Tijdens zijn keynote op de vakbeurs Zorg & ICT in de Jaarbeurs in Utrecht pleitte Marcel Levi, hoogleraar en voorzitter van de NWO, voor ‘netwerking’ in plaats van marktwerking in de zorg. Hij wees op de rol van ict in de chronische zorg voor ouderen en riep de overheid op om de leiding te nemen voor betere data-uitwisseling in de sector.
Marcel Levi, hoogleraar Geneeskunde aan het Amsterdamse UMC, deelde op Zorg & ICT zijn visie op de toekomst van de zorg in Nederland in zijn toespraak ‘Gezondheidszorg 2.1: netwerking in plaats van marktwerking’. Hierin stelde hij dat we ons in de ‘gouden eeuw van de geneeskunde’ bevinden. In 2025 kan vrijwel iedere ziekte behandeld worden, zei hij. Het aantal sterfgevallen door hartfalen is gedaald en de genezingskansen voor kanker zijn sterk verbeterd, onderbouwde Levi met data. Hij wees erop dat de helft van de baby’s die nu geboren worden een grote kans hebben om honderd jaar oud te worden.
Levi deelde bewust een ander geluid dan de verhalen over te weinig personeel, hoge kosten en werkdruk die vaak terugkomen in de media. ‘De successen komen te weinig naar voren’, zei hij. Hij wees er ook op dat het succes van de zorg ook voor nieuwe uitdagingen zorgt. ‘Mensen worden ouder en hebben langer zorg nodig.’ De hoogleraar ziet een oplossing in regionale zorgnetwerken. In plaats van de huidige bijna tachtig ziekenhuizen in Nederland die allemaal een eigen spoedeisende hulp, operatiefaciliteiten en specialisten hebben, ziet hij regionale netwerken voor zich die bestaan uit minder, maar gespecialiseerde ziekenhuizen, behandelcentra en zorginstellingen voor chronische zorg, ouderenzorg en thuiszorg in de buurt. Dat moet de zorg efficiënter maken.
Data-uitwisseling
Een belangrijke uitdaging is de data-uitwisseling tussen zorgsystemen. Die is momenteel niet goed op orde en dat heeft gevolgen voor de patiëntveiligheid. Levi vindt dat de overheid de verantwoordelijkheid moet nemen voor betere data-uitwisseling, ook al blijven professionals hierbij een belangrijke rol spelen. ‘Sturing vanuit de overheid kan zaken versnellen en verbeteren.’
Levi: ‘Er zijn ingewikkelde barrières op het gebied van privacy en regelgeving en vragen zoals waaraan systemen moeten voldoen? Maar de tijd is gekomen dat iemand met een vuist op tafel slaat en zegt: ‘zo gaan we het doen’. En ik denk dat die rol bij niemand anders belegd kan worden dan bij de overheid.’
Dit is een oude discussie met dezelfde argumenten. Het gaat om kwaliteit en efficiëntie van de zorg, versus privacy van de patiënt, data-beveiliging, transparantie van het beheer, interoperabiliteitsproblemen/commerciële belangen.
De vraag is of de betrokken stakeholders nu nog steeds dezelfde opvattingen hebben. De financiële druk is groter geworden en het delen van informatie normaler. Met een vuist op tafel slaan helpt dat? Misschien werkt een sterke regie vanuit de overheid met een opt out voor patiënten beter. De tijd voor gesubsidieerde proefprojecten moet een keer voorbij zijn.
Dit is een oude discussie met dezelfde argumenten. Het gaat om kwaliteit en efficiëntie van de zorg, versus privacy van de patiënt, data-beveiliging, transparantie van het beheer, interoperabiliteitsproblemen/commerciële belangen.
De vraag is of de betrokken stakeholders nu nog steeds dezelfde opvattingen hebben. De financiële druk is groter geworden en het delen van informatie normaler. Met een vuist op tafel slaan helpt dat? Misschien werkt een sterke regie vanuit de overheid met een opt out voor patiënten beter. De tijd voor gesubsidieerde proefprojecten moet een keer voorbij zijn.
Dit is gewoon weer een verkapte oproep om een centraal EPD (elektronisch patiënten dossier) in te voeren. Maar dat mag er niet komen omdat de veiligheid nooit gegarandeerd kan worden.
Zoals altijd is beveiliging een ondergeschoven kindje omdat “het geld liever aan de patiënten besteed kan worden”, het excuus wat altijd gebruikt wordt.
Als je alles centraliseert wordt het EPD een enorme bulls-eye voor hackers, die er alles aan zullen doen om deze informatie in handen te krijgen. En uiteindelijk zal het hen lukken, want één onbewaakt moment is voldoende.
Iemand kan wel met een vuist op tafel slaan maar als de patiënt geen toestemming geeft dan wordt er een grondwettelijk recht geschonden. Dus de hoogleraar moet eerst eens met een rechtsgeleerde praten want zelfregie in de zorg een kent grondwettelijke basis omdat artikel 11 stelt dat een ieder zelf mag beslissen over de medische handelingen, inclusief het recht om zorg te weigeren. Want chronische ouderzorg is gewoon de palliatieve zorg van een weg naar verlichting waarin zorgsysteem aangepast moet worden aan ‘Sein und Zeit’ van de filosofie.
De beslissingsmodellen hierin hebben weinig met geneeskunde te maken omdat er geen sprake is van curatieve zorg. Filosofisch gezien is het leven tenslotte een ongeneeslijke ziekte waaraan iedereen uiteindelijk dood gaat. Een hoogleraar die daar anders over denkt moet eens naar de statistiek kijken want de wekelijkse familieberichten in de krant zeggen wat anders. Of complotdenkers gelijk hebben weet ik niet maar een schoolmeester die met vuist op tafel sloeg met het idee van een verplichte vaccinatie om een ‘griepje’ op te lossen klopt niet met het zelfherstel van een demografische controle groep.
Jaap heeft gelijk over dezelfde discussie die telkens gevoerd wordt als de hoogleraren meer kijken naar hun zilverlingen dan het welzijn van de patiënt. Want onrechtmatige toestemmingen om zonder actief consent van de patiënt gegevens te delen gaat niet om de vuist op tafel maar om de klap van een hamer in de rechtszaal. Ingewikkelde barrières op het gebied van privacy zijn er namelijk niet als we kijken naar een wederkerigheid in de zorg. Vervelende barrière hierin is de wilsbekwaamheid van de patiënt als deze de erfgenamen het leven zuur maakt door te weigeren om dood te gaan.