In Amsterdam staat Leafclouds datacenter. Vindt hier de dataopslag plaats, het ‘rekenwerk’ gebeurt bij de klanten, bij ‘gewone’ cloud-afnemers, bedrijven in alle soorten en maten. Bijkomend voordeel: zij benutten de warmte die bij de servers vrijkomt.
‘Wij zijn een groen cloud-alternatief. Puur Amsterdams, dus niet onder het juk van de Amerikaanse cloudgiganten’, zegt David Kohnstamm. Hij is chief sustainability officer en in 2020 medeoprichter van Leafcloud. ‘Eigenlijk zijn wij een voortzetting van Nerdalize.’ Dit bedrijf was een Delftse startup. In 2013 kwam het met het idee om de restwarmte van servers te gebruiken om woningen, kantoren of andere gebouwen te verwarmen. Ondanks een veelbelovende start ging de onderneming eind 2018 failliet. ‘We deden alles zelf’, verklaart Kohnstamm. ‘We ontwikkelden de hard- en software. Maar het werd te complex en daarmee duur. Toen een tweede financieringsronde strandde, ging de stekker eruit. Maar het idee was al door velen omarmd en bleef bestaan. Met een nieuwe financier – het Amsterdamse Catena – is het gelukt een doorstart te maken. Nu houden we alles zo simpel mogelijk.’ Zegt de man die bij Nerdalize sleutelde aan de hardware. Ja, dat mist hij wel. Hij is tenslotte afgestudeerd ingenieur mechanica; met de bijvakken duurzaamheid en thermodynamica.
Leafcloud houdt het bij standaardhardware (off the shelf), maar dan wel spullen die duurzaam zijn. Zo heeft Kohnstamm onlangs een grote partij Nvdia H100 ingekocht. De servers zijn nu nog uitgerust met de Nvidia A100. Beide zijn krachtige gpu’s. Het verschil is dat de H100 meer geschikt is voor machine learning en 250 W minder warmte afgeeft dan zijn A-broertje.
Blokkendozen
De digitalisering van Nederland vindt in toenemende mate plaats in de cloud. Gewoonlijk grote datacenters van Microsoft, Google of Amazon. Kohnstamm: ‘Lelijke blokkendozen die veel energie gebruiken. In Nederland bij elkaar meer dan een stad als Amsterdam. Nederland heeft te kampen met stroomtekorten. Daarom zou je geen nieuwe datacenters moeten bouwen, want dat betekent nieuwe elektriciteitsaansluitingen, plus CO2-uitstoot voor de bouw ervan.’ Er zijn volgens hem wel datacenters die hun warmte gebruiken om woningen of bedrijven die in de buurt liggen te verwarmen, maar die zijn op één hand te tellen. Een rapport van Berenschot uit 2020 laat zien dat het benutten van chips-hitte door datacenters niet mogelijk is. ‘Je komt uit op terugverdientijden van vijfhonderd jaar om de benodigde infrastructuur te maken. Dus gooien de datacenters hun warmte gewoon weg. En dan toch beweren ‘groen’ te zijn, omdat ze groene stroom inkopen’, schampert hij.
Kohnstamm pronkt met een ERE van 0,15 terwijl datacenters gewoonlijk uitkomen op 1,67. ‘Wij zijn tien keer efficiënter.’ ERE staat voor Energy Re-Use Effectiveness, vergelijkbaar met PUE (Power Usage Effectiveness), maar dan rekening houdend met het hergebruik van energie.
Darkfiber
Dan pakt Leafcloud het als cloudleverancier anders aan. Het heeft een centraal datacenter waar zijn klanten data opslaan. Via de gedistribueerde architectuur zijn de servers in de technische ruimte van grote appartementencomplexen en verzorgingstehuizen verbonden via darkfiber met de kern. Die kern is ook verbonden met aanbieders van publieke cloud en bijvoorbeeld AMS-IX. ‘Ons uitgangspunt is dat het rekenwerk gebeurt op onze servers die op deze Leaf-locaties staan. De warmte die onze servers produceren is dan meteen beschikbaar voor verwarming van het gebouw. Er is vrijwel geen warmteverlies, omdat er nauwelijks sprake is van transport. Overigens zijn wij niet betrokken bij de warmtelevering, dat doen onze partners. Wij leveren de clouddiensten.’
