Analyse| Daan Rijsenbrij, oud-hoogleraar it
Tweevoudig (Radboud en VU Amsterdam) oud-hoogleraar it Daan Rijsenbrij startte een jaar geleden een onderzoek naar de stroom it-problemen bij het UWV. Zijn schokkend eindoordeel: niets duidt er momenteel op dat uitvoeringsorganisatie haar it-operatie op de rails krijgt, laat staan houdt. Over het recept om uit de misère te komen.
Hoewel het UWV mondjesmaat informatie prijsgeeft en vele vragen onbeantwoord laat, slagen Rijsenbrij en vijftien mede-onderzoekers via de Wet open overheid (Woo) er in negen documenten los te weken. De informatie daarin brengt het team tot de slotsom dat het UWV op de huidige manier zal blijven worstelen met gebrekkige it. ‘Zolang de archaïsche bedrijfscultuur niet verandert en de digitale geletterdheid van het businessmanagement laag blijft, duurt die worsteling onverminderd voort’, aldus Rijsenbrij die als voormalig lid raad van advies IV de situatie bij UWV goed kent. De slechte staat van UWV’s digitalisering is niet het gevolg van te weinig gekwalificeerde it’ers, zegt de oud-werknemer van Capgemini (meer dan dertig jaar). Naar zijn stellige indruk loopt bij het UWV voldoende capabel personeel rond. Maar die krijgt te weinig sturing en ruimte, zo bleek ook uit recente gesprekken met (ex-)it-medewerkers van het UWV.
De gang van zaken rond de migratie van de uitkeringssystemen voor werkloze mensen (WWO-systeem) en arbeidsongeschikten (ResaFasa-systeem) bevestigt dit beeld. Harde kritiek van de Adviescommissie ICT-toetsing (AcICT) dwong de raad van bestuur onlangs tot de erkenning dat er bij technisch risicovolle trajecten meer aandacht moet zijn voor signalen vanaf de ‘werkvloer’. Uit het BIT-advies bleek dat de it regelmatig de juiste signalen zond naar de directiekamer waar de ‘business’ de dienst uitmaakt. De hoogste leiding meende het ondanks haar beperkte it-kennis beter te weten. Carrière-ambtenaar en econoom Maarten Camps, ex-stadsdeelraad-secretaris (Amsterdam Zuidoost) en juriste Nathalie van Berkel alsmede de uit de advieswereld afkomstige bedrijfskundige Johanna Hirscher negeerden de adviezen en bleven doof voor waarschuwingen van de ict’ers die de projecten uitvoeren. De dagelijkse leiding bleef vasthouden aan een koers die tot mislukken was gedoemd. Demissionair SZW-minister Karien van Gennip liet in recente stukken aan de Tweede Kamer doorschemeren dat de top van het UWV minder eigengereid te werk moet gaan.
Voorzichtig
Rijsenbrij formuleert de conclusies uit zijn onderzoek voorzichtig. ‘Een gezondere bedrijfscultuur zou wonderen kunnen verrichten,’ zegt hij. Maar dan moet het topmanagement zijn oogkleppen afzetten. ‘Nu is de raad van bestuur zich er niet van bewust dat ze nog nauwelijks bezig zijn met professionele digitalisering.’ Verder meent hij dat er een frisse wind nodig is, een nieuw elan. ‘Want het UWV staat nog allerminst in de startblokken voor een nuchtere, zakelijke digitalisering binnen de menselijke maat. Het ontbreekt aan centrale visie en sturing op IV/IT.’
Hét stuurinstrument voor de veranderingen op dat vlak, de digitale architectuur, is volgens Rijsenbrij onvoldoende bruikbaar. De documenten die aan hem werden opgeleverd in de Woo-onderzoeken, sterken hem in zijn indruk dat binnen de it uit de losse pols wordt gewerkt. Hij hamert op het belang van de architectuur. ‘Als de raad van bestuur denkt dat dit slechts een onderwerp van secundair belang is, dan slaat ze de plank volkomen mis. Zolang de bedrijfscultuur niet verandert en de architectuur problematisch blijft, zal UWV steeds trager reageren op wetswijzigingen. Ook mist de organisatie dan mogelijke toepassingen van moderne vormen van it,’ waarschuwt de oud-hoogleraar.
