NLdigital vraagt zich af hoe de overheid verder gaat met de eigen ict-projecten nu het aantal rijksambtenaren met ruim twintig procent moet inkrimpen en tegelijkertijd een miljard euro wordt bezuinigd op de inhuur van extern personeel.
Het hoofdlijnenakkoord van de formatieronde voorziet in een aanzienlijke beperking van de afhankelijkheid van externe consultants en tijdelijk personeel. Vooral (it-)detacheerders kunnen dit gaan merken.
René Corbijn, adjunct-directeur bij NLdigital, is benieuwd hoe de rijksoverheid en it-diensten als Dictu en Logius hiermee om zullen gaan. Vooral het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft de zogenoemde Roemer-norm de laatste jaren enorm overschreden. Deze richtlijn voor de inhuur van externen, vernoemd naar ex-politicus Emile Roemer, stelt dat de uitgaven hiervoor maximaal tien procent van de totale personeelskosten mogen bedragen. Veel ministeries en rijksdiensten gaan daar ver overheen.
De groei van het apparaat van de rijksoverheid die tussen 2018 en 2022 ruim 22 procent ( 25.000 fte’s) bedroeg, wordt teruggedraaid. Behalve de externe inhuur raakt dit de kerndepartementen en de explosief gegroeide communicatieafdelingen. De uitvoeringsorganisaties zoals de belastingdienst blijven hier buiten. Ook ambtelijke diensten die bijdragen aan de Navo-doelstellingen, de NCTV, de AIVD en MIVD zijn hiervan uitgezonderd. Voor de rest is een stevige ingreep nodig die niet is op te vangen door efficiënter te gaan werken. Het hoofdlijnenakkoord kondigt duidelijke keuzes aan in de kerntaken van de rijksoverheid.
Gemengde gevoelens
NLdigital heeft gemengde gevoelens bij de manier waarop de innovatie wordt aangepakt. Het Nationaal Groeifonds dat zich richt op projecten op gebieden zoals onderwijs, R&D en innovatie, verdwijnt. De vierde ronde van investeringen was al uitgesteld. Deze gaat evenals de vijfde en laatste ronde definitief niet door. Corbijn betreurt dat. Hij wijst op de vele tijd die is gestoken in de voorbereiding van nieuwe innovatieprojecten. Tegelijk wordt InvestNL verstevigd als belangrijk vehikel voor investeringen in innovatie en in de potentie van de economie.
Corbijn verbaast zich erover dat het akkoord niet rept over het project Beethoven, de grote impuls die de chipsector in Eindhoven krijgt.
Eveneens onduidelijk is wat er precies met de expatregeling gaat gebeuren. Deze blijft voortbestaan, maar een gedetailleerde uitwerking ontbreekt nog. NLdigital verwacht dat de groep buitenlandse werknemers waarvoor de zogenoemde extraterritoriale kostenregeling geldt, beperkt wordt tot echte kenniswerkers in sectoren met grote schaarste. Ook wordt meer onderscheid gemaakt tussen arbeidsmigranten aan de onderkant van de arbeidsmarkt en hoog gesalarieerde kenniswerkers.
Optimisme
De branche-organisatie voor datacenters (DDA) verwelkomt het nieuwe regeerakkoord met optimisme en ziet positieve elementen die de digitalisering en innovatie in Nederland zullen bevorderen. ‘Het is goed te zien dat het regeerakkoord prioriteit geeft aan het versterken van de digitale infrastructuur en het verbeteren van het ondernemersklimaat’, aldus de DDA. ‘De nadruk op innovatie, beschikbaarheid van talent en de versterking van de kenniseconomie zijn essentiële stappen om Nederland in de top 5 van concurrerende landen te
houden.’
Verheugd is de DDA over het terugdringen van de regeldruk en de inzet om bedrijven te ondersteunen bij de energietransitie. ‘Deze punten sluiten goed aan bij onze doelen om duurzame en efficiënte datacenteroplossingen te leveren.’
