HIGH PERFORMERS – In deze rubriek wisselen it-ondernemer Hans van Bommel en it-mediator prof. dr. Hans Mulder van gedachten over de vraag: wat maakt dat sommige organisaties in dit digitale tijdperk het (veel) beter doen dan andere? Wat zijn de unieke eigenschappen van deze ‘high performers’? En welke rol speelt it hierin? In deze aflevering draait het om ‘voorwaarts bewegen’.
Van Bommel: Hé Hans, jij hebt een tijdje geleden Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk 2022 met mij gedeeld. En ik begreep dat dit ging over het feit dat it-projecten alleen maar langer en diffuser worden. En dat blijkt niets te maken te hebben met werkwijzen zoals waterval, agile of safe, maar gewoon met cultuur en vertrouwen, dus echt zachte elementen.
Mulder: Ja, uit die nieuwe cijfers – het duurt altijd even voordat ze goed verzameld zijn – blijkt dat de gemiddelde projectduur bij de overheid in 2022 van 4,8 naar 5,7 jaar is gegaan. Het merendeel van de grote projecten is uitgelopen. Echt een dramatisch verhaal.
Van Bommel: Ik denk: we staan gewoon stil! Daar gaat het mis. Zolang je niet snapt wat voorwaarts bewegen betekent, weet hoe je vooruit moet komen, blijf je in chaos en dus in stilstand.
Projecten allemaal eenzelfde benadering geven, is werken als een kip zonder kop
Mulder: Daarnaast komen er steeds meer superprojecten bij, zoals de Omgevingswet. Voor ons Nederlandse spoornetwerk loopt een project van 2,5 miljard voor een beveiligingssysteem. En natuurlijk GrIT van Defensie voor 3,3 miljard. Soms vraag ik mezelf af hoe je dat budget überhaupt gaat opmaken. Bij het GrIT zijn ze al aardig op weg: er is al 223 miljoen euro’s uitgegeven aan vergaderen. Dat is toch heel knap!
Van Bommel: Ja, ik hoor dat niks daarin lukt. Met GrIT zijn we acht jaar geleden begonnen. Ergens in het proces was het advies van het BIT om alles in stukjes te knippen en het agile te doen. Maar als je het ontwerp voor de infrastructuur van GrIT goed bekijkt, lijkt het meer op het bouwen van een bunker of een kerncentrale. Zo’n ontwerp moet je in één keer neerzetten. GrIT moet hyperveilig zijn, want je moet ermee op missie. Maar softwareontwikkeling binnen die ‘kerncentrale’, dat moet juist weer stapje voor stapje. Iedere dag een klein beetje erbij plussen. Projecten allemaal eenzelfde benadering geven, is werken als een kip zonder kop.
Mulder: We noemen het ‘it-projecten’, maar het is beter onderscheid te maken tussen het ontwikkelen van faciliteiten en van software. Het zijn twee verschillende ontwikkelingscycli. Nu is alles in één budget ondergebracht en voor het geld uitgeven zijn projectmanagers verantwoordelijk gemaakt. Maar je moet het omdraaien. Mensen die het werk al doen, zijn het vertrekpunt, niet de euro’s. De euro’s kun je bijdrukken. Het begint niet met het vragen om een potje geld bij de minister.
Stilstand is chaos, natuurkundig gezien. Flow is juist het tegenovergestelde
Van Bommel: We moeten ook van ‘geen visie’ uit de tijd van Rutte naar ‘wel een visie’ gaan. Visie zorgt voor beweging, omdat het een verhaal maakt. Als we zonder visie blijven werken, heeft geen enkel project nog zin, omdat we niet weten waar we naartoe bewegen met z’n allen.
Mulder: De Belastingdienst zegt zelfs: de komende vijf jaar staan wij stil.
Van Bommel: Onbegrijpelijk. Maar dat kan ik nu niet tegen het bestuur van de Belastingdienst zeggen. Stilstand is chaos, natuurkundig gezien. Flow is juist het tegenovergestelde. Het klinkt misschien een beetje mystiek en vaag, maar het geeft juist heel veel duidelijkheid. Bij de Belastingdienst staat alles stil omdat ze willen afkomen van ‘Cool:Gen’ en trachten te stabiliseren op Cobol. Daarna gaan ze alles nog omzetten in Java. In die periode gebeurt niets aan vernieuwing omdat de engineers opnieuw moeten opbouwen wat er al is. Managers moeten leren dat innovatie altijd doorgaat. Daarin moet je uitgaan van je productportfolio waarbij de productstatus leidend is. Nu focussen de managers zich alleen op de uitvoering van projecten en denken ze in het aantal gewerkte uren, maar besteden te weinig aandacht aan inhoudelijke afhankelijkheden en daarmee het in de juiste volgorde doen van de juiste dingen.
Mulder: Ze denken alles op orde te brengen.
Van Bommel: Nou, ik noem het maar even ‘stabiel maken’. Want ‘op orde’ is het niet. Daarnaast bereiden ze zich ook niet voor op wat er komen gaat. Er wordt niet voldoende nagedacht over het managen van de vergankelijkheid van producten. Dat gaat uitlopen op een ramp. Je moet geen stilstand hebben. En Nederland heeft echt die visie nodig. Die visie geeft informatie om in beweging te komen, te blijven en ergens naartoe te gaan.
Als je aan het einde van het project bent, begin je gewoon opnieuw
Mulder: Ja, ik ben toch wel een heel positief mens. Ik denk dat we eruit gaan komen door elke dag een stap te doen. Niet via projecten. Vergelijk het met verven van de Golden Gate Bridge. Ook dat wordt gewoon elke dag gedaan. Als de schilders aan het einde zijn, beginnen ze opnieuw. Dat is de lijn die we moeten hebben. En niet werken via die megalomane projecten van 3 miljard. Dat kunnen we als mens simpelweg niet bevatten. En dat betekent een heel ander vertrekpunt.
Van Bommel: Eens. En als die visie er komt, dan ruil ik mijn wat pessimistische kijk graag in voor een wat optimistischere blik.
Dit artikel verscheen eerder in jaargids Computable 100, magazine #1 2024:
Waldorf en Statler vergeten dat stilstand een voorsprong geeft in een sterk cyclische digitale wereld doordat een fysieke realiteit aangaande investeringen vooral om de infrastructuur gaan. Ooit was het spoorweg netwerk een bepalende factor in oorlogen maar proeftuin Oekraïne laat zien dat effectieve vuursteun afhankelijk is van een goede communicatie. Na een jarenlange wapenstilstand worden we dus op feiten gedrukt welke al door Sun Tzu voorzien werden.
“De overwinning kan worden voorzien. Zij kan niet worden geforceerd.”
Soms kun je dan ook beter achterom kijken om vooruit te gaan want het verven van de Golden Gate Brug gaat om het onderhoud.
hebben we nu een nieuwe natuurkundige chaos theorie ?
volgens multi expert bommel, die een zwart gat nog kan omlullen.
wrom niet kosmisch instralen met positieve energie ?
want actie is reactie en pessimisme is product van optimisme en achterom kijken.
als ik goed begrijp is de visie om kortcyclisch te factureren.
en aan het einde langcyclisch alles nog es keertje over te doen.
“Dat is de lijn die we moeten hebben” 😉
bestaande megadrol vergulden of opnieuw draaien.
vraag het de schilders.
ik zeg : kansen