De grootste kluif vormt het wegwerken van de legacy, oude veelal in Cobol geschreven systemen uit de vorige eeuw, en het opruimen van de datachaos. Dat hier geen strategie voor is, vindt Rijsenbrij onbegrijpelijk. Hij beveelt aan om een driesporenbeleid IV/IT te starten. De eerste pijler is de instandhouding van de huidige IV/IT met kleine reparaties. De tweede is het vervangen van de lastige legacy die alle digitale transformatie belemmert. De derde is het opstellen van een realiseerbaar beeld van een modern, gedigitaliseerd, burgervriendelijk UWV als een soort vergezicht van een modern functionerende uitvoeringsorganisatie.
Noodzaak
De oud-hoogleraar wijst op de noodzaak het it-management vlak onder de hoogste leiding te versterken. ‘Stel voor het leiden van deze drie sporen drie nuchtere, zakelijk ingesteld managers aan. Die moeten direct rapporteren aan René Steenvoorden, het nieuwe, vorig jaar oktober benoemde it-lid in de raad van bestuur. Daarnaast is een regisseur/programmamanager nodig om de totale digitalisering coherent, consistent en stapsgewijs naar het beoogde einddoel te leiden. En zorg dat bij externe uitbesteding UWV wil massaal downloaden van cv’s voorkomen UWV de regie krijgt en behoudt.’
Het UWV onthoudt zich desgevraagd vooralsnog van commentaar.
Lees ook het actuele bericht Digitale strategie UWV nog mysterie.
oud-hoogleeraar die adviseert:
1) huidige dienstverlening niet nog erger maken
2) ouwe meuk eruit
3) nieuwe meuk erin
kunnen ze dat bij uwv nou niet zelf bedenken …?
“Het UWV onthoudt zich desgevraagd vooralsnog van commentaar” 😛
Is een stoomlocomotief die 20 volle wagons trekt CO2-neutraler per transactie dan een electrische locomotief die één halfvolle wagon trekt?
Ik stel de vraag omdat legacy van oude system of records me efficiënter lijkt per transactie dan een system of collaboration welke tot chaos van bakken vol met ongestructureerde documenten heeft geleid. Het is opmerkelijk dat de WOO iets aan informatie op heeft geleverd want u vraagt, wij draaien wijs ik op het loketdenken van een e-overheid want een
archaïsche bedrijfscultuur kent een oppervlakkige manier van probleemanalyse. Het achteruit automatiseren begon namelijk met idee van het digitaliseren van de papierstromen zonder het catelogiseren, indexeren en classificeren van de informatie. De moderne uitvoeringsinstantie is daardoor nog niet een betrouwbare en efficiënte organisatie want alle ophef over het massaal downloadn van cv’s gaat niet om legacy in de code.
https://www.wrr.nl/binaries/wrr/documenten/rapporten/2011/03/15/ioverheid/ioverheid.pdf
Als oudlid zie ik dus niks in regiseurs die als de legacy van de Muppetshow een zitplaats op het balkon krijgen want we hebben al genoeg stuurlui bij de overheid die aan lagere wal zijn geraakt. Nuchtere, zakelijk ingestelde managers in een archaïsche bedrijfscultuur werden al gehekeld door Elias want met een vork blijven schrijven is rendabeler dan een nomadische bedrijfscultuur van eigenaarschap en rekenschap. Van oudlid tot geen lid gaat om belanghebbende in de uitkomst en als een belanghebbende wil ik niet moderne uitvoeringsinstanties maar betrouwbare en efficiënte.
Het trager reageren op veranderende wetgeving heeft namelijk als voordeel dat je minder hoeft te repareren, elk nadeel heb dus z’n nadeel want je hoeft niet zo hard te lopen als je weet waar de bal neerkomt. Wat betreft vergezichten moeten we ons blikveld niet laten beperken door de dijken van een polder want eeuwwisseling kenmerkte zich niet alleen door een digitaal optimisme maar ook door een ‘Eurokit’ waar je ondertussen nog niet eens twee hamburgers voor kunt kopen bij McDonalds.
