Computable zegt Mmbase vaarwel

Einde van een tijdperk

Met de overstap naar het contentmanagementsysteem (cms) WordPress neemt Computable afscheid van Mmbase, het opensource-cms dat medio jaren negentig door de VPRO werd ontwikkeld. Noodgedwongen want het op maat gesneden cms was na bijna vijfentwintig jaar niet meer veilig én Computable was naar verluidt nog de enige Mmbase-gebruiker. Een terugblik op een (technische) internetgeschiedenis.

Even kort terug in de tijd: bijna dertig jaar geleden, in september 1995, ging de eerste site van ict-vakblad Computable, toen nog onderdeel van uitgeefbedrijf VNU, bescheiden van start met onder meer dagelijks vijf it-nieuwsberichten. En daarmee was het ict-vakblad een van de eerste Nederlandse sites met computer/internetnieuws (drie maanden na de start van Peter Olsthoorns Planet Multimedia, maar drie maanden voor het begin van Oscar Kneppers Webwereld) én de eerste site voor professionele ict’ers. Voor de webpagina’s waren onder leiding van site-coördinator Jan Bosdriesz speciale macro’s op basis van Word Perfect 5.1 ontwikkeld, de in die tijd razend populaire tekstverwerker (met onderwaterveld!) waarmee ook de redactie werkte.

WP-macro’s

Vanaf 1996 stond er een volwaardige site met onder meer een dagelijkse nieuwsdienst en online versies van alle weekbladartikelen (zie voor een indruk deze ‘flashback‘). Die WP-macro’s draaiden overigens, zonder dat de directie van VNU daar weet van had, nog jarenlang door, zelf toen de redactie allang werkte met MS Word, maar die output liet zich makkelijk converteren naar WP5.1.

Echter, omdat het iedereen wel duidelijk was dat dit niet eeuwig zo door kon gaan werd er voorzichtig rondgekeken naar een opensource-contentmanagementsysteem. Open source omdat het natuurlijk niets mocht kosten. Daarbij viel al snel het oog op Mmbase, een oorspronkelijk door de VPRO ontwikkeld, flexibel objectgeoriënteerd cms, dat zich bijzonder goed leende voor het hergebruik van informatie-objecten (tekst, afbeeldingen, video et cetera) op verschillende plaatsen, terwijl het slechts één keer in de database aanwezig is.

VPRO

De omroeporganisatie VPRO begon er in 1994 mee als gereedschap voor zijn websites. In 1999 maakte de omroep de broncode openbaar. Ook werd een stichting opgericht ter ondersteuning van de gebruikers. Onder meer Feyenoord, De Glazen Stad (van de gemeente Amsterdam), de EO, het Rijksmuseum, Radio538, gemeente Leeuwarden, Openbeelden.nl, Vodafone, Kennisnet, Pinkpop,  Natuurmonumenten en zelfs IBM Global Services gingen ermee aan de slag.

De eerste VNU-opzet werd bedacht in juni 2000 (de eerste database-entry is gemaakt op 2 juni 2000 om 12:30:30). In september 2001 legde VNU op een Mmbase-conferentie in de Balie in Amsterdam contact met ontwikkelaar en oud-medewerker Casper Brands. Hij was op dat moment betrokken bij een grootschalige implementatie van Mmbase bij zoekmachine Ilse. Als projectleider werd Hans Huter aangetrokken die bij Sanoma een aantal websites van publieksbladen in Mmbase had gebouwd (samen met onder meer Brands). De afdeling Digitale Media zag het licht.

Geen ruchtbaarheid

Binnen de VNU speelde er nog een bedrijfspolitieke strijd met de Engelse tak die een ander, pan-Europees systeem wilde uitrollen (VNU gaf in die periode naast Nederlandse talloze buitenlandse vakbladen uit). Zonder veel ruchtbaarheid richting Engeland werd uiteindelijk besloten alle sites van VNU Business Publications in Nederland naar Mmbase te converteren. Digitale Media zette een datamodel op en Brands ontwikkelde een speciaal op de VNU BP-redacties toegespitste editor.

