Onlangs organiseerde Sun Microsystems voor de derde keer de jaarlijkse Architectuurmiddag. Tijdens een geanimeerde bijeenkomst debatteerden ruim honderd IT-architecten onder leiding van Victor Deconinck met elkaar over 'De grenzen van de IT-architect'.
Belangrijkste uitkomst van de Architectuurmiddag was dat de traditionele IT-architect zijn langste tijd heeft gehad. Een nieuwe generatie gebruikers én een nieuwe digitale omgeving stellen heel andere eisen aan architecten dan voorheen. De architect kan niet langer vanuit zijn eigen discipline alleen een omgeving ontwerpen en realiseren. Hij moet multidisciplinair samenwerken, en ook psychologie, sociologie, ethiek, politiek en gedragswetenschappen meenemen in zijn ontwerpen. Ontwerpen ook die meer dan ooit gericht moeten zijn op verandering en flexibiliteit.
Een drietal sprekers van uiteenlopend pluimage diende als aanjager van de discussie.
Andries Bottema, lector business intelligence bij de Hanzehogeschool Groningen en directeur 4-Keys, gooide als eerst de knuppel in het hoenderhok door te stellen dat IT-architecten de innovatie vertragen en de slagkracht van de onderneming daarmee bedreigen. ‘Je kunt beter een onervaren IT-er met grenzeloze drive hebben dan een architect die keurig de verkeersregels volgt.’
Hans Appel, chief technology officer van Sun Microsystems en lector multidisciplinaire informatica bij de Hanzehogeschool Groningen, illustreerde de razendsnelle veranderingen aan de hand van de sensorrevolutie en de enorme gevolgen hiervan voor architectuur, infrastructuur en ontwerpen. Tegelijkertijd sprak hij zijn zorg uit over het gebrek aan kennis en kunde van de huidige generatie schoolverlaters. ‘Het grootste probleem van de Nederlandse ICT-sector is de slappe thuismarkt en de gerationaliseerde ambitieloosheid en passiviteit. De middelmaat regeert hier, terwijl in landen als de VS, India en China juist op excellentie geselecteerd wordt.’
Paul Wouters, filosoof en als consultant verbonden aan WagernaarHoes Organisatieadvies besloot de middag met de stelling dat IT architecten stage moeten lopen in de gaming industrie.
IT-architect moet aanpak veranderen
Er is een nieuwe revolutie gaande en de industrie draagt zijn heerschappij over aan de informatiemaatschappij, de digitale wereld. En wat verwacht de samenleving daarbij dan eigenlijk van ons architecten? Er gebeurt zoveel, kan een architect nog wel gewoon doorgaan op zijn vertrouwde manier? Andries Bottema: ‘Hij is niet langer een IT-architect. Hij is nu een ontwerper voor de digitale wereld. Vormgeving en creativiteit zijn daarbij belangrijker dan pure technologiekennis.’
‘Legacy creëren is inherent aan architectuur,’ Aldus Bottema. ‘De architect giet een voorbijgaand IT-concept in beton. En vertraagt daarmee de innovatie en bedreigt de slagkracht van de onderneming. IT-architecten bouwen vaak op klantwensen en beperken zich daarmee. Er zijn grenzen die je niet ziet maar die er toch zijn, in denken en handelen, en die de mogelijkheden van de architect begrenzen.’
Sensorrevolutie
Hans Appel illustreerde aan de hand van de sensorrevolutie dat er een heel ander soort automatisering ontstaat, met de bijbehorende andere vraag aan IT-architecten. Appel: ‘Sensoren zijn de ogen en oren van computers. Zij produceren heel veel data maar sturen ook mee. Dit betekent een nieuwe manier van kijken en ontwerpen, multidisciplinair. Momenteel wordt dat in Nederland niet aangemoedigd. Een slappe thuismarkt en een gerationaliseerde ambitieloosheid zijn de problemen van de Nederlandse ICT. We hebben behoefte aan meer ‘T-shaped people’, mensen die eerst de diepte in kunnen om vervolgens in de breedte effectief te zijn. Zo kun je superlatief denken, gelegenheid scheppen. Innovatie moet multidisciplinair zijn en ook met sociologie en psychologie meenemen zodat er oplossingen ontstaan die technologisch haalbaar zijn, commercieel levensvatbaar én menselijk bruikbaar.’
‘De IT-architect komt van achter de schermen steeds meer naar voren, evenals zijn architecturen en ontwerpen,’ aldus Appel. ‘De gebruikerservaring komt centraal te staan en daarvoor spelen sociale factoren een veel grotere rol. We moeten de samenleving nu duidelijk maken wat de rol van de nieuwe architect zou kunnen zijn. Hij weet veel maar moet het wél inbrengen in team!’
Ketens afleggen
De IT-architect moet grenzen verleggen en ketens afschudden. Paul Wouters zegt daarover: ‘Onderschat de maat van de mens niet, maak gereedschap op zijn niveau en daag hem uit niet te beperkt te denken. Kijk naar mogelijkheden. De jeugd vindt zelf wel uit wat goed is. Kijk hoe snel zij op elfjarige leeftijd al een multiplayer game met 40 mensen wereldwijd opzetten en vergelijk dat eens met de moeite die wij in bedrijven hebben om een internationaal ontwikkelteam te formeren. Informatica moet leren van de gaming-industrie. Mensen zijn in hun hart ‘speelvogels’ en willen doel en middel wel graag verwisselen. Spelregels zijn er om de hand mee te lichten en grenzen zijn nodig om te overtreffen.’
Aad Koppenhol, principal senior ICT architect bij Sun: ‘De wereld verandert zo snel dat ook IT-architecten anders moeten ontwerpen en bouwen. Niet in de box blijven. Architecten hebben uitstekende fundering gelegd en doen dat nog steeds met heel veel kennis, maar moet nu slagen maken. Erop en erover. Simplificeren is de opdracht. En daarin moeten eigen keuzes gemaakt worden door de architect, gebaseerd op eigen ethiek en mensbeeld. Onze beroepsgroep is ook pas volwassen als het de eigen verantwoordelijkheid kan nemen bij het ontwerpen. Er is dus behoefte aan verdere reflectie op het vak, de uitdagingen en het umfeld.’