“elk nadeel heb dus z’n nadeel”.
op zich een mooie nuchtere pijler.
weten waar de bal neerkomt is lastig aangezien die rond is en niet van glas.
en zonder visie van het nieuwe mc donalds kabinet heb je niet veel aan die 130 km/uur.
terwijl voor veranderende wetgeving een kabinet met ministers misschien wel handig is.
en wat oud-hoogleraar it vindt is ook maar een zuurlinkse mening 😉
Verandering als constante in een progressieve bedrijfscultuur kun je de bal nakijken die je een trap richting het doel gegeven hebt of je gaat natrappen. Want hoewel ik bedoelde dat elk nadeel z’n voordeel heb is loyaliteit aan archaïsche bedrijfscultuur met carrière garanties lastig als betrouwbaarheid van overheid een politieke dagkoers wordt. Het inruilen van de rekenliniaal voor de ballistische berekeningen om een nomadische bestaan te leiden in de ICT met een laptop en een leaseauto gaat niet om de code maar de mens. Want elk nadeel heeft een nadeel als wetenschappers het alleen maar voor de centjes doen, pijler integriteit gaat niet om de valsheid in geschrifte want dat is business as usual.
Weten waar de bal neer komt gaat om het vinden van de bonnetjes want er zijn wel meer ondernemers te laat met het indienen van de jaarrekening. Rommelen met de boekhouding of een statutair bestuur op papier welke niet klopt met de dagelijkse leiding van de organisatie is ook niet verrassend want er is weinig controle op administratieve verplichtingen en data blijft hierdoor een bitch. Reactie van UWV over kort-cyclisch werken met een scherpe blik op het veranderportfolio in archaïsche bedrijfscultuur die vastgeroest is in wettelijke procedures is even nietszeggend als opmerking over het stabiel en veilig houden van systemen.
Schokkend zou de mededeling zijn dat ze het licht uitdoen en alles op straat gooien. Ook opmerking om legacy uit te faseren en moderne, duurzame systemen te implementeren om de dienstverlening te verbeteren is nietszeggend. Het zou pas schokkend zijn als deze ambities S.M.A.R.T gemaakt werden want ik heb een zak geld nooit zien voetballen. Wat ik wel gezien heb zijn alle kwartiermakers die de deur openzetten want ik meen me te herinneren dat René Steenvoorden oude en gepensioneerde IT’ers inzet om het personeelstekort in de ICT op te lossen.
Probleem van COBOL lijkt me daarmee opgelost hoewel ik vermoed dat Daan een andere agenda heeft, ik was een slechte voetballer maar kon redelijk goed schaken. En techniek versus tactiek had ik in de ballistische berekeningen nog weleens moeite met de regels. Het mag niet maar het kan wel van verantwoording achteraf in zoiets als een data gedreven dienstverlening voerde ik 35 jaar geleden al discussies over dienstverlening want de aanvraag voor vuursteun ging niet alleen om het doel.
Digitaliseren is vastlopen in complexiteit, dus het UWV heeft allang een digitale architectuur.
Ik ga maar even niets opmerken over “de totale digitalisering”. 🙂
Het is jammer dat er niet filosofisch ingegaan wordt op de gelatenheid in het loketdenken want is de diepere oorzaak van een passieve berusting niet het actieve benadrukken van het falen door externe consultants?
Hetzelfde spoor maar een andere locomotief gaan niet om het vervangen van de typemachine door een tekstverwerker als daarmee taalbarriëres blijven. Want COBOL sprekende ontwikkelaar bij UWV is als de Bulgaar op m’n dak voor zonnepanelen in een energietransitie. Elk voordeel heb z’n nadeel want dat wat omhoog gaat komt ook naar beneden door de aantrekkingskracht van de aarde. Of geldt de wet van Archimedes in een archaïsche bedrijfscultuur?
Le roi est mort, vive le roi!
De consultants die net als de wevers in het sprookje van Hans Christian Andersen hun modellen komen verkopen zijn dan de nieuwe schoenen in hetzelfde rondje om de kerk als het om doorlopen en bek houden gaat. Je hebt tenslotte alleen maar een hamer nodig als je spijkers op laag water gaat zoeken want een open en innovatiegerichte bedrijfscultuur kan de voordelen van digitale architectuur maximaliseren terwijl een behoudende en gesloten bedrijfscultuur de digitale transformatie alleen maar zal belemmeren.
