De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) ziet een steeds agressiever Rusland dat via onder meer cyberaanvallen de samenhang van Westerse landen wil breken. China vormt vooral een risico voor bedrijfsspionage van Nederlandse techbedrijven. Dat komt naar voren in het jaarverslag 2024 dat de inlichtingendienst 24 april heeft gepubliceerd.
‘Het Kremlin en daaraan verbonden netwerken en organisaties stelden zich in 2024 agressiever, brutaler en provocerender op tegen Europese landen. Ze spioneerden, organiseerden heimelijk desinformatiecampagnes om het publieke debat te beïnvloeden en voerden cyberaanvallen uit’, schrijft de AIVD.
In het rapport wordt onder meer een reeks sabotage-acties genoemd zoals aanslagen met brandbommen in Polen, Tsjechië, Litouwen en Letland en het vernielen van onderzeese stroom- en internetkabels bij Finland.
De sabotage-acties zijn veelal gericht tegen organisaties die betrokken zijn bij de oorlog in Oekraïne. Nadrukkelijk bleken militaire en logistieke doelen het doelwit, stelt de inlichtingendienst. ‘In Nederland hebben geen vergelijkbare incidenten plaatsgevonden, maar de AIVD en de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst red.) hebben wel cyberoperaties en voorbereidende handelingen onderkend die mogelijk tot sabotage hadden kunnen leiden’, schrijft de AIVD. De dienst benadrukt dat Nederland voor Rusland een potentieel ‘targetland’ is. Onder meer de steun aan Oekraïne, en omdat Nederland een transport- en informatieknooppunt is in Europa, maakt ons land tot een potentieel doelwit, staat in het verslag.
China
In de jaarrapportage is ook veel aandacht voor China. De Chinese spionageactiviteiten waren in 2024 niet alleen op economische doelwitten gericht, maar ook op overheden in verschillende Europese landen. Nederland heeft tot nu toe vooral veel te maken met digitale spionage vanuit China, gericht op technologische bedrijven. Dat gebeurt op grote schaal. Het regime van China gebruikt daarvoor uitgebreide spionageprogramma’s, waarschuwt de AIVD.
De dienst licht toe dat op basis van Chinese wetgeving elk onderdeel van de Chinese maatschappij en iedere staatsburger kan worden gedwongen samen te werken met het Chinese regime, zelfs in het buitenland. ‘Daardoor is het niet altijd duidelijk welke organisatie of welk overheidsonderdeel achter bepaalde (spionage-) activiteiten zit’, aldus de AIVD.
MIVD
Het jaarverslag van de AIVD volgt op dat van de MIVD. Die dienst schrijft in zijn jaarverslag dat de samenwerking tussen de MIVD en de AIVD is versterkt en dat beide diensten beschikken over een gezamenlijke afdeling voor ict, applicaties, data, informatiehuishouding en architectuur.
Sectie Stiekem zat er in mijn tijd grotendeels naast omdat het vijandbeeld vooral om politiek ging want AIVD vergeet wat andere geopolitieke spelers. De sabotage van Nordstream is een publicitair debacle omdat daaruit een ander beeld komt. Sommige vrienden zijn niet zo betrouwbaar want Oekraïne heeft niks gedaan aan de corruptie omdat ze de crisis van een Russische interventie gebruiken als excuus. Wat betreft goed en kwaad hierin ben ik door Srebrenica kritisch geworden omdat de inlichtingsdiensten vanuit een politieke agenda faalden. Want beeldvorming is een lastige publieke opinie als we kijken naar een onafhankelijke journalistiek.
Heimelijke desinformatiecampagnes om het publieke debat te beïnvloeden is een leuke als we kijken naar de feiten van de beeldvorming. Zo heb ik vanuit eigen waarneming wat andere beelden van het nieuws als het om de framing gaat. Dit door een wat afwijkende houding in de vele zakelijke reizen via het openbaar vervoer. Deze zuinigheid met vlijt geeft namelijk een indruk van wat er werkelijk leeft onder de bevolking, de HUMINT van lokale resources. Want rapportage en rapport gaan om een politiek filter.
Achter elke boom een Rus zien maar uiteindelijk moeten bekennen dat identificatie van nationaliteit gewoon een gok is lijkt me niet sterk in de bewijsvoering.