Toekomst van ICT: ‘everything as a service’ (5 trends)

In deze bijdrage doe ik een poging om duiding te geven aan het fenomeen 'cloud computing'.

De ict-industrie staat aan de vooravond van een omvangrijke paradigmaverschuiving, een die van grote invloed zal zijn op de wijze waarop we informatie benaderen, informatie delen en informatie uitwisselen. Deze golf, die rap naderbij komt, wordt voortgestuwd door een nieuw model achter het inzetten van informatiesystemen: in plaats van onze toepassingen te installeren op onze eigen computers zullen individuen en ondernemingen steeds meer toepassingen als 'services' gaan afnemen via het internet. Deze boeiende trend biedt de ict-industrie een nieuwe uitdaging om het gebruikersgemak van toepassingen opnieuw drastisch te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan fotoservices die zo slim zijn dat ze anticiperen op je specifieke behoeftes gebaseerd op je actuele locatie, het tijdstip en historisch bepaalde voorkeuren. Of aan een zoekfuctie die 'voor je' gedaan wordt in plaats van zoals nu 'door je'. Het bijzondere van deze services is dat de gebruikersdialoog altijd dezelfde kenmerken heeft, ongeacht het apparaat dat je gebruikt en de aard van de service.

Een nieuw fundament

Dit soort voorbeelden spreken al snel tot de verbeelding, maar de ict-industrie heeft nog een hoop werk te doen om het tot werkelijkheid te maken. Het fundament van dit soort services is wat tegenwoordig 'de cloud' genoemd wordt. Deze cloud kan gezien worden als een oneindig lineair schaalbare dataprocessing infrastructuur, geleverd door het internet. Maar dit fundament is zelf niet in staat te voorzien in de rijke gebruikerservaring waar het individu en de onderneming op zitten te wachten. Om de volledige potentie van dit model te benutten dient de industrie na te gaan denken over de wijze waarop de cloud kan dienen als een geheel nieuw platform voor een nieuwe generatie toepassingen. Hiervoor zijn een aantal nieuwe bouwstenen nodig, zoals slimmere apparatuur en inteligentere netwerken. En het sluitstuk zal geboden gaan worden door een nieuwe generatie software, waarmee de nieuwe diensten en nieuwe interfaces zich zullen presenteren aan de eindgebruikers.

Cloud computing vs. SaaS

Cloud computing wordt vaak in een adem genoemd met software as a service (SaaS). Software as a service is een beproefde methode om applicatiefunctionaliteit via het internet ter beschikking te stellen aan eindgebruikers. Als concept is het al zo oud als de ict-industrie bestaat en dateert het uit de tijd dat het aanschaffen van een dure eigen computer buiten het bereik van veel organisaties lag. Dit argument is tegenwoordig vervangen door de aantrekkelijke gedachte dat het je ontlast van alle gedoe rond installatie en beheer. In de meeste gevallen is SaaS dus niets anders dan de implementatie van een traditionele toepassing op de infrastructuur van een dienstverlener. Hoewel het een goed voorbeeld is van de algemene drang naar 'everything as a service', heeft het dus niet zo veel van doen met de nieuwe generatie toepassingen die gebaseerd zijn op cloud services.  

Het bijzondere aan cloud services is dat ze zowel aan het individu als aan de ondernemer de mogelijkheid bieden hun eigen individuele toepassingen te selecteren en vorm te geven. Voor het individu zal dit vooral gebaseerd zijn op lifestyle, terwijl grote ondernemingen deze services zullen gaan inzetten als de bouwstenen voor hun meest innovatieve toepassingen.

De werkelijke kracht van het nieuwe cloud-concept manifesteert zich bij het onderhouden van een permanente interactie tussen randapparaten: smartphone, laptop, tv en het netwerk. Neem het volgende voorbeeld:  Het is twee uur 's middags en je bent geboekt voor een vlucht om zes uur naar Parijs. Je apparatuur zou nu slim genoeg moeten zijn om van tevoren die informatie samen te stellen die je voor een dergelijke reis nodig hebt, zoals een up-to-date weerrapport, vluchtinformatie, inclusief eventuele vertragingen, de snelste route naar het vliegveld rekening houdend met actuele verkeersinformatie, enzovoort. In dit voorbeeld is de grote stap voorwaarts het proactieve en persoonlijke karakter van de cloud-diensten.

Web als universeel applicatieplatform

Dit klinkt niet echt nieuw, dit was al aan de gang tijdens de internetbubbelperiode aan het eind van de negentiger jaren. Maar er is een groot verschil. In die tijd werd de toegang tot het internet geboden via trage modems. Ondanks de hypes was het internet toen niet echt geschikt als universeel applicatieplatform. Als we naar de situatie van vandaag kijken dan zien we dat er enorme snelheidswinsten geboekt zijn, zowel in de vaste als in de mobiele verbindingen. We zijn er nu klaar voor om de transformatie te voltooien van het web van statische pagina's naar het web van dynamische services. Maar dit voltooien is alleen mogelijk als de ict-industrie kans ziet de laatste stukjes van deze puzzel op tafel te brengen. Dit zijn de hiervoor genoemde extra intelligente apparatuur en netwerken samen met de nieuwe generatie software die het allemaal bij elkaar brengt.

