Het programma Beter Samen Werken (BSW), waarin vier ministeries samenwerken aan een betere informatiehuishouding door vernieuwing van de ict-ondersteuning, kan niet op de huidige weg voortgaan. Een goede basis hiervoor ontbreekt, aldus het Adviescollege ICT-toetsing (AcICT).
Volgens AcICT kent de voorgestelde oplossingsrichting van het project, waarover Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de leiding voert, nog vele onzekerheden, terwijl de aanpak op onderdelen vol risico’s zit. Het Adviescollege adviseert om geleidelijk over te gaan naar een landelijke dienstverlening voor het gebruik en beheer van informatie bij het Rijk. Maar daarvoor is eerst een stevige basis nodig, iets wat nu grotendeels ontbreekt. Als eerste moet er een landelijke leiding komen die ervoor zorgt dat elk betrokken ministerie zijn verantwoordelijkheid kan nemen. Bovendien is het zaak om de rijksbrede ambitie concreet te maken. Het AcICT vindt overigens wel dat het hoog tijd is voor een landelijke aanpak waarbij alle ministeries zijn betrokken. Die gebruiken nu hun eigen systemen om informatie te registreren en te archiveren.
Aanleiding tot het BSW-programma was het rapport ‘Ongekend Onrecht’ van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Daaruit bleek dat verschillende ministeries een puinhoop hebben gemaakt van hun informatiebeheer. Uit andere onderzoeken kwam naar voren dat de huidige systemen niet gebruiksvriendelijk zijn ingericht. Geordende vastlegging vindt pas laat plaats, terwijl interdepartementaal samenwerken lastig is. Het bewaren en vernietigen van informatie vindt nog onvoldoende gecontroleerd plaats. Daardoor is er kritiek op de transparantie van het Rijk en lukt het vaak niet om informatieverzoeken van burgers binnen de wettelijke termijnen af te ronden. Maar het Adviescollege zet dus grote vraagtekens achter de huidige aanpak van het BSW-programma. De noodzakelijke fundamenten en voorwaarden voor succes ontbreken.
Reactie
BZK gaat in reactie op de kritiek van het AcICT een rijksbrede aanpak uitwerken. Doel is te komen tot een ambitie voor alle ministeries. Ook wordt gewerkt aan een stevige ict-basis voor een werkomgeving waarmee het Rijk de toekomst kan ingaan. Zo blijkt uit de reactie van minister Judith Uitermark (BZK) op de uitkomsten van het AcICT-onderzoek. In de aanpak van BSW wordt meer ruimte ingebouwd om de doelarchitectuur te concretiseren en gemaakte architectuurkeuzes te beproeven. Ook de samenhang tussen de verschillende bouwblokken wordt verbeterd. Verder volgt BZK het advies om meer tijd te nemen voor het beproeven van de aangeboden oplossingen. Samen met de CIO Rijk wordt nadrukkelijker bekeken wat eventueel aan de markt is over te laten en wat zelf ter hand dient te worden genomen.
Wat betreft het ontbreken van een basis die ervoor zorgt dat partijen hun verantwoordelijkheid kunnen nemen vermoed ik onduidelijkheid over data stewardship. Lees namelijk dat inzet op tools zoals collaboration systeem MS Office 365 volledig de bestuurlijke regie mist waardoor de overheid niet rechtmatig handelt doordat veel informatie ongeclassificeerd in de cloud geplaatst wordt. Het is wel fijn als redactie ook deze risico’s benoemd want dat de (cloud)leverancier toegang heeft tot de klantdata omdat deze niet versleuteld is doordat er teveel vertrouwen is mag geen nieuws meer zijn als er opgelet wordt. En advies voor een plan B voor het geval dat de (EU) conclusie ten aanzien van het inzetten van Microsoft 365 negatief is vanwege compliance issues gaat om open source. Uiteraard wel met een toezicht op de algoritmen doordat de nieuwe spionage met AI om het verkrijgen van de inzichten gaat op basis van alle opgeslagen data, mitigatie van dit risico middels versleuteling is onwenselijk omdat daarmee de opslagkosten vervijfvoudigen.