Szabó herhaalt pleidooi voor dienstverlening als één overheid
Rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en publieke dienstverleners moeten meer samenwerken en mensen bedienen als één overheid in plaats van als afzonderlijke organisaties. Digitalisering kan daarbij helpen. Dat schrijft staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) in de startbrief over de nieuwe Nederlandse Digitaliseringsstrategie aan de Tweede Kamer.
‘We moeten gezamenlijk werken aan de integrale opgaven op het gebied van digitalisering’, meldt Szabó. Volgens hem zien mensen niet afzonderlijke overheidslagen, zoals ministeries en gemeenten, maar de overheid als één geheel. Om hen als ambtenaar van dienst te zijn, moet deze over de juiste data en middelen beschikken. Dit vereist ‘substantieel nauwere’ samenwerking, innovatie en wendbaarheid, aldus de staatssecretaris.
Het is de bedoeling dat de nieuwe digitaliseringsstrategie in het voorjaar van 2025 definitief is. De strategie richt zich op modernisering van de digitale infrastructuur en verbetering van de datagedreven werkwijze van de overheid. In het plan moet aandacht zijn voor de verantwoorde inzet van ai, data en clouddiensten. Ook thema’s als digitale weerbaarheid voor burgers en digitale vaardigheden voor ambtenaren komen erin.
Verbinden, niet vervangen
Volgens de staatssecretaris is het de bedoeling om bestaande beleidslijnen te verbinden en niet te vervangen. Dat voorkomt dubbel werk en maakt snellere uitvoering mogelijk. ‘Het wordt een beknopte leidraad van wat nodig is om de digitalisering van de dienstverlening in samenhang onder regie verder tot een succes te maken’, schrijft hij. De plannen worden jaarlijks aangepast om flexibel in te spelen op nieuwe technologische ontwikkelingen.
Het is niet voor het eerst dat Szabó het over één overheid heeft. Afgelopen september zei hij daarover: ‘Recente storingen, waar veel overheden last van hebben ondervonden, laten zien dat onze dienstverlening zonder digitalisering leidt tot stilstand, onrust en kwetsbaarheid. Daarom moeten we meer samenwerken als één overheid.’ Ook in het nieuwe regeerprogramma is aandacht voor intensievere samenwerking tussen de diverse overheidslagen.
De Nederlandse Digitaliseringstrategie (NDS) bundelt kabinetsbreed de ambities en doelstellingen voor een succesvolle digitale transitie in Nederland. Elk jaar bekijkt het kabinet of nieuwe ontwikkelingen een aanpassing van de strategie noodzakelijk maken. De vorige NDS stamt uit 2021 (pdf).
‘Recente storingen, waar veel overheden last van hebben ondervonden, laten zien dat onze dienstverlening zonder digitalisering leidt tot stilstand, onrust en kwetsbaarheid.’
Flexibel inspelen op nieuwe technologische ontwikkelingen is leuk maar als alle oude technologie om het aanhouden van het licht gaat dan moeten er legacy knuffelaars zijn voor het onderhoud. Want niet alleen de Invoering van NIS2 – cyberbeveiiging – stuit op allerlei personele uitdagingen als ik kijk naar uitstel van projecten. Wat betreft de stip aan de horizon van ambities zou de minister er goed aan doen om eerst eens naar het vertrekpunt te kijken, zeg maar de WAT van de probleemstelling want ik twijfel over uitvoerbaarheid van ambities als we kijken naar de jarenlange bezuinigingen en uitbestedingen op het vlak van zowel het operationele als het tactische beheerniveau. Hierdoor zit er achterstallig onderhoud in informatiehuishouding van onze overheid waardoor deze dus non-compliant is aan Europese regelgeving zoals een GDPR. Want de kallkoen en het kerstdiner van een AVG gaat om een groeiende tegenstrijdigheid in het beleid welke straks niet meer uit te leggen valt.
Want de uitdaging om strategische doelstellingen naar operationele activiteiten en processen te vertalen met de HOE vraagt een expertise die schaars wordt, Misschien dat Dino nieuwe kunstjes kan leren want in het digitale opportunisme van de beleidsmakers is veelal geen weet hoe ICT de bedrijfsprocessen werkelijk ondersteund. Dat zorgt telkens weer voor verrassende uitval als ik kijk naar aanbeveling om een strategische visie te ontwikkelen op de rol van het netwerk in de Nederlandse samenleving. Wat betreft de SPoF in de keten overweeg ik tweemaal glas en tweemaal koper voor de verbinding want of we willen of niet worden we naar een digitaal overheidsloket gedwongen. Hierin komt de WAAROM trouwens voor de HOE omdat de loketfunctie van een proces niet misbruikt mag worden in een ander proces als we kijken naar een scheiding van machten. Ik vrees – mede door recentelijk ervaringen met een pandemie – het samenwerken als één overheid wanneer de belangen daarin tegenstrijdig worden.
Overheid versus markt heb ik als WC-eend mijn eigen tactische visie ontwikkelt door aanbestedingen zonder strategische visie via IK2-17 van de honest serving men. HOE overleef ik de WAAROM van de WIE middels de WAT van de WANNEER middels de uitgangspositie van de WAAR als vertrekpunt. Zo las ik van de week dat het Defensie (KPN) netwerk enige problemen met de beveiliging heeft als gevolg van een onduidelijke loyaliteit in de keten door onderaannemers. Opportunisme troef moest ik denken aan één baas en een governance probleem want bij lagere overheden en het knuffelen van de legacy mis ik al enige tijd regie hierin. Contracten aangaande het onderhoud zijn eindig maar terug naar het licht aanhouden ontbreekt een realistische planning voor de vervanging als het om een digitaal realisme gaat. Nieuwe beleidskaders hierin zoals NIS2 gaan om het reageren op wijzigingen in (Europese) regelgeving wat volgens de ambtenaren een organisatorische probleem is in uitvoerbaarheid.
Zullen we met potlood alvast 2026 in de agenda zetten voor de volgende parlementaire enquête als het gaat om een ICT falen bij de overheid?
Beleid dat niet meer uit te leggen valt is niet zo’n probleem, want das niet meer nodig.
Feiten zijn geen waarheden meer en beleid wordt simpelweg zogenaamd hoe dan ook “gewoon uitgevoerd”.
Dan kan wel niet, juridisch of door besluitvormingsproces, maar dan krijgen dat schuld dat het niet lukte 😛
Mensen die basisvoorzieningen professioneel onderhouden wegzetten als legacy knuffelaars klinkt weinig verbindend.
En oudlid valt uiteindelijk ook door de mand als hij kiest voor proven technology mbt hoe hij de reminder van 2026 implementeert.
Met potlood.