Daar waar de Amerikaanse president Donald Trump de oprichting van Stargate bekendmaakte dat vijfhonderd miljard wil investeren in artificiële intelligentie (ai), kondigt de Nederlandse regering een haalbaarheidsonderzoek aan naar een zogeheten AI Factory in Groningen. De Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) voert de studie naar deze ‘krachtige datacenter’ uit.
Medio december maakte het kabinet bekend zich in te willen zetten voor de bouw van een datafabriek, een grote ai-faciliteit die Nederlandse bedrijven en wetenschappers helpt data om te zetten in bruikbare informatie.Omdat in het noorden van het land het gebrek aan elektriciteit minder nijpend is, lijkt Groningen de kanshebber voor zo’n superserver met veel rekencapaciteit.
De NOM gaat in opdracht van minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken de haalbaarheid en toegevoegde waarde van zo’n AI Factory in Groningen onderzoeken. Een motie hierover is in de Tweede Kamer ook met een brede meerderheid onderschreven. Het initiatief voor zo’n ai-datacenter valt binnen het programma van de Europese Commissie, EuroHPC, dat gericht is op de bouw van ai-fabrieken met geavanceerde rekenkracht en kenniscentra in regio’s. Doel is de afhankelijkheid van buitenlandse (lees Amerikaanse) Big Tech-bedrijven te verkleinen.
In gesprek
De komende weken start de NOM gesprekken met ondernemers, bedrijven en organisaties uit verschillende sectoren om te onderzoeken hoe high performance computing en een kenniscentrum rondom verantwoorde ai de regio economisch kunnen versterken. Bureau Digityze faciliteert deze sessies.
De Europese Commissie financiert de helft van de kosten van een AI Factory. Hoe groot de Groningse fabriek zou kunnen worden, hangt af van hoeveel middelen het Rijk en de regio hiervoor vrij maken. De definitieve aanvraag voor het project moet in mei bij de Europese Commissie worden ingediend.
Er zijn te veel verschillende disciplines die afzonderlijk georganiseerd moeten worden binnen aparte rechtspersonen, waarvan sommige op termijn ook Big Tech moeten kunnen bedienen.
Een dergelijk project vereist een uiterst ‘agile’, kleinschalige aanpak binnen de respectieve disciplines, die fractaal schaalbaar is en flexibel kan worden bijgestuurd op basis van voortschrijdend inzicht.
Zonder deze aanpak dreigt dit initiatief te verzanden in een log en onwerkbaar geheel, dat zijn eigen voorwaarden voor voortbestaan nooit heeft kunnen scheppen. Het wordt volledig afhankelijk van een reeks ‘single points of failure’ en zal in bedrijf komen in een wereld die intussen veranderd is. 80% van het budget zal verdampen in een bouwfase van jaren, terwijl het al haast onbetaalbaar is als je het, zoals Musk, in drie weken optuigt.
Komt altijd wat uit, gelukkig. Dat zag je in de negentiger jaren ook met het Esprit programma. De statische ram’s waar ze o.a. 500 miljoen aan Philips gaven was Philips vermoedelijk na een week al van duidelijk dat statisch vs dynamisch al kantelde bij 64K. Europa mocht toen niet nog afhankelijker worden voor de geheugenmarkt. Ik heb toen mensen van Domestic in Groningen en Drachten lopen vragen wat ze dan straks met 1MByte statische ram gingen doen? Siemens kreeg hetzelfde bedrag voor ontwikkeling van 4MByte dynamisch en moet zich doodgelachen hebben.
ChatGPT suggereert zelfs dat het achteraf een geluk geweest kan zijn dat de kernopdracht absurd was gezien de opkomst van NXP, ASMI, ASML omdat ze in vrijheid kansrijkere markten konden kiezen waar nog geen of minder concurrentie op was en ze wel concurrerend op konden worden. Van die ervaring kan de NOM wellicht nog iets meepakken. Deze 500 miljard acht ik desondanks in principe kansloos. Je kunt niet altijd op stom geluk gokken.
https://chatgpt.com/share/6792188b-df98-8006-be5e-baee3e282cf5