De afdeling Digitale Media verzorgde vervolgens site voor de site de transitie. Met als laatste Computable omdat die website de meeste functionaliteit en complexiteit had. Pas in september 2006, bij de zesde grote restyling, ging de site helemaal om naar Mmbase en JavaServer Pages (JSP). En pas op dat moment konden ook eindelijk de laatste WP-macro’s uitgeschakeld worden voor onder andere het bladarchief. Net op tijd, want het werd bij iedere nieuwe Windows-versie steeds moeilijker om WP5.1 nog aan de praat te krijgen.

Nadat begin 2007 VNU BP in handen van investeerders kwam en in delen werd verkocht, viel ook ‘de pan-Europese dreiging’ vanuit Engeland weg. Daarna heeft sitecoördinator Bosdriesz met hulp van onder meer ontwikkelaar Brands nog een nieuwe versie van de editor ontworpen. Daarna volgden nog allerlei kleinere aanpassingen; in 2016 was er nog een laatste (kleine) upgrade.

Verouderd

Inmiddels maakte Computable deel uit van de Jaarbeurs, dat de ict-vaktitel in 2014 had overgenomen van De Persgroep (die in 2012 VNU Media had gekocht). Naast Computable draaiden ook de websites van Computable België en Channelweb (voorheen CRN) op Mmbase. Maar er ontstonden langzamerhand wel wat beveiligingsissues, vertelt Brands desgevraagd. Daarom werden de websites in 2016 ‘headless’ (een scheiding tussen frontend en backend, de content) gemaakt met een PHP-voorkant. De backend bleef dus Mmbase/Java. ‘Daardoor konden we de site veilig houden, terwijl de achterkant achter de firewall stond.’

Na verloop van tijd was het aantal Mmbase-gebruikers fors gedaald – de VPRO was er ook al jaren geleden mee gestopt –  en vond er in de gebruikersgemeenschap ook geen doorontwikkeling meer plaats. Sterker nog, coördinator-van-het-eerste-uur Bosdriesz denkt niet dat er de laatste jaren buiten Computable nog andere organisaties Mmbase gebruikten. ‘Het cms is onveilig geworden. De Java-versie waar het op draait, is verouderd en wordt door geen enkele provider meer ondersteund. Computable gebruikte het daarom ook allang niet meer aan de voorkant. Alleen de editor draaide nog op Mmbase, omdat niemand daar van buitenaf zomaar bij kan.’

Nooit in steek gelaten

Het cms draaide dan ook bij hostingpartner True op een aparte server. Brands vertelt dat Mmbase (ruim 7,5 miljoen records) een paar maanden geleden nog een keer is herstart. ‘De keer daarvoor was zo’n zeven jaar geleden. Dat was wel een ‘fingers crossed’-moment!’ Toch heeft deze inmiddels legacy-technologie de redactie van Computable, op een aantal kleine storingen na, nooit in de steek gelaten. Maar, constateert Evert Ekhardt die namens de Jaarbeurs de migratie heeft begeleid, wel een website ‘die met de dag meer kans kreeg om uit te vallen. Ook het onderhoud en ontwikkeling van nieuwe features was door die legacy moeilijker of niet mogelijk.’

Daarom werd een migratie naar een nieuw cms (de keuze viel op standaard WordPress) onvermijdelijk. De afgelopen maanden zijn Jaarbeurs en Computable in samenwerking met Radish Concepts bezig geweest om een nieuwe website op te tuigen en alle bestaande content te migreren. Daarmee afscheid nemend van een bijzonder, Nederlands, op maat gesneden cms.

 Migratie

– De nieuwe site is gebouwd op het WordPress-cms.
– Ruim 142.000 nieuws-, achtergrond- en opinieartikelen van Computable.nl zijn gemigreerd vanuit Mmbase en onder een nieuwe themastructuur gehangen. Bij Computable.be gaat het om zo’n 17.000 artikelen en voor Channelweb (opgegaan in Computable) meer dan 36.000 artikelen.
–  Zo’n 111.000 reacties zijn overgezet en gekoppeld aan de juiste berichten.

Meer achtergrond over Mmbase is te vinden op: https://www.mmbase.org/