BLOG – We leven in een tijdperk waarin de fysieke, digitale en biologische wereld samensmelten. Ontwikkelingen volgen elkaar snel op en voor bedrijven is het noodzaak om te blijven innoveren. Maar hoe staat het met het digitale innovatievermogen van uw organisatie? En wat is de rol van architectuur daarin?
Digitaal innoveren is een vaardigheid om kennis en ideeën om te zetten in nieuwe digitale producten, processen en systemen. Bedrijven concurreren niet met elkaar op nieuwe digitale producten en diensten, maar op het vermogen om deze nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. We lichten de rol van architectuur toe aan de hand van het innovatieraamwerk (figuur 1).
Innovatiestrategie
De innovatiestrategie bepaalt waar en wanneer digitale innovatie nodig is en wat uw organisatie hiervoor gaat doen. De behoefte aan digitale innovatie komt voort uit hoe we naar de toekomst kijken en externe factoren zoals de omgeving, technologie, concurrenten en klanten. In de praktijk zien we dat organisaties vaak incrementele innovatie, bedrijfsmodelinnovatie of open innovatie hiervoor inzetten.
Enterprise architectuur biedt structuur, vergroot samenhang en geeft richting aan veranderingen. De architect heeft een sleutelrol in het bouwen van een wendbare organisatie door vorm en inhoud te geven aan de volgende vijf bouwstenen:
- Gedeeld klantbeeld – waarmee u inzicht krijgt en leert welke behoeften klanten hebben;
- Operationele backbone – waarmee kernactiviteiten van uw organisatie worden ondersteund door enterprise systemen, master en transactionele data, en uniforme processen;
- Digitaal platform – waarmee u snel en eenvoudig (nieuwe) digitale producten en diensten ontwikkelt met behulp van herbruikbare componenten;
- Verantwoordingskader – waarmee medewerkers zich verantwoordelijk voelen voor het (door)ontwikkelen van digitale producten en diensten;
- Extern ontwikkelplatform – waarmee business partners in staat zijn hun eigen portfolio uit te breiden.
Vormen van ideeën
Een idee is een beeld van een oplossing voor een alledaags probleem. Het opdoen van ideeën vergt creativiteit, kennis en inzicht in (potentiële)klanten.
Een idee is een beeld van een oplossing voor een alledaags probleem
De architect houdt it-trends en ontwikkelingen bij en vertaalt deze naar kansen (of bedreigingen). Daarmee is de architect een waardevolle bron van inspiratie. Daarnaast heeft de architect een belangrijke rol bij het initiëren van it-trajecten voor technisch randvoorwaardelijk zaken zoals: overgang naar cloud, opzetten dataplatform, implementeren integratieplatform, of het uitfaseren van legacy-systemen.
Samenstellen innovatieportfolio
Een organisatie kan niet alles tegelijk en moet keuzes maken. Portfoliomanagement richt dit proces zodanig in dat de verzameling innovatieprojecten het meeste waarde oplevert en middelen optimaal worden benut.
De enterprise architect draagt zorg om randvoorwaardelijke trajecten op strategisch niveau onder de aandacht te brengen en te bewaken dat deze voldoende prioriteit en budget krijgen. Het ontwikkelen en inrichten van de eerdergenoemde vijf bouwstenen staat hierbij centraal. Het management en de architect balanceren de portfolio en houden risico’s beheersbaar.
Implementeren van innovaties
Als de innovatieportfolio is samengesteld komt het aan op het realiseren hiervan. Hiervoor kunt u de volgende methoden los van elkaar, of in combinatie inzetten: Design Thinking, Lean Startup, Agile of Waterval.
De rol van de architect verschilt per methode. Bij Design Thinking bedenkt de architect oplossingen voor problemen die gebruikers ervaren en werkt mee aan het ontwikkelen van prototypes. Bij Lean Startup en Agile werkt de architect mee aan het formuleren van een minimaal levensvatbaar product en maakt een ontwerp waarbij flexibiliteit is ingebouwd. Dit stelt uw organisatie in staat om de koers van het product gedurende het ontwikkeltraject bij te stellen. Bij een watervalaanpak stelt de architect een projectstartarchitectuur (psa) op waarin de belangrijkste architectuurkeuzes en impact zijn beschreven. Vervolgens begeleidt de architect het project en werkt waar nodig de psa bij tot een eindarchitectuur.
Medewerkers, cultuur en organisatie
Het innovatievermogen van uw organisatie wordt in grote mate bepaald door normen, waarden, overtuigingen, houding en gedrag waarmee innovatie wordt aangemoedigd, ondersteund en gestimuleerd.
De architect heeft een belangrijke voorbeeldfunctie in uw organisatie. Hierbij zijn transparant handelen, goed samenwerken en actief bijdragen aan een lerende organisatie essentieel.
Sleutelrol
De rol van architectuur is cruciaal voor het vergroten van het digitale innovatievermogen en wendbaarheid van uw organisatie. Hierbij heeft de architect een sleutelrol en is verantwoordelijk voor:
- Vorm en inhoud geven aan de vijf bouwstenen voor digitale innovatie en transformatie;
- Initiëren van it-trajecten voor technische randvoorwaardelijke zaken. Deze op strategisch niveau onder de aandacht brengen en bewaken dat ze voldoende prioriteit en budget krijgen toegewezen;
- Bijdragen aan het balanceren van de portfolio en het beheersbaar houden van risico’s;
- Uitwerken van architectuurconcepten zodanig dat ontwikkelteams daar verder mee aan de slag kunnen;
- Voorbeeld zijn naar anderen in houding en gedrag.
Het vergroten van het digitale innovatievermogen van een organisatie is geen sinecure en vraagt om diepgaande en fundamentele transformatie. Wilt u meer weten over dit onderwerp? Lees dan de whitepaper ‘Architectuur als motor van digitale innovatie‘.
Arie van Nistelrooij is senior consultant bij VKA
Innovatie kent volgens INSEAD twee kleuren. Zo gaat de rode innovatie om de kostenverlagingen in een markt die veelal verzadigd is en daarom alleen nog lage marges kent terwijl blauwe zee van vernieuwing om nieuwe markten gaat. In het model missen naar mijn opinie dan ook externe factor zoals concurrentie en verantwoordingskader van wet- en regelgeving want de ééndagsvliegen zijn niet zo duurzaam als we kijken naar garanties.