het wel zullen redden, maar eenmaal uit onze ivoren toren ziet de wereld er wel heel anders uit. Het primaire probleem is dat we niet kunnen vertrouwen op de veronderstelde menselijke drive tot accountability. Niet voor niets zijn systeemdoelen onmisbaar om schaalbaarheid en onafhankelijkheid van menselijke grillen te krijgen. Van shopfloor tot de top van organisaties zitten allemaal mensen met hun eigen doelen en ongemakken. En natuurlijk mag je van een ieder een drive tot eigenbelang verwachten, alleen gaat dat niet altijd samen met de doelen van de organisatie. En daarom ben ik voor meten is weten en zijn SLA's een noodzakelijke dimensie geworden om dat echte menselijke gedrag een beetje voorspelbaarder te maken."
Tanja Ubert
Directeur, Ubert ICT en Docent BI
InHolland
"Zelden ben ik het zo ontzettend ergens mee eens als met Frank Buytendijk. Ik hoop dat heel veel mensen zich hierdoor laten inspireren, maar toch vooral ons overal aanwezige midden management. Misschien wil ik nog iets verder gaan: als je merkt dat het afleggen van verantwoording in de weg staat van het halen van de doelstellingen: stop er dan mee en leg uit waarom. Dat is nog eens lef!"
Gezocht: experts
De posting van Frank Buytendijk deed meer experts reageren op het weblog dan wij hier konden afdrukken. Ga daarom naar www.computable.nl/bi voor de posting en de vele reacties die we binnenkregen. Denk je ook dat je als expert kan mee discussiëren in dit of één van de andere vijf topics, meld je dan nu bij de redactie van Computable. Mail je gegevens (naam, functie, bedrijf, werkzaamheden) naar computable.lezers@vnumedia.nl.
Ik ben het maar ten dele eens met de stelling die Frank poneert. Het impliceert dat mensen helderheid en openheid willen en dat zij uitsluitend willen bijdragen aan een organisatie. Frank gaat uit van een zeer nobel mensbeeld en dat siert hem! Echter mijn ervaring leert me dat mensen vaak helemaal niet op die helderheid etc. zitten te wachten. En vaak ook helemaal niet met het belgang van een onderneming bezig zijn. Zij richten zich op dat gene waarop ze worden afgerekend. Met andere woorden waarmee ze hun bonus kunnen veilig stellen. En graag willen ze dan cijfers kunnen manipuleren.
Om te kunnen voldoen aan Frank’s stelling, moet je fundamenteel anders gaan organiseren en belonen. Teamwork en bijdrage aan het totale succes van de organisatie moet daarbij voorop staan, met een onderlinge afhankelijkheid. Onder die voorwaarden wordt het prettig dat cijfers helder en eenduidig inzichtelijk zijn en als anderen jou aanspreken op achterblijven van jou resultaten. Daarmee komt het gezamenlijk belang en dus het belang van de onderneming voorop te staan. Pas dan ondersteund BI goed het nemen van verantwoordelijkheid.