De cloudmarkt groeit volgens Kohnstamm tegenwoordig zo’n vijftien procent per jaar. ‘Niet meer de dertig tot veertig procent van voorheen, maar nog steeds groei.’ Omdat er geen nieuwe gebouwen als serverruimte nodig zijn en door het gebruik van duurzame, zuinige producten is Leafcloud volgens Kohnstamm tussen de veertig en tachtig procent goedkoper dan ‘de grote jongens’. Meer, hij meent dat de gedistribueerde opzet van Leafcloud de bouw van nieuwe datacenters overbodig maakt.
Milieudefensie
Klanten heeft Leafcloud nu bij grote retailers, ai-partijen en ‘natuurlijk’ Milieudefensie. Machiel van Veen, systeembeheerder van Milieudefensie, meldt over het kiezen voor ethische en duurzame it-services dat zijn organisatie voortdurend aan het kijken is hoe een computer aan een medewerker is te leveren die niet alleen werkt, maar hoe daar ook maatschappelijke winst is uit te halen. ‘Het is bijna altijd mogelijk om een duurzaam alternatief te kiezen’, zegt hij in de businesscase op de website van Leafcloud. Wat veiligheid betreft, is het voor Milieudefensie essentieel dat het een bedrijf is dat is te vertrouwen. ‘We zijn in de buurt van de mensen die de apparatuur beheren. Ze zijn niet in de VS, dus we zijn niet onderworpen aan de Amerikaanse wetgeving.’ Het is voor Van Veen ook belangrijk dat de basis opensource is. Als Leafcloud het groene aspect zou bieden, maar alles op bijvoorbeeld Windows-servers zou draaien, zou het niet hebben gewerkt. ‘Het is het vermelden waard dat Milieudefensie al sinds 2006 bijna alle systemen op opensource draait. Het is gebaseerd op onze principes van een eerlijke transitie, die niet mogelijk is zonder transparantie, niet alleen in it maar in alle organisatiemodellen en informatiestromen’, aldus Van Veen.
Open Stack
Ja, hoe zit het met de beveiliging in een Open Stack-cluster? Kohnstamm: ‘Alle data worden opgeslagen in ons Tier-III-datacenter. De servers gebruiken alleen de data die ze op dat moment nodig hebben en verwerken ze alleen in ram; er blijven geen data achter op de servers’, legt hij uit. Alle volumes worden standaard versleuteld met Linux Unified Key Setup, een kernelgebaseerde versleutelingsmethode. Er gaan geen onversleutelde data ‘over de lijn’. Verder zijn de ‘Leaf-sites’ gehuisvest op geheime locaties die meerdere lagen van fysieke toegangscontrole kennen. ‘Ons OpenStack-cluster maakt gebruik van de best practices voor multi-tenancy op een cluster. Dit omvat het gebruik van de KVM Hypervisor en GRE gescheiden gebruikersnetwerken. Onze implementatiepartner StackHPC heeft jarenlange ervaring met het bouwen en hardenen van OpenStack-clusters’, voegt hij er aan toe.
Sinds 2019 kent Singapore een stop op de bouw van nieuwe datacenters om de in Parijs afgesproken duurzaamheidsdoelen te kunnen halen. En ook Amsterdam hanteert sinds kort een ‘nee-tenzij’-beleid. Kohnstamm ziet de eilandstaat dan ook als een mogelijkheid om naar uit te breiden. ‘Wij hebben al een ai-klant uit Singapore. Wellicht zijn er meer organisaties blij met ons aanbod.’ Voorlopig mikt de onderneming op werving van nieuwe klanten in Nederland en binnen Europa. ‘Er wacht nog een hele markt voor ons.’
Ingenieur mechanica had beter als bijvak voor economie kunnen kiezen. Schamperen dat restwarmte weggegooid wordt omdat terugverdientijd 500 jaar is maakt het artikel nogal pretendentieus. Energy Re-Use Effectiveness is mooi maar het groene sentiment vergeet dat op zonnige dagen bedrijven hun overcapaciteit aan opgewekte stroom ook weg moeten gooien omdat ze deze niet terug mogen leveren aan het net. Het zijn vooral de meningen die het interessante opinie maken want salderen door overcapaciteit tijdens zonnige dagen gebruiken voor rekenkracht is een leuk idee.