Denemarken kan model staan voor de toepassing van ai-agents bij de overheid en bedrijven. Nederland hoeft wat dat betreft het wiel niet meer uit te vinden. Woensdag 2 april 2025 presenteerde de Deense werkgeversorganisatie Dansk Industri (DI) een handreiking die de inzet van ai-assistenten mogelijk maakt met inachtneming van ethiek en de EU AI Act.
Vertegenwoordigers van zes agentschappen, vier ministeries en een aantal vertegenwoordigers van het bedrijfsleven waren naar de Deense ambassade in Den Haag gekomen om meer over de Deense aanpak te weten te komen. In de jaren ‘80 was Danish Dynamite een gevleugeld begrip; een bijnaam voor het nationale voetbalteam dat fris, energiek en vol verrassing de tegenstanders op het veld tegemoet trad.
Diezelfde houding kenmerkt ook de manier waarop Denemarken de hedendaagse digitale disrupties tegemoet treedt. Het land heeft de reputatie van snelle praktische oplossingen waarmee de innovatie wordt gediend.Daarbij moet wel worden aangetekend dat het land bijvoorbeeld een ander zorgstelsel heeft en minder inwoners telt dan Nederland.
De boodschap van Denemarken is dat hun handreiking voor het veilig en juridisch verantwoord werken met ai-assistenten ook in Nederland valt toe te passen. Op basis van deze whitepaper zijn concrete applicaties te ontwikkelen zonder dat (juridische) risico’s worden gelopen. André Rogaczewski, voorzitter van Danish Industry Digital (DI Digital), de tech-tak van Dansk Industri en directeur van ict-dienstverlener Netcompany (8250 medewerkers), onderstreept de noodzaak tot snel handelen. ‘Dat kunstmatige intelligentie bijdraagt aan efficiëntie en duurzaamheid, is geen punt van discussie meer. Ai wordt snel mainstream. Het is nu tijd voor actie; concrete stappen zoals Denemarken die al neemt.’
‘Ai is een blijvertje’
Een grote Deense publieke partij heeft al toegezegd voor het eind van het jaar tien digitale assistenten die op ai zijn gebaseerd, in bedrijf te hebben. En de minister-president van Denemarken wil komende zomer al drie ai-initiatieven op landelijke schaal uitgerold hebben. Zowel vanuit het bedrijfsleven, openbare instellingen en de politiek staat de druk dus op de ketel. De Deense samenleving sorteert snel voor op ai. Lokale besturen werken aan veelbelovende use cases, vertelt Rogaczewskiki, Hij ziet geen redenen waarom dit in Nederland ook niet zou kunnen. ‘Ga aan de slag,’ is zijn boodschap. ‘Ai s een blijvertje.’
De voorzitter van DI Digital licht Computable toe hoe zijn organisatie de zaken aanpakte. De whitepaper die ook in Nederland als sjabloon kan dienen, is het resultaat van publiek-private samenwerking. Deelnemers zijn onder meer het advocatenkantoor van de Deense overheid, de Deense tegenhanger van VNG Realisatie (Kombit), het agentschap voor het bedrijfsleven (vergelijkbaar met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland), Microsoft, Dubex, pensioenverzekeraar PFA en Jyske Bank. Ook het Deense Agentschap voor Digitalisering, enigszins vergelijkbaar met Logius, is van de partij.
Het is een misverstand om te denken dat de EU AI Act alles tegenhoudt
Door de koppen bij elkaar te steken is de handreiking binnen enkele maanden tot stand gekomen. Uitgangspunt bij dit document is de strikte wetgeving zoals die geldt voor sectoren als de overheid en de financiële sector. Rogaczewski: ‘Wat voor die sectoren wettelijk kan, zal elders ook verantwoord toepasbaar zijn.’ Bij pakweg negen van de tien ai-projecten is implementatie mogelijk zonder dat betrokkenen zich zorgen hoeven te maken over de wettelijke implicaties. Het is een misverstand om te denken dat de EU AI Act alles tegenhoudt.
Handboek inzet ai-agents
Rogaczewskiki beschouwt de whitepaper als een soort handboek voor het opzetten van ai- assistenten. Een belangrijk voordeel van het volgen van het whitepaper is dat het de kennis en vaardigheden binnen de organisatie met betrekking tot het werken met ai vergroot. Organisaties worden aangemoedigd om al vroeg in hun ai-reis een ai-platform te overwegen, gebaseerd op solide it-beleid. Door een robuust platform te kiezen en belangrijke monitoring- en managementcomponenten vanaf het begin te implementeren, kunnen organisaties de basis leggen voor effectievere schaalvergroting en integratie van toekomstige ai-assistenten.
Rogaczewski: ‘Begin stappen te ondernemen, bouw je kennis op en werk op basis daarvan aan schaalvergroting.’ Ai-assistenten kunnen eerst intern worden toegepast om vervolgens tot externe implementatie over te gaan. Voorbeeld is een Deense verzekeringsmaatschappij die zo’n app eerst trainde om medewerkers van het callcenter te helpen om vragen over verzekeringen beter te beantwoorden. De volgende stap is dat de klanten de app zelf gaan gebruiken om verzekeringskwesties op te lossen. De ai-assistent kan hen helpen bij vragen over de dekking en wat ze moeten doen bij schade.
Danish Dynamite
Ook kan ai bijdragen tot vermindering van de administratieve lastendruk. Het Deense ministerie voor het bedrijfsleven werkt aan ai-software die ondernemers helpt om hun administratieve verplichtingen beter na te komen. Zulke apps zijn ook in andere landen te gebruiken. Wat dat betreft hebben we overal dezelfde uitdagingen. Het heeft geen zin om eindeloos te bakkeleien over details. Rogaczewski: ‘We moeten veel vaker oplossingen van elkaar overnemen. Veel verzet valt ook weg te nemen als meerdere banken en verzekeraars die aan strenge regels zijn gebonden, ai-medewerkers gaan inzetten. Zo kent de DI Digital-voorzitter voorbeelden van ai-assistenten die inmiddels al bij vier financiële instellingen en vier overheidsinstellingen in gebruik zijn. ‘Je moet dan wel van heel goede huize komen, wil je je tegen het gebruik van zo’n app succesvol kunnen verzetten. Hoe meer gebruikers des te lastiger het wordt zo’n app tegen te houden.’
Tijdens de bijeenkomst bij de ambassade kwamen tal van actuele cases voor het voetlicht, die concrete voorbeelden bieden van hoe de principes in het whitepaper in de praktijk kunnen worden gebracht. Van de Denen vallen nuttige lessen te delen. Danish Dynamite kan een voorbeeld zijn voor de hele EU en Nederland in het bijzonder. Veel extra advies, onderzoek en schaafwerk is niet meer nodig. De blauwdruk komt uit Kopenhagen en is slechts negen proces-stappen groot.
