Chipmachinemaker ASML mag technici uit Syrië, Iran, Noord-Korea of Cuba terecht werk weigeren als deze sollicitanten geen Nederlandse nationaliteit of een permanente verblijfsvergunning voor Nederland hebben. Sollicitanten uit deze zogenoemde schurkenstaten komen niet in aanmerking voor specifieke functies. Het College voor de Rechten van de Mens vindt dat dit onderscheid niet is verboden vanwege een wettelijke uitzondering.
ASML mag van dit College een aanvullende eis van nationaliteit stellen omdat de Amerikaanse exportregels (Export Administration Regulations) gelijkgesteld kunnen worden aan zogenoemde algemeen verbindende voorschriften. Bij de vervaardiging van geavanceerde chipmachines past ASML complexe Amerikaanse technieken toe die niet alleen voor civiele zaken maar ook voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden. De VS heeft bepaald dat deze technieken in principe niet naar eerdergenoemde ‘schurkenstaten’ mogen worden geëxporteerd. Amerikaanse regelgeving bepaalt dat werknemers uit deze landen niet met deze ‘dual use’ technieken mogen werken en hier geen toegang toe mogen hebben, meldt het AD in een bericht hierover.
In 2020 solliciteerde een Syrische elektro-ingenieur bij ASML op een vacature voor testingenieur. Na een sollicitatieprocedure van een halfjaar kreeg hij een dag voordat hij het contract zou tekenen te horen dat hij de baan toch niet kreeg, vanwege zijn nationaliteit.
Zijn zulke gevallen niet gewoon discriminatie?, wilde antidiscriminatiebureau Radar (Regionale Anti Discriminatie Actie Raad) weten. De stichting uit Rotterdam spande bij het College voor de Rechten van de Mens een zaak aan tegen ASML. Als het College ASML ongelijk zou geven en een man met alleen de Syrische nationaliteit moet aannemen, riskeert het bedrijf uit Veldhoven hoge boetes en strafrechtelijke vervolging in de VS. Ook zei ASML het risico te lopen van die Amerikaanse technieken te worden uitgesloten. Dat zou consequenties hebben voor het primaire productieproces. Ook zijn er dan risico’s op sancties voor de werknemer(s) in kwestie. Het College verwierp de bezwaren van Radar.
Lees het oordeel van het College.
Roept vragen op:
Wat is een schurkenstaat?
Hoe ga je verspreiding van “complexe Amerikaanse technieken” voorkomen of technieken uit andere landen?
Als derden informatie of technieken willen is het lastig tegen te gaan in de virtual marketplace waar zo ongeveer alles te koop is en de grote misdaad-conglomeraten duizenden miljarden euro’s omzetten met alles waar aan te verdienen valt. Kortom hoe ga je dat tegen wetende dat alle geheime en politiediensten in het geheim zeer actief zijn?
En in de wereld van cyber warfare zijn de grenzen van de ethiek en moraliteit fluïde. Is wat Israël doet anders dan Iran? Of gaat het om de intentie en de democratische besluitvorming en controle?
@Bert, wat een schurkenstaat is, daar heeft natuurlijk iedereen wel een idee bij, maar het is inderdaad niet meer dan een moralistische of politieke aanduiding. Daar kan je juridisch weinig mee. Zodra de eigen staat, al dan niet samen met anderen, actie tegen de schurkenstaat onderneemt, dan ontstaat er een juridisch gegeven waar je als leverancier of dienstverlener rekening mee moet houden.
Behalve dat je eigen staat sancties kan opleggen, kan een ander land ook eisen dat je bijvoorbeeld bepaalde techniek niet doorvoert. Dus is het verstandig om de kleine lettertjes van de leverancier goed lezen en exportbesluiten het land van herkomst bijhouden.
Een schurkenstaat is juridisch pas een schurkenstaat als dat formeel aangegeven is. Moreel gezien nogal krom. Poetins Rusland was, ondanks wat bijvoorbeeld de Wagner Group in tientallen landen deed, pas een schurkenstaat toen het vorig jaar massaal Oekraïne binnenviel. Wat er eerder is uitgespookt in bijvoorbeeld de Tsjetsjeense Republiek, de Krim, de Donbas, met MH17, dat telde niet zwaar genoeg mee vanwege de grote belangen van vredesdividend voor een bepaald deel van het Nederlandse bedrijfsleven. Cynisch dat Poetin nu de leiding van Wagner ook nazi’s noemt, maar ook na 9 jaar erkend dat Rusland ze betaald heeft voor hun militaire diensten.
Zelfs als e.e.a. op papier goed lijkt te zijn geregeld, is het verstandig om even door te denken, bijvoorbeeld of een opdracht wel bij de klant past. De klant kan slechts een tussenschakel zijn of het product anders kunnen en willen gebruiken. Kwestie van weten en hadden kunnen en moeten weten. En van blijven dweilen natuurlijk.