FSO Instruments, een gezamenlijke onderneming van het Brabantse VDL ETG en Demcon uit Enschede, profiteert bij de bouw van een reeks satellieten voor Defensie, van de kennis die VDL heeft vergaard met leveranties aan ASML.
Dit stelt Gus van der Feltz, business development manager bij FSO Instruments, in een toelichting op de grote order die zijn bedrijf en partners hebben gekregen voor de bouw en lancering van een Defensie-satelliet in 2027. Met de PAMI-1 krijgen de Nederlandse strijdkrachten een satelliet die volledig in eigen land is gebouwd. Nederland kan dat mede door zijn vooraanstaande positie op gebied van chiptechnologie.
Van der Feltz: ‘Qua apparatuur en ecosysteem zijn er overeenkomsten tussen een geavanceerde satelliet en onderdelen voor de uiterst complexe chipmachines van ASML.
Productietechnisch zijn er niet heel veel verschillen. Het in 2023 opgerichte bedrijf uit Den Bosch, waarin ASML-leverancier VDL ETG een belang van 50 procent heeft, heeft zich de productie van componenten voor optische communicatie, subsystemen en terminals dan ook snel eigen gemaakt.
De kern van het laser-satellietcommunicatiesysteem waarvoor een licentie van TNO is verkregen, bestaat uit mechatronica. Geavanceerde software zorgt ervoor dat de laser de informatie uit de ruimte snel naar een grondstation en andere satellieten brengt. Dat is geen sinecure als zowel de zender als de ontvanger in beweging zijn, hetgeen het geval is bij communicatie tussen satellieten.
TNO en Laser-satellietcommunicatie
Laser-satellietcommunicatie is niet alleen sneller en energiezuiniger, maar volgens TNO ook veel moeilijker af te luisteren. De veiligheid hiervan is veel groter omdat uiterst smalle optische laserstralen worden gebruikt in plaats van brede radiosignalen die gemakkelijk uit de lucht zijn te plukken. Dit maakt deze technologie interessant voor defensie- en veiligheidsdoeleinden. TNO verwacht dat de vraag naar toepassingen en componenten van laser-satellietcommunicatie snel groeit.
Voor het industriële conglomeraat VDL dat inmiddels 110 bedrijven omvat, vormt de ruimtevaart een nieuw groeigebied. VDL hoopt de ervaring die wordt opgedaan met deze Defensie-order, ook voor civiele opdrachten in te zetten. Te denken valt aan satellieten die breedband-internet in vliegtuigen goedkoper, sneller en meer betrouwbaar maken.
Overigens is FSO niet het enige bedrijf dat de laser-satelliet-communicatietechniek van TNO in concrete producten omzet. Meerdere vergelijkbare oplossingen zijn in de maak. Dit betekent dat er behoefte ontstaat aan standaarden zodat de verschillende systemen met elkaar kunnen praten. Van der Feltz: ‘Daar wordt hard aan gewerkt.’ Ook het valideren krijgt aandacht. De Verenigde Staten die bij de industriële ruimtevaart voorop lopen, hebben hun eigen standaard. Ook is er een Europese standaard die enigszins verschilt. De uitdaging is deze standaarden in elkaar te schuiven.
CubeCAT
FSO Instruments bouwt de optische koppen voor de CubeCAT laser-communicatieterminal. TNO ontwikkelde dit instrument met het Delftse bedrijf AAC Hyperion. De elektronica aan boord, drivers en software komen van deze partner die deel uitmaakt van AAC Clyde Space die weer een licentie heeft van TNO. Samen met dit Zweedse bedrijf heeft FSO een commerciële versie van CubeCAT op de markt gebracht.
