‘Luxemburg lichtend voorbeeld van digitale soevereiniteit’

Staatssecretaris Zsolt Szabó: Beter goed gejat dan zelf verzonnen

Van alle EU-lidstaten is Luxemburg nog het verst gevorderd met de realisatie van een soevereine cloud. Het land heeft al behoorlijke vooruitgang geboekt met de ontkoppeling van de overheidscloud van het internet. Staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering en Koninkrijksrelaties) noemt het groothertogdom als voorbeeld waar Nederland naar kan kijken bij het streven minder afhankelijk te worden van Big Tech.

Szabó zei tijdens het Nederlandse AI Congres in Utrecht op 23 april dat we op gebied van cloud en autonomie niet alles zelf moeten verzinnen. Het is ook belangrijk om ontwikkelingen elders in Europa te volgen en goede ideeën op te pikken. ‘Beter goed gejat dan zelf verzonnen,’ zei hij.

Hij verwees daarbij naar Luxemburg als lichtend voorbeeld. Het groothertogdom maakt wel gebruik van Amerikaanse spullen, maar heeft de online-omgeving zo ingericht dat de regering Trump niet bij zijn overheidsdata kan komen. De continuïteit van de Luxemburgse digitale overheid is niet rechtstreeks afhankelijk van partijen vanuit de VS. Het land is in vrij hoge mate autonoom.

Van het dozijn EU-lidstaten dat Szabó tijdens zijn ambtstermijn al heeft bezocht, heeft Luxemburg de meest interessante oplossing ontwikkeld ter vergroting van de digitale soevereiniteit. De bewindsman herinnerde eraan dat Luxemburg al in 2017 een visie en strategie op digitalisering heeft ontwikkeld.

Cloudleveranciers van buiten EU

Wat betreft de cloud blijft er plaats voor leveranciers van buiten de EU. Szabó: ‘We moeten daar niet vies van zijn.’ De staatssecretaris wil niet wachten totdat de Europese of Nederlandse tech-sector gelijkwaardige cloud-alternatieven kan bieden. Er zijn best manieren denkbaar waarin niet-Europese leveranciers een rol spelen zonder dat vitale data kunnen weglekken.

De soevereine cloud zal vooral infrastructure-as-a-service (basisinfrastructuur) en platform-as-a-service (technische bouwstenen voor de ondersteuning van applicaties) worden. Software-as-a-service (meer applicaties gericht op gebruikers) in de soevereine cloud moet nog verder worden ontwikkeld, aldus Szabó. Er zijn overigens al wel wat van dit soort soevereine saas-toepassingen. Szabó gaat die niet alleen voor het Rijk maar voor de hele overheid neerzetten. 

De staatssecretaris kondigde aan op 6 juni 2025 zijn ‘grote’ Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) te lanceren. De input voor die strategie komt niet alleen vanuit Binnenlandse Zaken maar vanuit de hele overheid, het bedrijfsleven, de wetenschap en betrokken politici uit de Eerste en Tweede Kamer. 

Szabó onderstreepte het belang van samenwerking tussen verschillende overheidslagen en het bedrijfsleven om een digitale overheid te realiseren die werkt als één geheel. Hij vindt dat in Nederland de kloof tussen overheid en bedrijfsleven te groot is. In het Verenigd Koninkrijk is dat bijvoorbeeld anders, om niet te spreken van Frankrijk waar overheid en bedrijven zelfs nauw verstrengeld met elkaar zijn.