BLOG – Ai is een uitstekend instrument om de werkzaamheden van werkend Nederland te stroomlijnen. Denk aan het doorzoeken van informatieverzamelingen, het voorkomen van storingen met predictive maintenance of het diagnosticeren van medische aandoeningen. Dit klinkt fantastisch, maar er zit een addertje onder het gras. Of eigenlijk kunnen we het beter een cobra noemen.
De rekenkracht die nodig is voor ai-toepassingen neemt toe en als gevolg daarvan ook het stroom- en waterverbruik in datacenters. Nu de duurzaamheid van organisaties onder de loep ligt, is het dan ook belangrijk om ai bewust en zorgvuldig in te zetten. Maar ‘als we zo doorgaan, verbruikt ai in 2027 net zo veel energie als heel Nederland.’ Woorden die blijven hangen na het lezen van een artikel van de NOS, die zich baseert op het wetenschappelijke tijdschrift Joule. Alles wijst erop dat de toenemende inzet van generatieve-ai-tools, zoals ChatGPT of Google Gemini, door zowel consumenten als bedrijven leidt tot een hogere vraag naar rekenkracht in datacenters. Deze rekenkracht is niet alleen nodig voor het draaien van de applicaties, maar vooral voor het trainen van ai-modellen. Daar heb je highdensity-servers voor nodig en die vragen meer stroom. Dit heeft weer gevolgen voor de uitstoot van energiegerelateerde broeikasgassen. Het goede nieuws is dat de ict-sector de handen ineen slaat om de ecologische voetafdruk te beperken.
Broeikasemissies
Wereldwijd wordt geschat dat datacenters ongeveer drie procent van de wereldwijde elektriciteitsvoorziening verbruiken en verantwoordelijk zijn voor ongeveer twee procent van de totale broeikasgasemissies. Nieuwere en complexere ai-modellen vereisen meer energie en zullen dus tot meer uitstoot leiden. Maar hoe groot de toekomstige energiebehoefte van ai daadwerkelijk wordt, blijft onzeker omdat we niet kunnen voorzien hoe snel de adoptie van ai zal verlopen. Als we zien hoe snel generatieve ai om zich heen grijpt, dan zal deze adoptie eerder morgen dan overmorgen zijn. Aan de andere kant kunnen we nu ook nog niet voorzien in hoeverre nieuwe technische ontwikkelingen ons kunnen helpen om de energie-intensiteit van ai te verminderen. ai-leveranciers streven er in ieder geval naar om de energie-efficiëntie te verbeteren en schone, hernieuwbare energiebronnen te integreren.
Koelen
Het is dus zaak dat bedrijven en consumenten die ai inzetten zich realiseren wat dit van de stroomvoorziening vraagt. Daarnaast moeten we voor goed gebruik van ai aandacht besteden aan het koelen van systemen in datacenters. Je moet zien te voorkomen dat deze oververhit raken en je extra maatregelen moet nemen om de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen. Het blijkt in de praktijk dat luchtkoelsystemen tegen hun grenzen aanlopen. Datacenters verkennen dan ook de mogelijkheden van watergekoelde systemen. Vloeistofkoeling biedt een efficiënte en kosteneffectieve manier om racks met een hoge stroomdichtheid te koelen en kan effectiever zijn dan koeling met lucht. Deze koelmethode is al lange tijd beproefd voor mainframe- en gamingtoepassingen en wordt nu vaker toegepast voor het koelen van in racks gemonteerde servers in datacenters. Datacenters weten dat highdensity-servers – die juist geschikt zijn voor ai – meer koeling en dus water nodig hebben. Waterkoeling kan in sommige gevallen zwaar leunen op lokale waterbronnen. We zien wel initiatieven om zorgvuldiger om te gaan met het waterverbruik en te werken aan duurzaamheid. Dit kan bijvoorbeeld door meer samen te werken met lokale partners, nieuwe koeltechnieken te onderzoeken en te investeren in hergebruik.
Niet meer zonder
We kunnen stellen dat we voor vele toepassingen in de samenleving niet meer zonder ai kunnen. Dit betekent niet dat we onze ogen kunnen sluiten voor de gevolgen en de impact op het milieu. We weten dat de grootschalige inzet van ai vraagt om meer rekenkracht, stroom en water. Als gebruiker van it-diensten zal je je leverancier moeten blijven aansporen om maatregelen te nemen die de uitstoot en CO2-voetafdruk terugdringen.
Tegelijkertijd mag je ook je eigen organisatie een spiegel voorhouden. Hoe bewust of onbewust gebruiken medewerkers generatieve ai en realiseren zij zich dat bij iedere prompt ergens water en energie wordt gebruikt? Door bewustzijn te creëren bij medewerkers werk je toe naar een gerichte inzet van ai, die waarde toevoegt. Er is immers een verschil tussen nice to have en need to have. Wat hierbij helpt, is dat je use-cases publiceert richting medewerkers om te laten zien hoe je ai kunt inzetten om duurzamer te worden. Denk aan het verzamelen en bewerken van data zodat je het wagenpark efficiënter kunt plannen of de opbrengst van zonnepanelen op het kantoordak kunt verbeteren. Make ai count.
Rob van Ewijck is account business manager bij CTS