De omarming van cloud computing als basisconcept zal wederom een dramatische kostenreductie tot gevolg hebben, maar laat een ding helder zijn, de grootste voordelen overstijgen het element van kostenbesparing.  Het succes gaat afhangen van de wijze waarop we in staat zijn de gebruikerservaring naar een nieuw niveau te tillen. Als dat lukt gaat de ict-industrie wederom een nieuwe groeigolf tegemoet.

Vijf megatrends

Bij de overgang van het desktop-centrische model naar het cloud-model, waarin alle functionaliteit als een service geleverd wordt, zijn er vijf trends waarvan ik denk dat ze de moeite waard zijn om nauwgezet te volgen.

Trend 1: De convergentie tussen de digitale en de fysieke wereld

In 1995 ging het om 'alles wordt virtueel' en 'geografische locatie is irrelevant'. Maar grappig genoeg is op dit moment de fysieke locatie juist van groot belang geworden. Cloud services nemen enorm in waarde toe als ze bekend zijn met de context waarin ze geactiveerd worden, dus met inachtname van zaken als de tijd van de dag, het weer en het deel van je sociale netwerk dat in de buurt is. Het is niet voor niets dat een organisatie als Google zoveel aandacht besteedt aan hun geografische services zoals 'Maps' en 'Earth'.

Trend 2: 'Apparaat-centrisch' automatiseren loopt ten einde

Connectivity-centrisch automatiseren neemt het over. De grote vraag was altijd 'waar blijft nou dat ene apparaat waarmee ik alles kan wat ik wil?'. Die vraag dient men inmiddels om te draaien. Wat men eigenlijk wil is elk type apparaat te kunnen gebruiken voor elk type functie en elke soort informatie waarin men geïnteresseerd is. Apparatuur zal altijd een belangrijke rol blijven spelen maar bij cloud computing verschuift de focus. Apparaten worden onderling verwisselbaar en de focus komt op de cloud services te liggen.

Trend 3: Democratisering van de media

Een wereldwijde populatie van bijna anderhalf miljard mensen beschikt inmiddels over de mogelijkheden om van alles te publiceren, van boeken en tijdschriften tot muziek en video's. Dit betekent een drastische breuk met het klassieke uitgeven. Consumenten hebben binnenkort de mogelijkheid om elk boek dat ooit uitgeven is op afroep te laten printen. 'Is niet meer in druk' wordt een kreet uit het verleden. Het aanhouden van magazijnen met boeken en andere fysieke informatiedragers zal niet langer nodig zijn.      

Trend 4: Crowd sourcing als de nieuwe standaard

De Fortune 500-ondernemingen zijn  bezig hun waardeketens als het ware binnenste buiten te keren. Zij zullen toptalent van over de hele wereld gaan strikken via het internet om op die wijze vele miljoenen te gaan besparen. Het gaat hierbij om een grote diversiteit aan disciplines; van accountant tot marketingexpert en van advocaat tot ingenieur.  Zogenaamde 'reputation systems' bieden de mogelijkheid om de zwakke broeders eruit te filteren.

Trend 5: Next generation business intelligence

Cloud services zullen een definitieve doorbraak mogelijk maken op het gebied van de strategische besluitvorming. Klassieke business intelligence-systemen schieten vaak te kort omdat zij vanwege hun interne gerichtheid niet in staat zijn het tempo van de 'echte' wereld te volgen. Bij een implementatie op basis van cloud services neemt men deze echte wereld juist als uitgangspunt. Er gaat een versmelting plaatsvinden tussen de gestructureerde data die aan de basis staat van de klassieke business intelligence-hulpmiddelen en de ongestructureerde data van het web. Deze combinatie is de heilige graal om business intelligence in een geheel nieuw perspectief te plaatsen. Het stelt ondernemingen in staat een nieuwe generatie van toepassingen te ontwikkelen die  op basis van actuele markinformatie met een grote mate van nauwkeurigheid voorspellingen kunnen doen.

Samenvatting

In de ict-industrie is wederom een omvangrijke paradigmaverschuiving aan de gang. Deze kenmerkt zich door de vervanging van technologisch-gedreven automatiseren door service-gedreven automatiseren. Services zullen zowel worden ingekocht als in eigen beheer ontwikkeld, waarbij het vertrekpunt van de achterliggende infrastructuur altijd het internet zal zijn dat alleen daar waar nodig aangevuld wordt met eigen componenten.

Als gevolg hiervan is het internet zich aan het ontwikkelen tot één grote virtuele computer van waaruit cloud services worden aangeboden die het mogelijk maken voor bepaalde omgevingen een geheel nieuwe generatie toepassingen te ontwikkelen. Toepassingen die ons leven verder zullen veraangenamen en de wijze waarop we zaken doen verder zullen verbeteren. Om dit waar te maken zijn technologiesmaakmakers op dit moment bezig een hoger niveau van intelligentie in te bouwen in hun apparatuur, hun netwerken en hun software. Als het lukt om te voorzien in deze grote verbetering in de wijze waarop gebruikers gebruikmaken van ict, staat de ict-industrie wederom aan de vooravond van een enorme groeigolf.

Dick van Gaalen
Programma manager business technology
HP Nederland