Expertisecentrum online misbruik Offlimits eist dat toezichthouders ingrijpen tegen de verspreiding van bangalijsten via berichtendienst Telegram. Samen met Stichting Stop Bangalijsten is een handhavingsverzoek uitgestuurd naar verschillende autoriteiten waaronder de Autoriteit Persoonsgegevens en de Europese Commissie. Volgens Offlimits werkt berichtendienst Telegram stelselmatig niet mee aan verwijderverzoeken van strafbare content.
Het gaat onder meer om bangalijsten van Utrechtse studentes. Dat zijn overzichten waarin studentes worden beoordeeld op hun seksuele prestaties met daarbij vaak vileine opmerkingen over hun uiterlijk en bedprestaties. In het document staan ook foto’s, telefoonnummers en privé-adressen. ‘Ondanks aandringen om hier op toe te zien, blijft het stil vanuit de overheid’, schrijft Offlimits. De organisatie en de ouders en de advocaten die het expertisecentrum bijstaan, vinden het uitblijven van actie vanuit de overheid ‘onbegrijpelijk en onacceptabel.’
België
Met steun van Fonds Slachtofferhulp is er een handhavingsverzoek gestuurd naar alle betrokken toezichthouders. Het gaat onder meer om de Autoriteit Persoonsgegevens, de Autoriteit Consument en Markt en de Belgische toezichthouders, omdat Telegram een wettelijk vertegenwoordiger in België heeft aangewezen als contactpersoon. Offlimits: ‘De klacht is ook geadresseerd aan de Europese Commissie, die toezicht houdt op alle platforms die maandelijks meer dan 45 miljoen gebruikers hebben.’
Offlimits drong er eerder bij de van oorsprong Russische app al op aan om de bangalijsten onmiddellijk te verwijderen, maar kreeg geen gehoor. Bij het verschijnen van een vierde lijst werd zelfs hun advocaat bedreigd. Robbert Hoving, directeur-bestuurder Offlimits: ‘Online seksueel geweld heeft vaak levensontwrichtende effecten op slachtoffers die offline doorwerken; van niet meer naar school durven tot zelfs suïcidale gedachten. Wij hebben contact met duizenden slachtoffers per jaar, en bijna alle platforms werken goed mee aan onze verwijderverzoeken, maar Telegram niet. We kunnen niet accepteren dat Telegram niet reageert en de bangalijsten niet verwijdert.’
Anonimiteit
Volgens Otto Volgenant, advocaat van Offlimits, trekt Telegram criminaliteit aan doordat deze gebruikers anonimiteit biedt en zichzelf onbereikbaar houdt bij klachten. Hij vindt dat het tijd wordt dat Telegram in de pas van de Europese rechtsregels gaat lopen. ‘Te lang hebben autoriteiten en toezichthouders gedoogd dat Telegram niet meewerkt. Nu moet er worden ingegrepen. De toezichthouders kunnen stevige sancties opleggen. Boetes, dwangsommen en als het nodig is zelfs afsluiting van Telegram. Ik ben ervan overtuigd dat afgedwongen kan worden dat Telegram zich aan de regels gaat houden.’
Advocaat Ina Brouwer, die bij de zaak betrokken is, meldt: ‘Privacy is een grondrecht en kan alleen maar gewaarborgd worden als handhaving effectief is. Daarom staat samenwerking van Europese toezichthouders ook centraal in de Europese regelgeving, want de online wereld kent geen grenzen. Bij ernstige overtredingen zoals bij Telegram, zou elke toezichthouder meteen alarm moeten slaan, niet alleen in eigen land maar ook naar de collega-toezichthouders in Europa en de Europese Commissie. Dan kan effectief worden opgetreden.’
Volgens Brouwer weet Telegram allang dat Nederland aarzelt en treuzelt. ‘Daarom is er nu geen enkele reden om content te verwijderen. Ondanks Europese regels voelen ze zich vrij om hun gang te gaan. Met alle schadelijke gevolgen van dien voor de slachtoffers. Dat is het failliet van de Europese regelgeving en daarom moeten de toezichthouders en Europese Commissie nu ingrijpen.’
Verdachte
‘Inmiddels is een verdachte aangehouden in verband met de bangalijsten en het bedreigen van advocaat Brouwer. Telegram blijft echter stelselmatig niet reageren op verwijderverzoeken, waardoor de lijsten nog altijd online staan’, schrijft Offlimits.
De lijst die nog steeds op Telegram circuleert, is een PowerPoint-presentatie over dertig studenten van de sociëteit van de Utrechtsche Vrouwelijke Studentenvereeniging (UVSV). In de presentatie, die is gemaakt door leden van het Utrechtsch Studenten Corps (USC), worden zij onder de noemer ‘Grietenpresentatie jaartje 23’ beoordeeld op hun seksuele prestaties, meldde RTV Utrecht in maart van dit jaar. In april werden studenten aan Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht door het bestuur en advocaten opgeroepen om, als ze in het bezit zijn van een bangalijst, deze te vernietigen. Er is volgens hen sprake van doxing, smaad, laster en belediging.
Verbod gemeente Amsterdam
De gemeente Amsterdam verbiedt sinds april 2024 ambtenaren om Telegram te gebruiken op toestellen van de gemeente. Volgens de gemeente is het risico op spionage en het gebruik van die app door criminelen te groot, meldde radiostation BNR.
Telegram biedt vooral veel vrijheid aan grote Telegram groepen met maximaal 200.000 leden en voor kanalen met onbeperkt aantal volgers. Goed voor politiek en religieus vervolgden en voor mensen die alternatieve gedachten en meningen willen uiten (en dat mogen ook absurde zijn). Telegram houdt zich alleen bezig met “openbare inhoud”.
De schaduwkant is het mogelijk maken criminele, terroristische en andere illegale activiteiten door ze als “privé” te zien en te beschermen. Het is dan ook een platform voor desinformatie, valse complottheorieën en extremistische en haatinhoud, waarbij er een geringe kans op verwijdering is.
Telegram geeft aan: “Alle Telegram-chats en groepschats zijn privé onder hun deelnemers. We nemen geen verzoeken in behandeling die over zulke chats gaan.” “Echter, stickerbundels, kanalen en bots op Telegram zijn openbaar toegankelijk. Als je stickerbundels of bots op Telegram vindt die mogelijk illegale inhoud bevatten, kun je een bericht sturen naar abuse@telegram.org.”
Telegram probeert alle wettelijke ruimte te benutten en zoekt de grenzen op. Telegram is naar eigen zeggen juridisch ook net geen “zeer groot online platform” volgens de EU-wet inzake digitale diensten, waaraan hogere eisen geteld kunnen worden.
Op papier blokkeren ze wel accounts, bots en kanalen die bijvoorbeeld over terrorisme gaan, maar dan moet het in de praktijk wel om grote zaken gaan. Dreigen met sluiten / verbieden kan daarbij blijkbaar helpen.
Bangalijsten in niet openbare groepen vindt Telegram blijkbaar niet zo belangrijk. Marktaandeel is belangrijker dan de slachtoffers en bijvoorbeeld X onder Musk is een grote concurrent.