Totalitaire digitalisatie in de kwantitatieve verslaglegging door het reduceren van de mens tot mathematische cijfers in de context van een ideologie doet me denken aan een Duitse filosoof. Want is deze niet gewoon de grondlegger van het MBA denken door menselijkheid te reduceren tot de leer van statistiek en cijfers?
cyclische benadering van
we dronken een glas
we deden een plas
en alles bleef zoals het was
lijkt mij filosofisch gezien de juiste, aangezien al minimaal 30 jaar gereorganiseerd wordt, maar de problemen niet kleiner worden. Doel heiligt de middelen of gewoon lekker bezig zijn, lijkt mij hier de filosofische vraag naar zingeving. Maakt arbeid vrij ?
Hoe kun je spreken van falende IT als er geen strategie is ? Wat is nu eigenlijk de bedoeling..
Straks bezuinigen want uwv is natuurlijk een linkse hobby, net als alles wat maatschappelijk en ingewikkeld is. Dat wordt vast opgelost met “efficienter werken” ofzo 😉
En lean waarde toevoegen. Dat klinkt goed. Noem het uitdaging, om de verwachtingen alvast te managen.
Misschien een extra functie om batchgewijs cv’s te kunnen downloaden, dat scheelt weer tijd.
Wat Duitse Umdenkers betreft kwam in het verleden het verzoek “Wollt Ihr den totalen automatiserung ?” eerder naar voren.
Daar bleek toen massaal draagvlak voor.
Wat betreft associatieve reis van lange marsen en filosofische discussies, ook een reis van 1000 mijl begint met de eerste stap want voorbij het cynisme in het kritische denken van Dino ligt aan de horizon de uitspraak van John F. Kennedy:
“The Chinese use two brush strokes to write the word ‘crisis.’ One brush stroke stands for danger; the other for opportunity. In a crisis, be aware of the danger but recognize the opportunity.”
Never waste a good crisis is het irrelevant of de eerste stap met het linkerbeen of het rechterbeen gezet wordt want ideologie is inwisselbaar als een paar schoenen omdat operatie Paperclip om een technologische achterstand in een wedloop ging welke ingelopen werd met Duitse kennis. Verder vergeet Dino nog de macht van wetenschap in de discussie als het om een recentelijke pandemie gaat toen de prik vrij maakte.
Alles wat maatschappelijk en ingewikkeld is bestempelen als linkse hobby gaat tensotte om een binaire polarisatie, de Duitse filosoof lijkt gelijk te hebben als het om WIJ & ZIJ van een massaal draagvlak in een specifieke tijdsperiode gaat. Een onveranderlijk cynisme benoemt namelijk niet de oorzaken maar de uitkomsten, gelatenheid in de status quo gaat om het loket denken van worst is lekker maar we willen niet weten hoe deze gemaakt wordt.
De associatieve reis in het proces denken kan een waardevolle aanvulling zijn op het didactische repertoire binnen de empirische wetenschap door het leggen van verbindingen tussen concepten en het vergroten van begrip van complexe fenomenen. Helaas kent het creatieve denken ook beperkingen want de subjectieve interpretatie van de download gaat om een verplaatsing van data, niet de verwerking. Hetzelfde geldt een focus op het doel want verandering is nog geen verbetering voor iedereen. Een organisatie die denkt in cliënten in plaats van mensen kiest niet alleen de verkeerde woorden..
De heer Rijsenbrij spreekt van “de digitale geletterdheid van het businessmanagement.” In gewoon Nederlands: Hoe kun je ICT-projecten succesvol besturen als je er te weinig verstand van hebt? Zo’n opmerking is strijdig met de opmerking die daarop volgt: “Er loopt bij het UWV voldoende capabel personeel rond.” Het business management is immers ook deel van het personeel en het collectief is kennelijk niet in staat om de informatievoorziening op orde te krijgen.
Capabel betekent: in staat om de zaak op orde te krijgen. Het UWV geeft ook ruiterlijk toe dat ze de informatievoorziening niet op orde heeft. Dat het UWV als collectief niet capabel is zegt natuurlijk weinig over het vakmanschap van elk individu afzonderlijk. Misschien is dat wat Rijsenbrij bedoelt. Maar, als de collectieve kennis en vaardigheid tekort schieten, valt daar niet tegenaan te besturen. Dan moet je eerst zorgen dat je een capabel collectief krijgt.