NLconnect
Anders dan de DDA als spreekbuis van de datacenters vindt NLconnect dat de digitale infrastructuur te weinig aandacht krijgt. Volgens de branchevereniging van de telecom-, breedband- en glasvezelindustrie wordt in het akkoord onvoldoende onderkend dat de komende jaren stevige investeringen nodig zijn in vaste en mobiele netwerken en in innovatie rondom duurzaamheid, ai, quantum en cybersecurity.
NLconnect vindt dat het ondersteunend beleid voor de digitale infrastructuur nog weinig concreet is. ‘Hopelijk gaat het nieuwe kabinet hier in een regeerprogramma wel handen en voeten aan geven.’
NLconnect is wel blij dat het oplossen van netcongestie voorrang krijgt. Ook leidt deze branchevereniging uit het hoofdlijnenakkoord af dat vitale sectoren waaronder telecom voorrang krijgen bij een aansluiting op het stroomnet. Dat zou een koerswijziging betekenen ten opzichte van het nieuwe prioriteringsbeleid bij netcongestie van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
De bezem mag echt wel eens stevig door die ‘inhuur’. ICT en overheid is eigenlijk nog nooit een gelukkig huwelijk geweest…
“Het hoofdlijnenakkoord kondigt duidelijke keuzes aan in de kerntaken van de rijksoverheid.”
Da’s mooi maar nietszeggend want open tenzij kun je het belastinggeld beter maar besteden aan arbeid dan aan licenties want het zal niet de eerste keer zijn dat deze pyramide omgedraaid wordt en ’too many chiefs and not enough indians’ voor een scheef salarishuis zorgt. Alle hoog gesalarieerde kenniswerkers hebben niet de benodigde kennis van ICT als we kijken naar een misplaatst digitaal optimisme.
Het klinkt allemaal als de eerdere belofte over een nieuw bestuur wat uiteindelijk gewoon oude kliek bleek te zijn want machtsverhoudingen in status quo gaan om de staatsinrichting. Hierdoor ligt wetgevende macht niet bij het volk maar ouderwets bij de boven ons gestelden. De hoog gesalarieerde bestuurders met de juiste kennissen gaat om een nieuwe adel waarbij de noblesse oblige van verplichtingen is ingeruild voor het eigenbelang.
Hierin krijgt nieuwe sociale contract van Pieter gelijkenis met het revanchisme uit het begin van vorige eeuw. Want de laag opgeleiden uit met name de oostelijke periferie van Europa leggen op dit moment het glas en koper in de grond omdat zonder schep in de grond de digitale polder in rap tempo verouderd. Wet van een remmende voorsprong geldt ook voor voortschrijdende vergrijzing want met AI, quantum computing en cybersecurity kunnen we niet de billen van bejaarden afvegen.
“Ik deel de mening van NLConnect dat er snel meer duidelijkheid moet komen over hoe het beleid van de nieuwe regering rondom digitale infrastructuur eruit gaat zien. De digitale infrastructuur vormt het fundament van onze samenleving en het is van cruciaal belang om hier op alle vlakken in te blijven investeren. Er valt enorme winst te behalen voor overheden die dit goed aanpakken. Om als land voorop te blijven lopen en kansen te grijpen, moeten we nu een toekomstbestendige digitale infrastructuur vormgeven en hier beleidsmatig handen en voeten aan geven.
Niet alleen de overheid, maar ook grote bedrijven kampen met verouderde IT-infrastructuur door een terughoudende houding ten aanzien van vernieuwing. Dit is zowel een IT- als een organisatorisch probleem, waarbij het vaak moeilijk is om een sluitende business case te maken. Echter, zonder een toekomstbestendige – en veilige! – digitale ruggengraat kunnen digitale ambities niet worden waargemaakt. Nu investeren in het digitale fundament is daarom noodzakelijk om als land de volgende innovatieslag te kunnen maken. Het is een absolute randvoorwaarde voor succes.”