Rabobank zegt vooruitgang te boeken in de strijd tegen witwassen en zwart geld, mede door zijn geautomatiseerde systemen en in toenemende mate dankzij artificial intelligence (ai). Dit stelt de bank in een toelichting op haar anti-witwasbeleid.
De verklaring kwam vrijwel tegelijk met de aankondiging van het Openbaar Ministerie (OM) stappen tegen de bank te nemen wegens ‘structurele’ overtredingen van de anti-witwaswet van oktober 2016 tot eind 2021. Een strafrechtelijk onderzoek dat al sinds 2022 loopt, vormt voor het OM reden de bank aan te pakken. Eerder moesten ABN Amro en ING al zeer hoge boetes betalen als onderdeel van een schikking. Rabobank probeerde tevergeefs met het OM te schikken.
In een verklaring wijst de bank erop dat vorig jaar wereldwijd liefst achtduizend medewerkers werkten bij de bedrijfseenheid Financiële en Economische Criminaliteitspreventie (FEC-Rabobank). Eind 2024 is het overgrote deel van het herstelprogramma dat misbruik van het financiële stelsel moet voorkomen, met succes afgerond. Mede door nieuwe it-systemen en sinds kort met ai lukt het de bank om transacties preciezer te monitoren.
Volgens Rabobank zijn daardoor ongebruikelijke transacties of andere signalen van mogelijk misbruik beter te herkennen. De afdeling FEC-Tech onderzoekt continu hoe technologische innovatie tot verbeteringen kan leiden. Patroonherkenning helpt bij het blootleggen van criminele netwerken.
Hoewel de term witwassen associaties oproept met criminaliteit is het vaak een stuk diffuser. Dit geldt vooral in de context van de grijze economie waar inkomsten niet worden aangegeven maar niet uit misdaad voortkomen is het lastig om een harde grens te trekken. Ongebruikelijke transacties zijn nog geen criminele transacties waardoor met de inzet van AI het onschuldvermoeden
geraakt wordt vanuit het grondwettelijke recht om onbespied te mogen leven. De ‘geplaagde’ bank wordt door de overheid op het snijvlak van rechtsstatelijke principes en preventieve controlemechanismen gezet als poortwachter. Hierin gaat risicoaversie door boetes leiden tot discriminatie waardoor de grijze economie nog verder zal groeien.
Want wie niet meer welkom is bij banken, keert terug naar contante betalingen. Of kiest voor de schaduwsystemen zoals Hawala, cryptovaluta, onderlinge verrekeningen, enzovoort want geld is alleen maar een ruilmiddel. Dit leidt tot een maatschappelijke tweedeling omdat mensen zonder bankrekening of toegang tot formele financiële diensten gemarginaliseerd worden. En hierdoor groeien informele parallelle betaalsystemen, precies wat de overheid probeert te voorkomen.